به گزارش حوزه ادبیات باشگاه خبرنگاران به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری عرفان نظرآهاری شاعر، نویسنده و پژوهشگر در ابتدای این نشست درباره تاثیرات مثبت و منفی برگزاری جشنواره های ادبی و هنری گفت: جشنواره ها هر کدام می توانند پاسخگوی بخشی از نیاز و سلیقه فرهنگی باشند و در کل می توان گفت که جشنواره ها نتیجه مثبتی در فرهنگ جامعه دارند.
جشنواره ها برای برخی از اهالی ادبیات شغل دوم محسوب می شود
وی ادامه داد: البته تاثیر جشنواره ها بر فرهنگ و هنر کشور بستگی به این دارد که با استعدادهای کشف شده در جشنواره چگونه برخورد کنیم. برای آموزش و بالا بردن سطح کاری شرکت کنندگان در جشنواره ها و استعدادها باید تلاش شود و متاسفانه در اغلب جشنواره ها چنین اتفاقی رخ نمی دهد.
این شاعر کشورمان با تاکید بر این که جشنواره ها گاهی برای برخی از اهالی ادبیات تبدیل به شغل دوم می شود و حرفه ای می شوند که چگونه در جشنواره شرکت کنند و این امکان فراهم شود که افراد تازه تر در جشنواره ها شرکت کنند.
سعید بیابانکی دبیر هنری دوازدهمین جشنواره شعر و داستان جوان سوره نیز با ذکر نقل قولی از مرحوم قیصر امین پور مبنی بر این که «ذوق قابل داوری و قضاوت نیست» اظهار کرد: به عقیده من هم ذوق را زمان و روزگار و تاریخ باید قضاوت کند. بر همین اساس وقتی اثری را در جشنواره ای به قضاوت می گذاریم هر قدر تعداد داوران جشنواره بیشتر باشد میزان اشتباه کمتر می شود.
استفاده از فضای مجازی برای داوری جشنواره ها
بیابانکی افزود: داور جشنواره، یک اثر ادبی و هنری را با ۳ فاکتور دانش و اطلاعات، تجربه و ذوق قضاوت می کند. در رابطه با شعر جوان کشور کسی می تواند قضاوت کند که حداقل ۳۰ سال شعر معاصر را بشناسد و جریان ها، صداها و طیف های مختلف رادرک کرده باشد. البته در چرخه قضاوت ذوق داور هم دخیل است و تنها چیزی که می تواند باعث کم شدن اشتباه در داوری شود افزایش تعداد داوران است. این روش را می توان با استفاده از داوران در فضای مجازی محقق کرد.
شاعر مجموعه “نامه های کوفی” همچنین با تاکید بر این که به سامانه سراسری در خصوص جشنواره های ادبی و هنری نیازمندیم، عنوان کرد: علاقه مندان و حتی پژوهشگران باید بتوانند با مراجعه به یک سامانه سراسری از چند و چون جشنواره های مختلف با خبر شوند.
وی با اشاره به آسیب هایی که جشنواره ها ممکن است به نویسندگان و شاعران جوان وارد کنند، گفت: زمانی که جوان تر بودم چیزی به نام جشنواره ادبی وجود نداشت و جشنواره ها در قالب کنگره برگزار می شد و به طور مثال ۵۰ نفر انتخاب می شدند تا در یک روز آثارشان را ارائه و قرائت کنند. ما به شوق دیدن شخصیت هایی همچون قیصر امین پور تا اهواز با اتوبوس می رفتیم بدون این که بحث جوایز مادی در میان باشد.
بیابانکی اظهار داشت: بعد از گذشت سال های جنگ تحمیلی، کنگره ها و همایش ها، کم کم، تبدیل به جشنواره شدند و شکل رقابتی به خود گرفتند و در حال حاضر بسیاری از کسانی که در جشنواره ها شرکت می کنند هیچ انگیزه دیگری به جزء انگیزه های مادی ندارند. متاسفانه جوایز معنوی و اعتباری وجود ندارد و باید فکری در این باره کرد.
وی همچنین با انتقاد از تعدد جشنواره های ادبی و هنری کشور گفت: تعدد بیش از اندازه جشنواره ها باعث شده است که اکثر آن ها اعتباری نداشته باشند در حالی که معتقدم وجود ۲ یا ۳ جشنواره خوب ادبی در کشور کفایت می کند که البته این چند جشنواره باید با استانداردهای درجه یک و جوایز با اعتبار بالا برگزار شود.
نگاه ها به ادبیات و هنر دم دستی شده است
نظرآهاری داور بخش شعر کودک و نوجوان دوازدهمین جشنواره شعر و داستان جوان سوره نیز با بیان این که نگاه ها به ادبیات و هنر دم دستی شده است، عنوان کرد: نوع تغذیه انسان امروز فست فودی شده و نوع اندیشه اش نیز به همان صورت تغییر کرده است. در چنین فضایی دیگر نمی توان گفت که ۳۰ سال پای صحبت استادی بنشینید تا شعری را درک کنید و این گونه صحبت ها در هیچ جای دنیای امروز خریداری ندارد.
این شاعر و نویسنده کودک و نوجوان با بیان این که می توان نسل جوان ادبیات کشور را هدایت کرد، گفت: ما فضا را به گونه ای ایجاد می کنیم که استعدادهای جوان به پاداش عینی و آنی برسند در حالی که اگر به آن ها بگوییم هر برنده شدن نوعی مسوولیت به همراه دارد آن ها را وارد جریان ادبیات کرده ایم.
نظرآهاری فضای آموزشی را با خلاقیت بیگانه دانست و خاطرنشان کرد: در مقطع دکترای ادبیات، نویسنده و شاعر بودن هیچ امتیازی محسوب نمی شود و دانشجو باید مقاله ارائه دهد. جشنواره ها راه خود را ارائه می دهند و وزارت آموزش و پرورش نیز کار خود را می کند.
وی با ارائه این پیشنهاد که جوایز نقدی می توانند به جوایز مسافرتی تبدیل شوند، عنوان کرد: شاعر و نویسنده بیش از آن که پول احتیاج داشته باشند به بهتر زیستن نیاز دارند.
دانشگاهی با عنوان شعر و داستان تاسیس شود / در دور تسلسل باطل به دنبال راه نجات هستیم
در ادامه این نشست تخصصی سعید بیابانکی با اشاره به اینکه فقط وزارت ارشاد متولی فرهنگ در کشور نیست و دیگر ارگان ها همچون صدا و سیما نیز در این زمینه سهیم هستند، گفت: وظیفه وزارت ارشاد نظارت فرهنگی است اما در طول سالهای گذشته بیشتر وظایف اجرایی را به دوش داشته است. وزارت ارشاد باید بر فعالیت های فرهنگی نظارت داشته باشد اما بعد از پیروزی انقلاب تا به الان وظیفه نظارت و اجرا به طور همزمان انجام داده است.
وی افزود: وزارت ارشاد همواره از این نکته که کارهای فرهنگی و هنری را به بخش خصوصی ارجا دهد و خود نقش ناظر و حامی را ایفا کند، غافل بوده است.
بیابانکی خاطر نشان کرد: در کشور ما کمبود دانشگاهی با عنوان شعر و داستان احساس می شود که بدون کنکور و دانشجویانش را از میان افراد خلاق انتخاب و به آن دعوت کند. طرح تاسیس این دانشکده را سالها قبل نصراله مردانی در ذهن داشت که جامه عمل نپوشید.
در ادامه این نشست عرفان نظر آهاری با بین اینکه ما در تخریب استعدادها در طول سالهای گذشته با ثبات بوده ایم، گفت: مشکل اینجاست که ما وزارت ارشاد را سازنده فرهنگ می دانیم در حالیکه وزارت آموزش و پرورش، آموزش عالی، صدا و سیما و خانواده سازنده فرهنگ هستند. مجموعه این ارگان ها هستند که در تخریب استعدادها و در محدود کردن اذهان ثبات فرهنگی دارند.
وی ادامه داد: اگر ما در پی تغییر سیاست گذاری فرهنگی هستیم باید تا به آنجا به عقب برگردیم که ببینیم مادر باردار چگونه برای جنین خود شعر می خواند و یا قصه گویی در خانواده ها در چه وضعیتی قرار دارد.
نظرآهاری اضافه کرد: جشنواره ها میوه درخت هستند در صورتی که ما باید به جای میوه به ریشه ها توجه کنیم و نگاه آسیب شناسانه ما تغییر کند. متاسفانه تلقی آموزش و پرورش و آموزش عالی از آموزش تقویت رقابت شدید ظالمانه، حافظه محوری و رسیدن به نتیجه در کوتاهترین زمان بدون تفکر و تجزیه و تحلیل است. ما در دور تسلسل باطل به دنبال راه نجات هستیم.
شاعران ما بدون داشتن مدارک عالی اجازه ورود به دانشگاه ها را ندارند
وی ادامه داد: باید ۱۲ سال برای تغییر نظام آموزشی بگذرد و نگاه دیگری به تصویرگری در کتاب ها صورت گیرد و نوع آموزش به معلمان و کسانی که به عنوان مربی در مراکز آموزشی فعالیت می کنند، تغییر یابد. در حال حاضر صدا و سیما شعر را فقط به صورت مشاعره ترویج می کند که بازهم حافظه محوری را تقویت می کند زیرا هیچ شاعری را به تحلیل و تفکر درباره شعر وادار نمی کند.
این آسیب شناسی باید به صورت ریشه ای خانه تکانی فرهنگی شود و در کنار آن از نیروهای خلاق شاعر و نویسنده برای دمیدن روح دوباره به ادبیات دعوت شود.
از حضور ادبیات خلاق در دانشگاه نترسیم
نظرآهاری خاطر نشان کرد: شاعران ما بدون داشتن مدارک عالی اجازه ورود به دانشگاه ها را ندارند در حالیکه شاعران در دیگر کشورها بدون داشتن مدارک دانشگاهی کارگاه های آموزشی برگزار می کنند. اگر ما دانشگاه شعر و داستان نداریم به جای آن همه دانشگاه های ما می تواند به نوعی دانشگاه شعر و داستان شود.
وی بیان داشت: ای کاش از حضور ادبیات خلاق در دانشگاه نترسیم. ادبیات می تواند جامعه را به دور از شعار و ویترین و سیاست زدگی بسازد. ادبیات می تواند نهاد افراد را تغییر دهد و نگاه جامعه را تصحیح کند.
این شاعر کودک و نوجوان ادبیات را باعث ایجاد حس بهتر در زندگی دانست و گفت: باید سیاست مداران فرهنگی از شاعران مدد بگیرند تا باعث التیام زخم ها شود چراکه شاعران و نویسندگان می توانند مفاهیم معرفتی و آموزه های اخلاقی را به شکل غیرمستقیم به مردم انتقال دهند اما امروزه شاعری تبدیل به یک شغل شده در حالیکه شاعری و نویسندگی مسئولیت اجتماعی در برابر خود و دیگران است.
وی با اشاره به اشعار رسیده به جشنواره شعر و داستان جوان سوره گفت: آثار ارسال شده کمتر کودکانه و بیشتر شعر جوان و نوجوان بودند. قالب بیشتر آثار نیمایی و سپید بود در صورتی که قالب شعر کودک چارپاره است. کودک و نوجوان دهه های ۶۰ و ۷۰ با کودک و نوجوان این دهه متفاوت است چراکه نوجوان این دهه به تنهایی یک رسانه است و با ابزارهای جدیدی آشناست. اشعاری که به دست ما رسیده، نشاندهنده این تغییر بین نوجوانان این دهه با دهه های گذشته است.
جشنواره ها موضوعی برگزار نشوند
در ادامه این نشست تخصصی سعید بیابانکی با رد اینکه نباید جشنواره ها موضوعی برگزار شوند، بیان داشت: جشنواره ها محلی برای برداشت محصول است تا بهترین های ادبیات در طول یکسال معرفی شوند اما نباید به صورت موضوعی برگزار شوند. جشنواره باید فراخوان کلی اعلام کند تا با توجه به دسته بندی موضوعات و مفاهیمی که به دبیرخانه جشنواره می رسند، مفاهیمی که موضوع روز جامعه هستند، مشخص گردند.
بیابانکی معتقد است :جشنواره باید بهترین آثار را معرفی کند نه اینکه به صورت موضوعی برگزار شود.
تاثیر ادبیات لاک پشتی است.
دبیر جشنواره شعر و داستان جوان سوره ادامه داد: شعر و داستان را نباید با سینما مقایسه کرد چراکه قالب این دو با یکدیگر متفاوت است. سینما در مدت زمان کوتاهی تاثیر خود را می گذارد اما شعر داستان در مدت زمان کوتاهی تاثیر خود را نمایان نمی کنند و این حتی به گذشت سالها نیاز دارد زیرا تاثیر ادبیات لاک پشتی است.
وی با بیان اینکه جشنواره ها بایستی دارای تاثیرات درازمدت و موثر باشد، گفت: درحال حاضر جشنواره ها محلی برای کشف و خنثی سازی استعدادها هستند زیرا استعدادها شناخته می شوند اما به حال خود رها می شوند و جایی برای پرورش آنها مهیا نمی شود.
