در مورد این بیماری در اطلاعیه های تارنمای وزارت بهداشت آمده است ویروس مرس به میزان زیادی همانند ویروس عامل بیماری سارس است؛ بیماری که در سال 2003 میلادی (1382 خورشیدی) با گسترش در مناطق مختلف جهان به ویژه شرق آسیا، نزدیک به 800 نفر را به کام مرگ فرستاد.
سندروم تنفسی خاورمیانه که در ایران به «کرونا» معروف شده، نگرانی هایی را در مورد وضعیت سلامت شهروندان به ویژه سالمندان و مبتلایان به بیماری های مزمن برانگیخته است.
پس از بروز بیماری های همه گیری چون «آنفلوآنزای مرغی» و «سارس» در سال های گذشته، اینک سندروم (مجموعه نشانه های بیماری) تنفسی خاورمیانه است که سبب نگرانی شهروندان و مسوولان سلامت بسیاری از کشورهای جهان شده است.
نشست فوری کارشناسان سازمان جهانی بهداشت با موضوع بررسی گسترش سندروم تنفسی خاورمیانه در اردیبهشت ماه سال جاری، پنجمین گردهمایی این کارشناسان با دستورکار یاد شده بود.
با این حال، پس از نشست های پی در پی کارشناسان سازمان جهانی بهداشت که از آذرماه سال گذشته برای مهار روند شتابنده گسترش سندروم تنفسی خاورمیانه برگزار شده است، این بیماری جهانی همچنان قربانی می گیرد.
سایه ویروس مرگبار بر جهان و ایران
عامل اصلی سندروم تنفسی خاورمیانه، گسترش نوعی ویروس -«کرونا ویروس» (Coronavirus) – با نام «مرس» (MERS) است که در سال های گذشته آشکار و شناسایی شده است.
به گزارش تارنمای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پنجم خردادماه، انتشار خبر آلوده شدن شماری از شهروندان آمریکایی به ویروس مرس، گستره سندروم تنفسی خاورمیانه را به منطقه آمریکای شمالی نیز کشاند و نگرانی های جهانی در مورد رشد شمار مبتلایان به این بیماری را افزایش داد.
بر پایه این گزارش، آخرین آمار از آلوده شدن 672 نفر در 18 کشور جهان به ویروس مرس حکایت دارد که از میان مبتلایان، 207 نفر جان خود را از دست داده اند.
این گزارش می افزاید افزون بر کشورهای خاورمیانه ای چون عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اردن و قطر، در شماری از کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی نیز نمونه هایی از آلودگی شهروندان به ویروس مرس به سازمان جهانی بهداشت اعلام شده است.
با این حال، عربستان سعودی با بیش از 560 و امارات با نزدیک به 70 مورد گزارش بیماری برآمده از گسترش ویروس مرس تا ابتدای خردادماه، از بزرگترین کانون های این بیماری بوده اند.
و اما همزمانی اوج گیری این بیماری با موسم افزایش سفرهای زیارتی به مقصد عربستان سعودی، بر نگرانی های جهانی بویژه در کشورهای منطقه در مورد گسترش ویروس مرس افزود.
در تب و تاب گسترش منطقه ای و جهانی کروناویروس کشنده که در ایران به بیماری کرونا مشهور شده، نخستین روزهای خردادماه، برخی رسانه ها از گزارش نمونه هایی از آلودگی به ویروس مرس در استان کرمان خبر دادند.
برپایه گزارش تارنمای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در هشتم خردادماه و به گفته «محمدمهدی گویا» رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، یکی از مبتلایان به سندروم تنفسی خاورمیانه در کرمان جان خود را از دست داده و اقدام های لازم برای شناسایی دیگر شهروندان آلوده و درمان نمونه های تایید نشده بیماری در حال اجرا است.
در این پیوند، «مهدی شفیعی» مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، هفتم خردادماه در گفت و گو با خبرگزاری مهر از شناسایی 6 مورد مشکوک به بیماری کرونا خبر داده بود.
به این ترتیب، ورود ویروس مرس به کشورمان زمینه ساز نگرانی هایی ها در مورد گسترش بیماری کرونا در ایران شد.
در ادامه، بخشی از این نگرانی ها در شماری از رسانه ها بازتاب یافت و گزارش ها و اخباری در این مورد منتشر شد.
روزنامه «شهروند» در هفدهم خرداد ماه با عنوان «پیشروی خاموش کرونا»، نمودی از نگرانی های یاد شده بود که با توجه به دوره 2 هفته ای نهفتگی و سرایت بیماری و مشخص نبودن شعاع دایره افرادی که با مبتلایان کرمانی در ارتباط بوده اند، به چالش های پیش روی کنترل بیماری کرونا پرداخت.
در کنار این اخبار و گزارش ها، شایعه هایی هم در مورد ابتلای شماری از شهروندان در دیگر استان های کشور منتشر شد و بر نگرانی ها در زمینه گسترش کرونا دامن زد.
البته مسوولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در هفته های گذشته از مهار کرونا و دیده نشدن نمونه های تازه این بیماری خبر داده اند.
تارنمای «فرارو» نوزدهم خرداد ماه به نقل از رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت خبر داد هیچ مورد تازه ای از آلودگی به کرونا دیده نشده است. به نوشته فرارو، پیشتر دانشگاه علوم پزشکی کرمان هم از کنترل این بیماری خبر داده بود.
با این حال رفت و آمدهای شهروندان ایرانی به کشورهای عربی پیرامون خلیج فارس بویژه سفرهای زیارتی به مقصد عربستان سعودی و نیز شباهت نشانه های بیماری کرونا با سرماخوردگی های ویروسی (آنفلوآنزا) سبب رفع نشدن کامل نگرانی ها شده است و آنچه بر این مساله دامن می زند، اعلان هر از چند گاه گزارش هایی در مورد دیده شدن نمونه هایی از بروز بیماری کرونا در مناطق مختلف جهان است.
در این پیوند، خبرگزاری «رویترز» دهم ژوئن، (بیستم خردادماه) خبر داد: پس از کشورهایی چون مصر در شمال آفریقا، الجزایر نیز به جمع کشورهای پذیرای ویروس مرس پیوسته و یکی از افراد آلوده به بیماری مرس در الجزایر جان خود را از دست داده است.
با توجه به اهمیت موضوع بیماری کرونا و نگرانی ها در مورد گسترش آن در کشور، تلاش هایی در زمینه پرسش از مقام های مسوول در وزارت بهداشت صورت گرفت؛ پرسش هایی در مورد آخرین وضعیت بیماری کرونا در ایران و نیز اقدام ها و برنامه های این وزارتخانه برای جلوگیری از گسترش ویروس مرس که البته این تلاش ها نتیجه ای در بر نداشت.
همین موضوع سبب بسندگی اطلاعات پ‍ژوهش حاضر به اطلاعیه ها و بیانیه های پیشین تارنمای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شد.
کرونا، بیماری ای کند اما جان فرسا
بر پایه گزارش تازه سازمان جهانی بهداشت، بیماری کرونا همچنان در مناطق مختلف جهان به پیش می رود و بر شمار مبتلایان به آن افزوده می شود.
این گزارش که سیزدهم ژوئن (بیست و سوم خردادماه)، روی تارنمای این سازمان قرار گرفت، تصریح می کند که عربستان سعودی همچنان بزرگترین کانون گسترش ویروس مرس در جهان است.
در گزارش سازمان جهانی بهداشت آمده است در بازه زمانی یازدهم آوریل تا نهم ژوئن 2014 (22 فروردین تا 19 خرداد سال جاری) وزارت بهداشت عربستان 515 مورد تازه آلودگی شهروندان خود به ویروس مرس را اعلام کرده که 402 مورد آن مورد تایید این سازمان قرار گرفته است. در این میان 114 نفر نیز جان خود را از دست داده اند.
بر پایه اعلان سازمان جهانی بهداشت در بیست و سوم ماه می (سوم خردادماه)، این بیماری که برای نخستین بار در سال 2012 میلادی (1391 خورشیدی) در شهر «بیشه» عربستان سعودی دیده شد، تاکنون نزدیک به 700 نفر را در سراسر جهان مبتلا کرده است. از میان این شمار، به طور تقریبی 30 درصد از بیماران (بیش از 190 نفر) جان خود را از دست داده اند.
در مورد این بیماری در اطلاعیه های تارنمای وزارت بهداشت آمده است ویروس مرس به میزان زیادی همانند ویروس عامل بیماری سارس است؛ بیماری که در سال 2003 میلادی (1382 خورشیدی) با گسترش در مناطق مختلف جهان به ویژه شرق آسیا، نزدیک به 800 نفر را به کام مرگ فرستاد.
البته ویروس مرس نسبت به ویروس سارس دوره نهفتگی طولانی تر و نیز شتاب سرایت کمتری دارد. همچنین کشندگی ویروس مرس بیش از ویروس سارس برآورد شده است.
در توصیف ویژگی های بیماری کرونا باید گفت که کروناویروس مرس با آلوده کردن فرد، سبب بروز نشانه هایی شبیه به سرماخوردگی ویروسی می شود که به نارسایی تنفسی و در پاره ای موارد به مرگ می انجامد.
در افراد عادی، کرونا پیامدهای چون تب، سرفه و گلودرد، اختلال در دستگاه گوارشی، بدن درد و در ادامه تنگی نفس به بار می آورد که این نشانه ها در افراد سالمند و کودکان شدیدتر است.
با توجه به ویژگی های سنی و سلامت مبتلایانی که جان خود را از دست داده اند، سه دسته بیش از دیگران با خطر مرگ بر اثر آلودگی به ویروس مرس روبرو هستند؛ نخست کسانی که دستگاه ایمنی ضعیفی دارند، همچنین افرادی که از بیماری های مزمن (تنفسی، قلبی، کبدی یا کلیوی) رنج می برد و همچنان که پیشتر اشاره شد سالمندان.
بنا بر اعلان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بیماری کرونا هیچ درمان قطعی دارویی ندارد و در موارد بیماری شدید افراد آلوده به ویروس مرس، مبتلایان باید در بیمارستان زیر مراقبت های پزشکی قرار گیرند.
افزون بر آنچه گفته شد، همچنان هاله ای از ابهام گرداگرد موضوع انتقال ویروس مرس وجود دارد، اما احتمال می رود تماس با بزاق و بدن شتر و مصرف شیر غیر پاستوریزه سبب انتقال بیماری در مراحل نخستین بوده است.
بر پایه این احتمال، متخصصان بر این باورند که در انسان نیز ذرات تنفسی و ترشحات بدن سبب انتقال بیماری است.
از این رو، متخصصان توصیه کرده اند که باید فاصله ایمنی (دست کم یک متر) با افراد مشکوک به آلودگی رعایت شود.
استفاده نکردن از مواد غذایی و نوشیدنی های غیر بهداشتی و دوری از تماس با شتر و همچنین رعایت بهداشت فردی، بویژه شست و شوی پی در پی دست ها و حتی چشم، دهان و مجاری تنفسی از دیگر توصیه های مهم مسوولان و متخصصان سلامت برای جلوگیری از ابتلا به بیماری است.
متخصصان بر این باورند که اقدام هایی ساده چون پوشاندن دهان هنگام عطسه و سرفه و نیز پرهیز از حضور غیر ضروری در مکان های پرجمعیت و دربسته بویژه برای سالمندان و کودکان می تواند تا حد زیادی به ایمن تر شدن افراد در برابر ویروس مرس کمک کند.
در اطلاعیه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آمده است کسانی که پس از بازگشت از عربستان سعودی یا دیگر کشورهای عربی دچار تب، اختلال دستگاه تنفسی و گوارشی یا دیگر نشانه های بیماری شده اند باید هر چه زودتر به مراکز درمانی بروند.
جمع بندی
انتقال زودهنگام بیماری کرونا از نخستین قربانی ویروس مرس در ایران به اطرافیان و حتی کارکنان درمانی نشان داد که دست کم گرفتن کرونا می تواند پیامدهایی چون گسترش بیماری یاد شده را به دنبال داشته باشد.
همچنین، تجربه ثابت کرده که بیماری هایی از این دست با طول دوره نهفتگی به نسبت طولانی، دشواری های فراوانی را پیش روی مهار کامل بیماری قرار می دهد.
با توجه به آنچه گفته شد، لگام زدن بر دهان بیماری خطرناک کرونا با موضوع اطلاع رسانی گسترده و همه گیر در این زمینه پیوند می یابد.
در پایان باید گفت هر چند مسوولان سلامت کشور از پایان کابوس کرونا در ایران خبر می دهند، اما با توجه به پیشروی این بیماری در مناطق دیگر جهان و رفت و آمدهای برون مرزی شهروندان ایرانی، امکان بروز دوباره کرونا در کشور دور از انتظار نیست. از این رو، بایسته است در کنار اطلاع رسانی و پاسخگویی بیش از پیش دست اندرکاران بهداشت و درمان کشور، به خطر پدیداری دوباره سندروم تنفسی خارومیانه در ایران توجهی ویژه معطوف شود.