ارائه آمارهاي تفكيكي در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي چون اعتياد، مصرف سيگار و قليان چند سالي است كه فراگير شده است. وجود آمارهايي بر حسب جنس، سن يا محل سكونت به‌طور حتم يكي از بهترين راه‌ها براي شناسايي درست آسيب‌هاي اجتماعي، دلايل وقوع آنها و پيشگيري از گسترش آسيب‌هاي اجتماعي است چرا كه هر يك از گروه‌هاي اجتماعي ويژگي‌ها و ملاحظات منحصر به فردي دارند كه ضروري است در بحث آسيب‌شناسي مورد توجه قرار گيرد. به تازگي نيز مسئولان از دو برابر شدن تعداد زنان معتاد و رشد سه برابري مصرف سيگار در زنان طي سال‌هاي اخير خبر داده‌اند و با ابراز نگراني از تغيير الگوي اعتياد و مصرف دخانيات در كشور، زنگ خطر را براي جامعه به صدا در آورده‌اند. تاكيد بر موضوع گسترش آسيب‌هاي اجتماعي در‌میان زنان و نگراني مسئولان از اين امر، اين سوال را در ذهن ايجاد مي‌كند كه با وجود آنكه مصرف مواد مخدر يا دخانيات در فرهنگ ما امري ناپسند است، چرا اين دسته از آسيب‌هاي اجتماعي آنجا كه شامل زنان مي‌شود در مقايسه با مردان به هيچ رو از سوي جامعه قابل پذيرش نيست و يك نوع ضد ارزش محسوب مي‌شود.
استعمال سيگار شايع‌ترين نوع اعتياد در زنان
مدير گروه روانپزشكي دانشگاه علوم پزشكي زنجان، گفته است: شايع‌ترين نوع اعتياد در بين زنان در مرحله نخست سيگار و الكل و در مرحله بعدي موادي همچون ترياك و شيشه است. سعيد ممتازي با اشاره به بالا بودن نسبت اعتياد مردان به زنان، افزوده است: 90درصد معتادان كشور را مردان و 10 درصد را زنان تشكيل مي‌دهند. او يادآور شده است: بر اين اساس در سال‌هاي اخير اعتياد به سيگار و شيشه در زنان نسبت به گذشته روند روبه رشدي را نشان مي‌دهد.
معناي متفاوت مصرف سيگار از جامعه مردان تا زنان
مصرف بالاي سيگار در ايران و عواقب آن سال‌هاست كه از سوي مسئولان بيان شده است. با وجود آنكه بسياري از كارشناسان افزايش ماليات سيگار و به دنبال آن بالا رفتن نرخ سيگار را يكي از راه‌هاي كاهش مصرف سيگار در جامعه مي‌دانند، به عقيده بسياري تا به حال اقدام عملي موثري در بحث كاهش مصرف سيگار و پيشگيري از استعمال دخانيات در كشور صورت نگرفته است. در همين رابطه، بر اساس آخرين آمار موجود و طبق گفته دبيركل جمعيت مبارزه با استعمال دخانيات ايراني‌ها روزانه معادل ۳۰ ميليارد تومان سيگار مي‌كشند و خرج درمان بيماري‌هاي ناشي از دخانيات مي‌كنند. همچنين، سالانه نزديك به 60 ميليارد نخ سيگار در كشور مصرف مي‌شود كه بين 15 تا 25 ميليارد آن قاچاق است.
محمدرضا مسجدي گفته است: در مجموع حدود ۱۵ درصد از كل جمعيت كشور يعني ۱۰ ميليون نفر سيگار مي‌كشند. ميزان مصرف سيگار سالانه ۵۵ تا ۶۰ ميليارد نخ است. به‌طور متوسط هر نخ سيگار در كشور حدود ۲۰ تومان است به اين ترتيب سالانه مردم هزار و ۱۰۰ ميليارد تومان خرج سيگار مي‌كنند. اين در حالي است كه دو برابر اين رقم سالانه توسط دولت صرف هزينه‌هاي درمان بيماري‌هاي ناشي از مصرف سيگار می‌شود. او با اشاره به كاهش سن اعتياد در سال‌هاي اخير، تصريح كرده است: بر اساس مطالعات مختلف در گذشته سن گرايش به دخانيات 14 تا 16 سال بود اما اكنون به 12 سالگي رسيده و به سمت نوجواني سوق دارد و گرايش به دخانيات در پسران بيش از دختران است. دبيركل جمعيت مبارزه با استعمال دخانيات با استناد به آخرين آمارهاي ارائه شده در زمينه مصرف سيگار گفته است: ۲۵ تا ۲۷ درصد مردان بالاي ۱۵ تا ۱۶ سال و همچنين 4 تا 5 /3 درصد زنان در كشور سيگار مي‌كشند. همچنين هر چه سطح سواد در قشر جوان و تحصيلكرده افزايش يافته مصرف سيگار به ويژه در زنان تحصيلكرده افزايش مي‌يابد. جايگزين كردن چيزي به جاي سيگار در باور زنان نسبت به مردان بسيار سخت‌تر است.
در همين رابطه، شكوه ديباجي‌فروشاني، عضو هيات علمي دانشگاه تهران به تازگي از سه برابر شدن مصرف سيگار در زنان خبر داده و گفته است: سيگار علاوه بر تهديد سلامتي، براي زنان رفتاري ضد ارزش محسوب مي‌شود و داراي قبح اجتماعي است. به‌طور كلي اما مصرف سيگار در جهان در حال زنانه‌شدن است؛ به‌طوري‌كه در كشورهاي آلمان و اسكاتلند درصد زنان سيگاري بيش از مردان است. اين جامعه‌شناس كه تحقيقي روي مصرف سيگار در زنان انجام داده است، در ادامه با اشاره به نگاه جامعه نسبت به مصرف سيگار در زنان، عنوان كرده است: در جامعه ايراني بار منفي سيگار كشيدن براي زنان، متفاوت از مردان است و معناهاي اجتماعي و فرهنگي خاص خود را دارد. البته در اين ميان هستند دختراني كه به منظور شكستن هنجارها و از بين بردن تفاوت‌هاي زنان و مردان، دست به اين كار مي‌زنند؛ ولي اين رفتار آنها معمولاً به همين صورت توسط افراد جامعه درك نمي‌شود و مردم به زنان سيگاري ديد بدي دارند. تحقيقات روي مصرف سيگار در زنان نشان مي‌دهد سرگرمي و تفريح، مشكلات عصبي، بحران‌هاي روحي و رواني و آمادگي ژنتيكي از جمله علل روي‌آوردن زنان به سيگار است. از نظر سني نيز افرادي كه در سنين پايين‌تر شروع به مصرف سيگار مي‌كنند، بيشتر به علل اجتماعي به اين كار روي آورده‌اند و افرادي كه در سنين بالاتر سيگار كشيدن را شروع كرده بودند، بيشتر داراي علت روانشناختي است.
كنترل زنان؛ كنترل جامعه
يك استاد دانشگاه و خانواده درمانگر در گفت‌وگو با آرمان با اشاره به دلايل افزايش مصرف سيگار در زنان مي‌گويد: به عقيده من، دليل مصرف سيگار در خانم‌ها اين است كه اين رفتار به آنان قدرت برابر با مردان و جامعه مرد‌ها مي‌دهد. آناهيتا خدابخشي كولايي در ادامه تصريح مي‌كند: شايد بسياري مشكلات خانواده يا تشويق دوستان را عامل بروز اين رفتار بدانند اما به نظر من، اين مساله يك تصميم فردي است. ظاهر و ژست مطلوب و متفاوتي كه سيگار به زنان مي‌دهد دليل روي آوردن بخشي از زنان به مصرف آن است. او مي‌افزايد: بسياري معتقدند مصرف سيگار در زنان قبح بيشتري نسبت به مردان دارد اما به باور من شايد در ابتدا اين طور بود اما در حال حاضر، مصرف سيگار در ميان خانم‌ها كاملاً جا افتاده است و چندان نگرش منفي در اين مورد حاكم نيست.
در مقابل اما عليرضا عزيزي، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با آرمان با اشاره به سيگار كشيدن خانم‌ها در مكان‌هايي خاص چون كافي شاپ كه چندان مورد توجه عموم نيست، مي‌گويد: در جامعه ما نگاه به يك زن سيگاري با يك مرد سيگاري تا حد زيادي متفاوت است. دليل آن هم اين مورد است كه در فرهنگ ما هميشه اين احساس وجود دارد كه كنترل خانم‌ها برابر با كنترل جامعه است. از اين رو، هر نوع انحراف از عرف از سوي خانم‌ها بسيار بزرگ نمايي مي‌شود. او يادآور مي‌شود: مصرف سيگار در خانم‌ها يك بهانه اجتماعي است. اين جامعه شناس عنوان مي‌كند: رفتارهايي چون سيگار كشيدن از سوي خانم‌ها تا حدي نشان‌دهنده مخالفت با قواعد و چارچوب‌هاي عرفي است كه وجود دارد و به گونه‌اي نشان‌دهنده برابري آنها و شايد ورود آنها به دنياي مردان است.