شرایط طرح رایگان مشترکین برق در حالی این روزها توسط رسانه ها مطرح شده است که رئیس‌جمهور در روزهای گذشته وعده داد است که طرح برق مجانی برای شهروندان ایرانی با عنوان «برق امید» در دولت دوازدهم عملی خواهد شد.
پس از وعده‌ی رئیس‌جمهور مبنی بر مجانی‌شدن برق ۳۰ میلیون شهروند ایرانی، وزیر نیرو خبر داد که اقدامات اجرایی این طرح و جزئیات دستورالعمل‌ها طی دو ماه فراهم خواهد شد و در این زمان، مشترکان خانگی از وضعیت مصرف خود مطلع می‌شوند.
شرایط طرح رایگان مشترکین برق در ایران در حالی سخن از اجرایی شدن آن به گوش میرسد که مشترکان برق خانگی در ایران بالغ بر ۲۹ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر هستند و از میان آن‌ها، ٣٠ درصد مشترکین معادل ۸میلیون و ۵۰۰ هزار مشترک کم‌مصرف (۳۰ میلیون نفر)، ۱۶/۷ میلیون نفر خوش‌مصرف و ۴/۵ میلیون پرمصرف هستند. البته الگوی مصرف در ماه‌های گرم سال ۱۰۰، در ماه‌های عادی ۸۰ و در مناطق گرمسیری کشور از ۱۵۰ تا ۴۰۰ کیلووات ساعت در ماه متغیر است.
رضا اردکانیان، وزیر نیرو در خصوص شرایط طرح رایگان مشترکین برق اعلام کرده که ۳۰ درصد مشترکان برق در کشور کم‌مصرف هستند و مصرف برق آن‌ها پایین‌تر از میانگین مصرف خانوار است؛ این افراد از تخفیف ۱۰۰ درصدی برخوردار خواهند شد؛ همچنین ۵۶ درصد مشترکان خوش‌مصرف هستند و درصورت مصرف کمتر به نسبت سال قبل، آن‌ها هم پاداش خوش‌مصرفی می‌گیرند. به‌گفته‌ی وزیر نیرو، منابع مالی طرح برق مجانی با عنوان «برق امید» از محل صرفه‌جویی‌هایی تأمین خواهد شد که هر سال برای تولید برق به‌منظور پوشش پیک مصرف صورت می‌گیرد.
وزارت نیرو درنظر دارد تا با تشویق مشترکان پرمصرف، آن‌ها را نیز به مشترک خوش‌مصرف تبدیل کند. در همین راستا، وزیر نیرو از آموزش‌هایی خبر می‌دهد که در آینده به مردم ارائه می‌شود و طی آن‌ها کارهای ساده‌ای معرفی می‌شوند تا مصرف برق کاهش پیدا کند. استفاده از پنل خورشیدی نیز روش دیگری است که وزارت نیرو پیشنهاد می‌دهد. البته برای عملی‌شدن این موضوع قرار است وامی برای مردم درنظر گرفته شود که جزئیات آن اطلاع‌رسانی خواهد شد.
وزیر نیرو در گفت‌وگو با ایلنا اعلام کرده که دولت درنظر دارد در ماه‌های باقی‌مانده از دولت دوازدهم، ۱۰ درصد از کل مصرف برق خانگی را کاهش دهد تا بتواند میزان صادرات برق خود را افزایش دهد.
اردکانیان تصریح می‌کند که ۳ درصد از کل انرژی تولیدی در کشور صادر می‌شود و این ۳درصد، ۳۰درصد از نیاز ارزی صنعت برق کشور را تأمین می‌کند. این درحالی است که کمتر از یک درصد کل گاز تولیدی کشور در نیروگاه‌ها برای تولید این میزان برق مصرف می‌شود.
به بیان وزیر نیرو، در تابستان امسال، تاکنون خاموشی ناشی از کمبود تولید رخ نداده و انرژی بیشتری نیز عرضه شده است.
ما در زمان اوج بار ۵۸ هزار مگاوات مصرف برق داشته‌ایم. از این میزان ۲۳ هزار مگاوات صرف دستگاه‌های سرمایشی شد. اگر مدیریت شود، امکان اینکه این ۲۳ هزار مگاوات را ۱۰ درصد کاهش دهیم، وجود دارد. کاهش ۱۰ درصدی معادل مصرف برق ۲۳۰۰ مگاوات است که برای تأمین آن نیاز باید ۳ هزار مگاوات نیروگاه جدید احداث شود و این انصاف نیست.
وزیر نیرو همچنین می‌گوید هم‌اکنون ۹۰۰ هزار کیلومتر شبکه انتقال و توزیع در کشور درحال فرسودگی هستند و برای نوسازی و جایگزینی آن‌ها نیاز به منابع مالی است؛ این موضوع با صرفه‌جویی ۱۰ درصدی قابل‌حل است.
مشکلی که در ارتباط با تأمین منابع مالی وجود دارد، این است که ۶۰ درصد برق کشور در ۴۱ نیروگاه خصوصی تولید می‌شود و این میزان برق تولیدی توسط نیروگاه‌های خصوصی درحال افزایش است. بااین‌حال، میان قیمت تمام‌شده‌ی برق و هزینه‌ای که مردم می‌پردازند، فاصله‌ی زیاد وجود دارد که کار را برای بخش خصوصی دشوار می‌کند. به گزارش روزنامه اعتماد، صنعت برق به ازای هر کیلووات فروش برق، به‌طور تقریبی ۵۵ تومان ضرر می‌کند؛ یعنی سالانه ۱۰ هزار میلیارد تومان.
با تمام این تفاسیر، ۸/۵ میلیون مشترک کم‌مصرفی که وعده‌ی رایگان‌شدن برق آن‌ها داده شده، اکثرا افرادی هستند که در روستاهای کشور زندگی می‌کنند. درواقع، به بیان قاسم تقی‌زاده خامسی، معاون وزیر نیرو، ۶۰ درصد از کل مشترکان کم‌مصرف، روستایی هستند و تنها ۴۰ درصد باقی‌مانده در مناطق شهری سکونت دارند. طبیعی است که میزان مصرف مردم در روستاها نسبت به عمده جمعیت شهری بسیار کمتر باشد؛ حال آنکه باتوجه‌به درآمد بالاتر و سبک زندگی مختص شهری و الگوی خرید انواع دستگاه‌های برقی، میزان استفاده از برق نیز به همان نسبت بالا خواهد رفت. کارشناسان این موضوع را نقدی بر قانون جریمه‌کردن مشتریان پرمصرف‌تر برق خانگی می‌دانند.
معاون وزیر نیرو اعلام کرده که گروه پرمصرف‌ها هشت ماه فرصت دارند تا با کاهش مصرف برق، در گروه خوش‌مصرف‌ها قرار گیرند و درغیراین‌صورت، ۱۰ درصد جریمه خواهند شد.
