مولتی ویتامین خوب به مکملی اطلاق می شود که دست کم ۱۰۰ درصد نیاز اعلام شده از طرف FDA را تامین کند. البته ناگفته نماند که مکمل های ویتامینی موجود در بازار در اغلب موارد بیش از این مقدار را وارد بدن می کنند و البته ناگفته نماند که برخی از ویتامین ها و مواد معدنی موجود در ترکیب این مکمل ها باید در رقابت جذبی که در معده آدمی در می گیرد با یکدیگر وارد جدال شوند و همین مسئله نیز از کارایی و از جذب ویتامین های موجود در ترکیب این مکمل ها کم می کند.
به عبارتی دیگر مولتی ویتامین‌ها و املاح (مینرال) موادی هستند که بدن شما برای رشد و عملکرد طبیعی به آنها احتیاج دارد. بعضی از آنها، واکنش‌های شیمیایی مهم و حیاتی را تسهیل می‌کنند و بعضی دیگر در ساختار بدن نقش دارند و امروزه استفاده از مکمل‌های مولتی‌ویتامین بسیار رایج شده است؛ اما تاکنون به این موضوع فکر کرده‌اید که این مولتی‌ویتامین‌ها تا چه اندازه مؤثر واقع می‌شوند؟
افراد مختلف با گروه‌های سنی متفاوت از مولتی‌ویتامین‌ها استفاده می‌کنند و معمولاً اولین مکملی است که ترجیح می‌دهند خریداری کنند. از آنجا که فرمول‌های بسیاری برای ساخت مولتی‌ویتامین وجود دارد، این مکمل باعث ایجاد یک صنعت زیرمجموعه در حوزه مکمل‌ها شده است.
با این حال باید بدانید همه افراد به مولتی‌ویتامین نیاز ندارند. افرادی که دچار کمبود مواد مغذی هستند و نمی‌توانند از طریق رژیم غذایی این مواد را به دست آورند، می‌توانند از مزایای مولتی‌ویتامین‌ها بهره ببرند. با این حال باز هم بایستی به نوع فرمول مولتی‌ویتامینی که می‌خرند، توجه کنند.
آیا بدن ما به مولتی‌ویتامین ها نیاز مند است ؟
مولتی‌ویتامین‌ها نیز همانند تمام مکمل‌های دیگر نباید بدون دلیل موجه استفاده شوند. قبل از خرید یک مکمل جدید، برچسب آن را بخوانید و از خود بپرسید:
۱. کدام مواد اولیه موجود در این مکمل برای سلامتی من مفید است؟
۲. کدام مواد اولیه موجود در این مکمل برای سلامتی من مضر است؟
۳. آیا این مواد اولیه به من آسیب می‌رسانند؟
۴. آیا اگر مواد اولیه را به صورت مجزا بخرم، گران‌تر از این مکمل مولتی‌ویتامین خواهد بود؟
مولتی‌ویتامین‌های آزمایشی
برخی فرمول‌های مولتی‌ویتامین‌ها حاوی ۱۰۰ درصد میزان پیشنهاد شده از ویتامین‌های ضروری هستند؛ اما یک سری مواد ضد اکسیداسیون و فیتوکمیکال اضافی نیز دارند که ادعا می‌شود اثرات مرگباری بر جای می‌گذارند.
این فرمول‌ها با افزایش احتمال ابتلا به سرطان ارتباط دارند؛ زیرا بسیاری از مواد ضد اکسیداسیون ادعا می‌کنند مبتنی بر محتوای ویتامین E هستند که دوز بالای ۴۰۰ واحد بین‌المللی که ۱۸ بار بیشتر از میزان پیشنهاد شده در روز است، ممکن است اثرات منفی داشته باشد.
برخی مواد اضافی موجود در این فرمول‌ها خنثی هستند و تأثیری ندارند، مانند محتوای ویتامین C که هیچ خاصیتی نیز ندارد.
توصیه می‌شود به عنوان مکمل از این مولتی‌ویتامین‌ها استفاده نکنید.
مولتی‌ویتامین‌های اضافی
این گروه از مولتی‌ویتامین‌ها دارای فرمولی هستند که به میزان مورد استفاده و دوزهای پیشنهاد شده اعتنایی ندارد. این مولتی‌ویتامین‌ها، ویتامین نیستند، بلکه ترکیبی از مکمل‌ها و ترکیبات دیگر هستند.
از این ویتامین‌ها نیز نباید استفاده کنید.
مکمل‌های مولتی‌ویتامینی که فهرستی از مقدار هر کدام از مواد اولیه را ارائه می‌دهند، مطمئن هستند؛ اما بایستی تنها در صورت مفید بودن مواد اولیه برای سلامت عمومی بدن، مورد استفاده قرار بگیرند.
مولتی‌ویتامین‌های آزمایشی
برخی فرمول‌های مولتی‌ویتامین‌ها حاوی ۱۰۰ درصد میزان پیشنهاد شده از ویتامین‌های ضروری هستند؛ اما یک سری مواد ضد اکسیداسیون و فیتوکمیکال اضافی نیز دارند که ادعا می‌شود اثرات مرگباری بر جای می‌گذارند.
این فرمول‌ها با افزایش احتمال ابتلا به سرطان ارتباط دارند؛ زیرا بسیاری از مواد ضد اکسیداسیون ادعا می‌کنند مبتنی بر محتوای ویتامین E هستند که دوز بالای ۴۰۰ واحد بین‌المللی که ۱۸ بار بیشتر از میزان پیشنهاد شده در روز است، ممکن است اثرات منفی داشته باشد.
برخی مواد اضافی موجود در این فرمول‌ها خنثی هستند و تأثیری ندارند، مانند محتوای ویتامین C که هیچ خاصیتی نیز ندارد.
توصیه می‌شود به عنوان مکمل از این مولتی‌ویتامین‌ها استفاده نکنید.
مولتی‌ویتامین‌های استاندارد
رایج‌ترین فرمول مولتی‌ویتامین دارای ۱۰۰ درصد میزان پیشنهادی مواد مغذی موردنیاز بدن در روز است. برخی ترکیبات مانند منیزیم و کلسیم از نظر فیزیکی برای قرار گرفتن در کپسول‌های مولتی‌ویتامین بسیار بزرگ هستند. همچنین آهن نیز حذف می‌شود.
مولتی‌ویتامین‌های استاندارد برای افرادی که مواد مغذی لازم را از طریق رژیم غذایی به دست نمی‌آورند، مؤثر واقع می‌شوند. تحقیقات نشان داده‌اند که مکمل‌های مولتی‌ویتامین استاندارد عوارض جانبی ندارند؛ اما ممکن است برای افراد سالم فایده‌ای نداشته باشند.
عوارض مصرف خودسرانه و زیاد مولتی ویتامین مینرال
برخی افراد به طور خودسرانه، مقادیر زیادی از مکمل های ویتامین و املاح را مصرف می کنند که عوارض زیر را در پی دارد:
– احساس ناراحتی در معده که اغلب ناشی از خود مکمل ها است و گاهی هم به خاطر زمان نامناسب مصرف و یا همزمانی مصرف مکمل با داروی دیگر است. ممکن است این حالت وقتی ایجاد شود که مکمل را با غذای خاصی بخورید.
– حس سوزن سوزن شدن لب ها، زبان و پوست که می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه یابد و خودبخود برطرف شود.
– احساس خارش پوست که عارضه ملایمی است و اغلب بعد از مدت کوتاهی برطرف می شود.
– سردرد که اغلب بعد از خوردن مکمل ها عارض می شود.
– لکه های قرمز روی پوست که همراه با خارش یا درد است.
کاهش یا افزایش سرطان سینه؟!
طی تحقیقی که روی اثر مولتی ویتامین‌ها در بروز سرطان سینه در آمریکا انجام شد، پژوهشگران متوجه شدند که خطر سرطان در مصرف‌کنندگان این گروه دارویی کاهش می‌یابد، اما در همان زمان مقاله‌ای در سوئد منتشر شد که نتایجی خلاف تحقیق آمریکایی‌ها را نشان می‌داد.
سوالی که در این جا مطرح می‌شود این است که آیا مولتی ویتامین‌ها مفید هستند یا مضر؟
یکی از اختلالات موجود در افراد مبتلا به سرطان سینه، اختلالات ژنتیکی است که بخش عمده این اختلال به صورت غیر ارثی بروز می‌کند که می‌تواند ناشی از آسیب در بخش ژنتیکی افراد (یعنی DNA) باشد.
در بررسی محققان آمریکایی معلوم شد کلسیم و مولتی ویتامین‌ها دارای اثرات مثبت در ترمیم DNA افراد هستند و اثرات مثبت در کاهش سرطان تنها در افرادی که مولتی ویتامین مصرف کرده بودند، دیده شد.
در این تحقیق اثرات مثبتی از مصرف مکمل‌هایی مانند ویتامین A، C، E و بتاکاروتن دیده نشد. در واقع محققان به این نتیجه رسیدند که مصرف ویتامین‌ها با هم باعث می شود اثرات آنتی‌اکسیدانی آن ها تشدید شده و موثر واقع گردند.
در بررسی محققان سوئدی دیده شد که در افراد مصرف‌کننده مولتی ویتامین‌ها، خطر بروز سرطان سینه ۱۹ درصد افزایش می‌یابد و معلوم گردید که اسید فولیک موجود در مکمل‌ها، با خطر بروز سرطان سینه همراه است.
اسید فولیک برای رشد سلول‌ها مفید است که می‌تواند همین اثر را بر روی سلول‌های سرطانی نیز داشته باشد.
بنابراین با توجه به تضاد واضح بین نتایج تحقیقات می توان نتیجه گرفت تا انجام بررسی های بیشتر باید از مصرف بی‌رویه مولتی ویتامین‌ها به خصوص در کسانی که کمبودی ندارند، خودداری نمود.
فواید مولتی ویتامین ها برای خانم ها
مصرف مولتی ویتامین ها به خانم ها کمک می‌کند از ابتلا به بیماری‌های قلبی محفوظ بمانند. البته مصرف مولتی‌ویتامین ها در خانم هایی که دچار بیماری‌های قلبی شده‌اند، تاثیری زیادی ندارد.
به طور کلی تحقیقات نشان می‌دهد خانم هایی که مولتی‌ویتامین مصرف می‌کنند، در کل عادات سالم‌تری دارند. آنها معمولا کم‌تر سیگار می‌کشند، فعالیت بدنی بیشتری دارند و رژیم غذایی سالم‌تری را انتخاب می‌کنند.
حتی اگر این موارد را در نظر بگیریم، باز هم نمی‌توانیم از تاثیر مستقیم مصرف مولتی‌ویتامین ها بر سلامت خانم ها چشم پوشی کنیم.
در کشورهای صنعتی مصرف مولتی‌ویتامین‌ها بسیار گسترده است. تقریبا نیمی از بزرگسالان آمریکایی به طور مرتب مولتی ویتامین مصرف می‌کنند.
برای بررسی رابطه بین مصرف ویتامین ها و پیشگیری از بیماری‌های قلبی در خانم ها، مطالعه‌ای را روی ۳۱ هزار و ۶۷۱ خانم که سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی را نداشتند و دو هزار و ۲۶۲ خانم که به بیماری‌های قلبی دچار شده بودند انجام دادند. این خانم ها بین ۴۹ تا ۸۳ سال سن داشتند و تقریبا ۶۰ درصد از هر دو گروه، از مکمل‌ها استفاده می‌کردند.
این تحقیقات نشان داد خانم هایی که از مولتی‌ویتامین و دیگر مکمل‌ها استفاده می‌کنند، با احتمال ۲۷ درصد کم‌تر به حمله قلبی دچار می‌شوند. اما خانم هایی که دچار بیماری‌های قلبی هستند، میزان پیشگیری از حمله قلبی در اثر خوردن مکمل‌ها، فقط ۱۴ درصد است.
به این ترتیب می‌توان گفت خانم هایی که دچار بیماری‌های قلبی نشده اند، در صورت مصرف مکمل های غذایی با احتمال کم‌تری دچار حمله قلبی می‌شوند، اما تاثیر مکمل‌ها در خانم هایی که سابقه بیماری‌های قلبی را دارند، بسیار کم‌تر است.
