شاید وقتی مخاطبین ایرانی تیتر آثار هنری خنده دار اما معروف دنیا را ببینند، ناخودآگاه یا سریال هیولا ساخته مهران مدیری بیفتند که چطور تابلوهای نقاشی بی نام و نشان را ارزش گذاری می کرد. حال داستان این پست نیز چیزی دور این واقعیت نمی تواند باشد.
توضیح بیشتر در خصوص آثار هنری خنده دار اما معروف دنیا این که وقتی هنرمند ایتالیایی مائوریتزیو کتلان یک موز را با چسب پهن نواری به دیوار نصب کرد و روی آن 10 هزار دلار قیمت گذاشت، باعث شد بحثی قدیمی درباره اینکه چه چیزی هنر را تشکیل میدهد، از سر گرفته شود.
پرسش از خلاقیت همواره بخشی از سنتِ غنیِ هنرِ مفهومی بوده و «کمدین» – نامِ این اثر هنری و بخشی از یک سهگانه – با ماهیت عبث (ابزورد) خود تلاش میکند به این مسئله بپردازد. این اثر احتمالا در رسیدن به هدفِ خود موفق نیز بود. درست مانند گلدان ادرار توالت مارسل دوشان که یک قرن پیش ثابت کرد آثار هنری جنجالی ارزش خود را از گفتگوهایی – یا تبلیغاتی – که تولید میکنند به دست میآورند؛ نه از مجموعِ موادی که آنها را تشکیل دادهاند.
در اینجا آثار دیگری را نام میبریم که نشان میدهند مرز باریکِ بین مسخرهباز prankster و نابغه است که عامل موفقیت یک اثر هنری است.
پل شماره 114 اثر نت تیت یکی از آثار هنری خنده دار اما معروف دنیا است !
این نقاشی که در سال 2011 در حراجی ساتبی لندن به قیمتِ ۹۵۰۰ دلار به فروش رسید، یکی از 18 اثرِ نت تیت است که تاکنون حفظ شدهاند. نَت تیت هنرمندی بودکه در سال 1960 به شکلی دردناک خودکشی کرد؛ یا اینطور گفته میشود؛ بهرحال او واقعی نبود.
نت تیت، اسمی که از ترکیب دو اسمِ گالری ملی و گالری تیت (National &Tate)، دو موزه بزرگ انگلستان ساخته شده است، شخصیتی تخیلی بود که رماننویس و نمایشنامهنویس انگلیسی، ویلیام بوید، او را در سال 1998 و با انتشارِ «نت تیت: هنرمندِ آمریکایی 1928-1960» خلق کرد.
بوید برای شرح جزئیاتِ زندگیِ این هنرمندِ خیالی چندین نقاشی را نیز خلق کرد که یکی از آنها 50 درصد بیشتر از قیمتی که پیشبینیشده بود در یک حراجی به فروش رسید. بوید در رمان به خیالی بودنِ شخصیتِ نت تیت اشارهای نکرده بود؛ اما در زمانِ برگزاری حراجی همه از ماهیت خیالیِ این شخصیت آگاه بودند.
هرم پرتقالی یا شهر روح اثر رولاف لو هم در ردیف یکی دیگر از آثار هنری خنده دار اما معروف دنیا قرار دارد !
این مجسمه نخستین بار در سال 1967 توسط هنرمندِ اهل آفریقای جنوبی، رولاف لو، ساخته شد. در هر بار نمایش یک قاب چوبی که شبیه اهرامِ مصر درست شده پر از پرتقال میشود. 6000 پرتقال در این قاب چوبی قرار میگیرند و از بازدیدکنندگان خواسته میشود که هر یک، یک عدد پرتقال بردارند و در این اثر هنری شریک شوند.
این اثر بارها به نمایش درآمده و آخرین نمایش آن به سال 2016 در گالریِ تِیتِ لندن باز میگردد که طی آن بارها این هرم پر شد و مراقبت بودند که میوهها فاسد نشوند.
توالت فرنگی کتلان در آمریکا اثر مائوریتزیو کتلان هم از این قاعده به درو نیست !
توالت فرنگی کتلان که از 18 قیراط طلای ناب درست شده و کاملاً کاربردی بود، نخستینبار در سال 2016 در موزه گوگنهایم در نیویورک به نمایش درآمد و بعد از آنکه در سال 2019 از کاخ بلنهایم در انگلستان، جاییکه این اثر به عنوان اثری قرضی به نمایش درآمده بود، به سرقت رفت، بدنامی آن بیشتر نیز شد.
بیش از 100 کیلو طلای خالص به ارزش میلیونها دلار در ساختِ این قطعه که بر اساسِ طرحِ توالت فرنگیهای معمولیِ گوگنهایم طراحی و سپس در یک ریختهگری در فلورانس ساخته شده بود، بکار رفته بود. در نخستین روز نمایش عمومی این اثر، 100 هزار نفر برای بازدید از آن صف بستند.
از زمان سرقت تا کنون 3 نفر دستگیر شدهاند، اما این اثر هنری هنوز پیدا نشده است.
پرتره آیریس کلرت اثر راشنبرگ نیز در لیست آثار هنری خنده دار اما معروف دنیا قرار دارد !
آیریس کلرت صاحب گالری پاریس بود که مابین سالهای 1955 تا 1971 آثار بسیاری از هنرمندانِ سرشناس را میزبانی کرد. در سال 1961 ، آیریس فکری به ذهنش رسید و آن اینکه از تمامی هنرمندان بخواهد پرترهای از او را برای نمایش در گالریاش ترسیم کنند.
رابرت راشنبرگ یک چهره با نفوذ در تاریخ هنر آمریکا که وقت خود را وقفِ نقاشی، اجرا، طراحی، مجسمهسازی، چاپ و سایر هنرها کرده بود، در پاسخ به این درخواست یک تلگراف شیطنتآمیز برای آیریس فرستاد با این مضمون که: «این پرترۀ آیریس کلرت است؛ اگر من میگویم – رابرت راشنبرگ.»
این اثر که ریشه در نئوداداییسم و طنز ابزورد (عبثگرایی) داشت، همه قواعدِ ترسیم پرتره را نادیده گرفت و لایههایی از تفسیر را ایجاد کرد که بر اساس آن میتوان گفت، هنرمند هرگز با قطعیت «نه نگفته» و با استفاده از ضمیرِ اولِ شخصِ «من» این احساس را در خوانندگان تلگراف ایجاد میکند که «من» خودشان هستند. او با این اقدام خود به دنبال مخالفت با نقش آفریننده در ایجاد معنای هنر بود.
عشق در زبالهدان اثر بنکسی هم در نوع خودش جالب است !
چند لحظه بعد از فروشِ «دختری با بادکنک» در حراجی ساتبیِ لندن در سال 2018 ، این اثر هنری بهصورت خودکار رشته رشته شد. بنکسی، هنرمندِ خیابانیِ خالق این اثر، برای جلب توجه حضار و جهانِ هنر، قابِ نقاشی را به مکانیزمِ رشتهرشته کردنِ کاغذ مجهز کرده بود که اندکی بعد از فرود آمدن چکش حراجی و اعلام قیمت فعال میشد.
بنکسی بعداً این نقاشی را «عشق در زبالهدان» نامید. اگرچه بخشی از این نقاشی از بین رفته بود، پیشنهاددهندۀ برنده همان 4.3 میلیون دلاری را که قبل از خراب شدنِ اثر پیشنهاد داده بود، پرداخت کرد؛ این درحالی بود که برخی تصور میکردند با این تغییر ، بهای اثر افزایش خواهد یافت. چهار ماه بعد این اثر در موزه فریدر بوردا، که در یک «رقابت تنگاتنگ» گوی سبقت را از سایر رقبا ربود و به اولین محل نمایشِ عمومی آن تبدیل شد، به نمایش درآمد.
تخت من اثر تریسی امین هم آثار هنری خنده دار اما معروف دنیا دیگر دنیا است !
تخت من یکی از بدنامترین آثار هنری است که قرار گرفتنِ نامش در فهرستِ نامزدهای دریافتِ جایزه تِرنر در لندن به درگرفتنِ بحثهای داغی درباره مرزهای هنر مدرن انجامید. این اثر، تختِ تریسی اِمین است که اطراف آن را انواعی از زباله و لباسهای نشسته پر کرده است. این اثر به دنبال یک دوره افسردگیِ شدید و مصرف الکل که امین را مجبور کرد روزها در تختش بماند، تولید شد.
ارزش تختِ من به عنوان یک اثر هنری هنوز مبهم است، اما بهای مادی آن از زمانِ خلق در سال 1998 تا کنون روندِ صعودی داشته است. این اثر که یکبار به یک مجموعه دار و تاجر به نام چارلز ساتچی به بهای 150 هزار دلار فروخته شده بود، در سال 2014 در حراجی ساتبی در لندن به بهای 4.3 میلیون دلار به فروش رسید.
سیب یوکو اونو هم نوبر آثار هنری خنده دار اما معروف دنیا است !
بیش از ۵ دهه قبل از آنکه مائوریتزیو کتلان شروع به چسباندنِ موز روی دیوار بکند، هنرمند ژاپنی یوکو اونو یک سیب را روی یک ستون از طلق شیشهای گذاشت. روی یک پلاکِ برنجی که زیر میوه نصب شده بود، نوشته بودند «سیب».
شهرتِ این اثر هنری که در سال 1966 معرفی شد، بیشتر به دلیلِ نقشی است که در یکی از معروفترین ازدواجهای قرن بیستم ایفا کرد. جان لِنون، که این اثر هنری و قیمت 200 پوندی آن شگفتزده اش کرده بود، یک روز پیش از بازگشایی نمایشگاه در لندن، سیب را برداشت و گاز زد.
اونو میگوید: «او سیب را برداشت و گاز زد و به من نگاه کرد، آنقدر عصبانی شده بودم که نمیدانستم چه بگویم.»
فوارۀ مارسل دوشان هم برای خودش در میان آثار هنری خنده دار اما معروف دنیا نامی دست و پا کرده است !
چشمه یا فواره یک توالت فرنگی است که از مغازه لوازم بهداشتی خریداری و روی یک پایه ستون نصب شد. این اثر در سال 1917 تفکرات راجع به ارزش هنری را به صورت بنیادی تغییر داد.
این اثر نخستین بار توسط مارسل دوشان – که با نام مستعار آر. مات آن را امضا کرده بود – به یک نمایشگاه بدون داور در نیویورک فرستاده شد که نمایش آثار در آن منوط به پرداخت هزینه از سوی هنرمندان بود. این اثر به بخش نمایش راه پیدا نکرد، اما از آن زمان تا کنون دربارهاش گفت و گو میشود. در سال 2004 ، در مقالهای که توسط گروهی از کارشناسان هنر نوشته شد به این اثر نامِ تأثیرگذارترین اثر هنرِ مدرن اعطا شد.
فواره، معروفترین حاضر و آمادههای دوشان است: اشیاءِ روزمرهای که دوشان به عنوان اثر هنری معرفی کرده است. سرنوشت فوارۀ اصلی مشخص نیست، اما دوشان بارها کپیهایی از این فواره را تولید کرد که یکی از آنها در یک حراجی آثار هنری در سال 1999به قیمت 1.762.500 دلار فروخته شد.
منبع: CNN