عضو کمیته علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون گفت: نگاهی اجمالی به وضعیت امروز این رودخانه نشان می‌دهد که دخالتهای بی‌رویه انسانها سبب شده است که این شریان حیاتی منطقه از شرایط طبیعی خود خارج و دچار آسیب‌های جدی شود.
علی‌حسین جلیلیان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه خوزستان، اظهار کرد: از مهمترین موارد مؤثر در این زمینه باید به برداشت و انتقال بیش از حد آب به حوزه‌های ایران مرکزی، تشدید تبخیر آب و رسوب‌گذاری در دریاچه‌ها با احداث سدهای متعدد، تغییر سبک زندگی مردم و روند فزاینده استفاده از آب، توسعه کشاورزی و صنعت بدون توجه به توان رودخانه و ملاحظات زیست محیطی، احداث پلهای متعدد با پایه‌های درون رودخانه و محدود کردن کانال رود در مسیرهای طولانی، ورود پسابهای صنعتی و شهری، ضعف سیستمهای آبیاری و شبکه‌های انتقال آب اشاره کرد.
وی افزود: اگرچه رودخانه‌ها فقط دو‌هزارم درصد از کل آبهای موجود در سطح زمین را در خود جای داده، اما تأثیر آنها در آغاز و تداوم حیات بر روی کره خاکی فوق‌العاده است. تمدنهای نخستین در کنار رودخانه‌ها شکل گرفته و به تدریج شکوفا شدند، به عبارت دیگر رودخانه‌ها و نواحی پیرامون آنها گهواره تمدنهای بشری هستند.
جلیلیان بیان کرد: علاوه بر این، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که بسیاری از جنگ‌ها و تنش‌های آینده به منازعات مربوط به بهره‌مندی از منابع آب به خصوص رودخانه‌ها مربوط میشوند. رودخانه کارون بزرگترین و تنها آب‌راهه قابل کشتیرانی داخل ایران است که پس از عبور از بلندی‌های زاگرس وارد دشت خوزستان و پس از پیوستن به اروندرود روانه خلیج فارس می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام‌نور خوزستان بیان‌کرد: کارون در مسیر 950 کیلومتری خود آب آشامیدنی حدود 4 میلیون نفر و آب کشاورزی میلیونها هکتار زمین را تأمین می‌کند و با تولید بخش قابل توجهی از برق کشور نقشی بی‌نظیر در پیشرفت و آبادانی منطقه دارد. بدون تردید، حیات و هویت استان خوزستان به وجود کارون وابسته است.
وی تصریح‌کرد: کاوشهای تاریخی نشان می‌دهد که انسانها از هزاران سال پیش بر رودخانه‌ها تأثیر فزاینده‌ای داشته‌اند که در عصر حاضر با وجود پیشرفتهای صنعتی به اوج خود رسیده است. مشاهده آثار باستانی متعدد از جمله سدها، پلها و آبشارهای شوشتر تا سدها و پلهای ساخته شده در سالهای اخیر در مسیر کارون شاهد این مدعا است.
خلیلیان اظهارکرد: نکته مهم در این زمینه آن است که هر رودخانه دارای شخصیت و هویتی منحصر به فرد است که تابع جریان آب (دبی) و رسوبات (بار رسوبی) موجود در آن است. منظور از هویت یک رودخانه شامل همه ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی آن است که با گذشت هزاران و شاید میلیونها سال شکل گرفته و تکامل می‌یابد.
عضو کمیته علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون خاطرنشان‌کرد: مؤلفه‌های هویت‌ساز رودخانه‌ها به نوبه خود از شرایط زمین‌شناسی، وسعت حوضه، آب و هوا، وضعیت پستی و بلندیها، ضخامت خاک، پوشش گیاهی و فعالیتهای انسان تبعیت می‌کنند. در شرایط طبیعی، متغیرها و فرآیندهای مؤثر بر یک سیستم رودخانه‌ای به گونه‌ای عمل کرده که ضمن ایجاد تعادل بین بخشهای مختلف، روند تکامل رودخانه سیر طبیعی خود را طی می‌کند.
وی ادامه داد: مشکل اساسی از آن‌جا آغاز شد که انسانها با نابودی جنگلها، توسعه بی‌رویه کشاورزی، معدن‌کاری و بسیاری دیگر از فعالیتهای عمرانی غیرکارشناسی، روال طبیعی رودخانه کارون را دستخوش تغییرات کردند. در چنین شرایطی فرسایش خاک تشدید شد، بار رسوبی و ترکیب شیمیایی رودخانه‌ها تغییر کرد و رژیم جریان دگرگون شد که نتیجه آن تغییر هندسه، رفتار و ماهیت رودخانه‌ها است.
خلیلیان گفت: نباید نقش خشکسالی طولانی مدت چند سال اخیر را هم نادیده گرفت. آمارهای موجود گواهی می‌دهند که در پنجاه سال اخیر عرض رودخانه کارون در شهر اهواز از حدود 950 به کمتر از 700 متر، دبی از 1100 متر مکعب بر ثانیه به حدود 400 و مجموع بار محلول رودخانه از 700 میلی‌گرم در لیتر به 1600 میلی‌گرم رسیده است. این ارقام به خوبی گویای شرایط نامطلوب و تغییر ماهیت رودخانه کارون در اثر فعالیتهای ما انسانها است. تجربه‌های متعدد به ما آموخته که اثرات ناشی از دخالتهای بی‌جای ما در تغییر هویت رودخانه‌ها بر افروختن آتشی است که در نهایت دامنگیر خودمان خواهد شد.
انتهای پیام