نیاز مؤمن در مقام اصلاح نفس به خوف بیشتر است تا به رجاء

به گزارش خبرگزاری مهر، چهل و سومین جلسه از سلسله جلسات شرح صحیفه سجادیه، توسط حجت‌الاسلام والمسلمین حاج‌علی اکبری عصر روز دوشنبه 19 خرداد در مسجد۷۲ تن مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی(سرچشمه) برگزار شد.

در آغاز حجت‌الاسلام والمسلمین حاج‌علی اکبری با تبریک روز یازدهم ماه شعبان، روز میلاد مسعود حضرت علی اکبر(ع) و روز جوان به همه حاضران به خصوص جوانان به ادامه بخش پایانی دعای 39 صحیفه سجادی پرداخت و بیان داشت: امام سجاد (ع) از خدای متعال طلب عفو نموده آن‌هم با دقت‌های خاص خودشان. امام(ع) به ما نشان داده‌اند کسی که دچار گناه می‌شود از خودش فاصله گرفته و اگر این عمل استمرار پیدا کند خودش را گم می‌کند. طلب عفو از خداوند به این معنا بوده که من را به خویش بازگرداند. نکته مهم در این قسمت این است که درهیچ جای دیگری زیباتر و لطیف‌تر از این دعا در خصوص طلب عفو و بخشش ندیده‌ایم. بعد از خواست عفو گویا تعالیم خاصی هم مطرح شده است. امام(ع) تبصره‌ای دارند که بسیار راه گشا است. حضرت می‌فرمایند: ” اگر مرا ببخشی و مرا آزاد کنی و از من بگذری این رفتار تو و گذشت تو نسبت به کسی است که خودش را جدای از عقوبت تو نمی داند.” در واقع من توجه دارم که مستحق مجازات هستم. حق من این است که در جهنم خشم تو بسوزم. من خودم را مستحق این عقوبت می دانم و تنها فضل خداست که به آن امید دارم.

حاج علی اکبری بیان داشت: گاهی اوقات انسان احساس می‌کند گناهی را که مرتکب شده به اندازه‌ای نیست که دچار عقوبت خداوند و جهنم او بشود. این جمع بندی درست نیست. زیرا باید به گونه‌ای رفتار و جمع‌بندی کنیم که درون خود، خود را مبرا از گناه و عقوبت ندانی. این یک اعلام است هم مبادی آداب بندگی است و همچنین نفس را پاک می‌کند. حتی در قضاوت‌های  شخصی خود را نباید مبرا از عقوبت بدانیم. امام سجاد(ع) ادامه می‌دهند: “من منکر این نیستم که مستحق عذاب هستم. من خودم و نفس خودم را مبرا از خشم تو نمی دانم.”  امام در مقام معالجه یک بیماری درونی قرار می‌گیرند که همه وجودمان را فراگرفته و باید با همه قوا در طلب عفو و درخواست بخشش عمل شود و ادامه می‌دهند: ” اگر تو مرا ببخشی کسی را مورد عفو خود قرار داده‌ای که وقتی خودش را محاسبه می‌کند، در محاسبه خود وارد یک فضای سنگین از خوف می‌شود.” در واقع اگر مرا ببخشی کسی را می بخشی که ترس از عدم بخشش تو بیشتر از امید به بخشش تو است.

رئیس ستاد رسیدگی به امور مساجد در ادامه وارد مبحث خوف از خداوند شده و فرمودند: آن چیزی که مومن در مقام محاسبه و در رسیدن به سلوک و منزل انسانیت، فوق‌العاده به آن  نیازمند است “خوف” است. نیاز مومن در مقام اصلاح نفس به خوف بیشتر است تا نیاز او به رجاء. انسان مومن بین دو ترس گرفتار است؛ یکی خوف از گذشته که چه کرده است و دوم خوف از آینده که در آینده چه خواهد کرد. هر یک از ما می‌دانیم که گذشته‌مان گذشته خوبی نیست و نمی دانیم در آینده چه به روز خودمان خواهیم آورد. امام صادق(ع) می‌فرمایند: ” آن چیز که گذشته انسان را اصلاح می‌کند و آینده او را تضمین می‌کند خوف است.” اگر مومنی به این درجه برسد شروع به عفو خواهی و جبران اشتباهات خود خواهد کرد. اگر ما به آن درجه از خوف نرسیم آینده‌مان هم در خطر خواهد بود. خداوند در قرآن بیان می‌فرمایند: ” وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَي النَّفْسَ” آن کسی که به خوف از مقام پروردگار نائل می‌شود، خوف مقام ربی خودش را در حضور خدای متعال می‌بیند و امتداد این راه به جایی می‌رسد که نه آنکه خود را در محضر حق، بلکه خدا را حاضر و ناظر می داند.

وی در ادامه اضافه کرد: اباذر از اصحاب پیامبر(ص) از ایشان می‌خواهد که او را نصیحتی کند. پیامبر(ص)می‌فرمایند: “خدا را آنگونه بندگی کن که گویا او را می‌بینی و اگر به آنجا نرسیدی در مقام بندگی به گونه‌ای باشد که او تو را می‌بیند.” خداوند ناظر و شاهد همه رفتار و کردار انسانها است. ” وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَي النَّفْسَ عَنِ الْهَوي* فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوي ” بر اساس این خوف اگر انسان بتواند بر نفس خود غالب شود و آن را کنترل کند، خداوند را ناظر بر اعمال خویش   می‌داند. چنین شخصی قطعا بهشتی خواهد بود. خوف و رجاء در همه جا یکسان و هم وزن توصیف شده است. اما چرا گفته می‌شود خوف باید سنگین‌تر و غالب‌تر از رجاء نزد انسان تلقی شود؟ طبع انسان مومن بیشتر به سمت رجاء کشیده می‌شود. منتها چون در ایمان قوی نیستیم باطنمان غرق در غرور است و این اهمیت به خوف می‌تواند بازدارنده باشد. ما به واسطه دوستی و محبتی که نسبت به ائمه(س) داریم احساس می کنیم که کار ما را درست می کنند. اما باید بدانیم آن بزرگوران کار ما را درست می‌کنند ولیکن نه به گزاف.

حاج علی اکبری اضافه کرد: نباید بگذاریم که شیطان ما را به گرفتاریهای بزرگ دچار کند. به دلیل داشتن امید به رجاء باعث می‌شود از خوف ارتکاب گناه غافل شویم و معصیت‌های بزرگ را انجام دهیم. امام سجاد(ع) می‌فرمایند: ” یاس من از رحمت تو نیست. مشکل من خودم هستم من از خودم مایوس هستم.” من خودم را محاسبه کردم و متوجه شدم که اوضاع خیلی مناسب نیست.  اما تو خدایی هستی که اگر باب عدالت تو مطرح شود اولیاء خدا هم در ترس هستند و وقتی که صحبت از کرم تو به میان بیاید هیچ گناهکاری نمی‌تواند ناامید باشد.

وی در پایان جلسه و به مناسبت میلاد حضرت علی اکبر(ع) در بزرگی شان و مقام آن حضرت گفت: او آنقدر بزرگ است که هنگامی که می‌خواستند در روز کربلا به میدان بروند، امام حسین(ع) برای ایشان قرآن خواند. امام حسین(ع) یک جمله خطاب به اهل حرم که حضرت علی اکبر(ع) را دوره کرده بودند گفتند که “او را رها کنید.” سپس در آن شرایط خاص خطاب به علی اکبر(ع) فرمودند: کسی به سمت جماعت کفار می‌رود، که از این نزدیکتر به پیامبر(ص) وجود ندارد. علی اکبر(ع) از نظر چهره و سیما به مانند پیامبر(ص) بوده و خلقیات ایشان به اندازه‌ای شبیه پیامبر(ص) بود که امام حسین(ع) به این تشابه شهادت داده‌اند و منطقا از نظر اندیشه و جهان بینی نیز شبیه‌ترین به پیغمبر(ص) بودند. امروز روز طلوع چنین شخصی در خانه ابی عبدالله الحسین(ع) است.  

سلسله جلسات «شرح صحیفه سجادیه» دوشنبه هر هفته قبل از نماز مغرب و عشاء در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی(سرچشمه) به نشانی میدان بهارستان نرسیده به چهارراه سرچشمه، انتهای خیابان شهید صیرفی پور برگزار می‌شود و شرکت در آن برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.