حدود ۶۰ هزار اسکلت انسانی در شهر سوخته مدفون است و تاکنون نیز حدود ده نوع قبر و شیوه دفن مردگان در این شهر شناسایی شده است. شهر سوخته نامی است که باستان‌شناسان بر بقایای دولت شهری باستانی در نزدیکی زابل در ایران نهاده‌اند. و کاوش های جدید در این منطقه و یا بهتر بگوییم این شهر باستانی نشان از حضور تمدنی خاص در ۳ هزار سال قبل از میلاد مسیح در ایران زمین بوده است. در ادامه با میهن پست همراه شوید.
در این میان و در شهر سوخته قبور چاله‌ای ساده ، گودال‌های دو قسمتی و گودال های سردابه ای از جمله بیشترین انواع قبوری هستند که تاکنون در این شهر باستانی شناسایی شده اند.
شهر سوخته نام بقایای شهری باستانی در ایران است که در ۵۶ کیلومتری زابل و در حاشیه جاده زابل – زاهدان در شرق ایران در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است که البته شهر سوخته در روی آبرفت های مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون و زمانی در ساحل آن رودخانه بنا شده بود و به گفته محققان دوره بنای این شهر بزرگ با دوره برنز تمدن جیرفت مقارن است و زروانیان در حدود ۶ هزار سال پیش در این شهر زندگی می‌کرده‌اند.
بر مبنای یافته‌های باستان شناسان شهر سوخته ۲۸۰ هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می‌دهد که این شهر دارای پنج قسمت اساسی بوده که شامل بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر سوخته؛ بخش‌های مرکزی؛ منطقه صنعتی؛ بناهای یادمانی؛ و گورستان است که به صورت تپه‌های متوالی و چسبیده به هم واقع شده‌اند. هشتاد هکتار از شهر سوخته را بخش مسکونی تشکیل می‌داده‌است.
با این حال و با توجه به یافته های جالب و خاص در این شهر باستانی در سی و هشتمین اجلاس یونسکو در مصادف با ۲۲ ژوئن ۲۰۱۴ و مطابق با ۱ تیر ۱۳۹۳ شهر سوخته به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت گردید و این محوطه باستانی هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو محسوب می‌شود که با برخورداری از قدمت ۵ هزار ساله هم اکنون به عنوان یکی از پیشرفته ترین شهرهای باستانی دنیا شناخته می‌شود.
در این میان مضخص شده است که شهر سوخته مرکز بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و هنری بوده، در نوبت ششم کاوش در شهر سوخته نمونه‌های جالب و بدیعی از زیورآلات به دست آمد. در جریان حفاری‌های نوبت‌های گذشته در شهر سوخته مشخص شد که جهت صنایع ساخت سفال و جواهرات در این منطقه، ساکنان شهر سوخته از درختان موجود در طبیعت اطراف برای سوخت استفاده می‌کرده‌اند.
بنابراین به گفته روح اله. شیرازی باستان شناس و مدیر پایگاه شهر سوخته ، سه هزار سال پیش از میلاد برای دفن اجساد در شهر سوخته چاله‌ای در داخل زمین به شکل مستطیل، بیضی یا مربع حفر می‌کردند و جسد را به حالت خمیده در آن قرار می‌دادند.
آن طور که در گزارش حفاری ها آمده معمولا در شهر سوخته به همراه هر جسد هدایایی همچون ظروف سفالی، زینت آلات و سرمه‌دان، مهره‌های زینتی، مهرهای استوانه‌ایی و مسطح، حصیر، سبد، پارچه، جانور قربانی، آیینه مفرغی، شانه‌های چوبی و اشیای دیگری را نیز با جسد دفن می‌کردند که ظاهرا در آن دوران باور عمومی بر این بوده است که حیات پس از مرگ نیز ادامه دارد و شخص متوفی در زندگی دیگر به این اشیا نیاز پیدا می‌کند.
در شهر سوخته قبرها با خاک پر می‌شده و به همین دلیل جسد با خاک در تماس بود و مراحل فساد به سرعت انجام می‌شد. در برخی موارد بیش از یک اسکلت در آن‌ها جای داده شده است.
نوع دیگری از قبر در شهر سوخته شناسایی شده که به – قبرهای سردابه‌ای – شهره شده است که البته در توضیح بیشتر باید گفت که گورهای سردابه‌ای از قسمت متمایز چاله ورودی و محل دفن تشکیل شده‌اند. شخص مدفون همراه اشیای مختلف داخل سردابه گذاشته می‌شد. سپس در ورودی با چند ردیف خشت بسته می‌شد. به علت نبودن فشار خاک، اسکلت‌ها و اشیای داخل این قبرها سالم‌تر از گروه‌های دیگر باقی مانده‌اند.
در ادامه باید گفت که به جز قبرهای خشتی مستطیل، مربع، دو دیواره‌ای‌ها، دایره‌ای و گودال‌های دایره‌ای با در بسته، قبرهای دیگری به نام کاسه‌ای پیدا شده‌اند که مختص نوزادان بوده است. پنج هزار سال پیش جسد نوزاد در گودال ساده‌ای قرار داده می‌شد سپس با یک کاسه بزرگ سفالی پوشیده می‌شد و بعد هم خاک روی کل مجموعه ریخته می‌شده است.
نکته قابل توجه در خصوص وجود تمدنی مدرن در شهر سوخته این بود که در کاوش‌های سال ۱۳۸۵ از شهرسوخته برای نخستین‌بار یک چشم مصنوعی پیدا شد. به گفته محققان، روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ های داخل کره چشم توسط مفتول‌هایی از جنس طلا به قطر کمتر از نیم میلیمتر طراحی شده طوری که دو سوراخ در دو طرف این چشم مصنوعی وجود دارد که محل عبور نخ هایی است که آن را روی سر اسکلت ثابت نگه می‌داشته است. شواهد موجود مبنی بر تماس طولانی این چشم مصنوعی با پوست حدقه چشم حاکی از استفاده آن در زمان حیات و زندگی صاحب آن است.
شهر سوخته جزو شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است. در کاوش‌های اولیه از شهر سوخته لوله کشی آب و فاضلاب با لوله‌های سفالی پیدا شد که نشان دهنده وجود نوعی برنامه‌ریزی و سازماندهی شهری در این شهر باستانی است.
باستان شناسان وسعت شهر سوخته را ۱۵۱ هکتار تخمین زده‌اند. این شهر دارای پنج قسمت اساسی است، از جمله: قسمت مسکونی، بخش مرکزی؛ منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان. هشتاد هکتار از شهر سوخته را بخش مسکونی تشکیل داده است.
نکته نگران کننده در خصوص کاوش های انجام شده در این شهر باستانی این است که استخوان های کشف شده از شهر سوخته در انبار موزه ملی ایران داخل کارتن – مادربرد کامپیوتر و کارتن شیرینی – نگهداری می‌شود. به گزارش خبرگزاری‌های ایران، اشیاء تاریخی نگهداری شده در زیرزمین موزه ملی ایران هیچ‌گونه بسته‌بندی استانداردی نداشته و در کارتن‌های تلنبار شده مواد شوینده، جعبه شیرینی، دستمال کاغذی، کیسه‌های نایلونی معمولی و در فضایی نمناک و نیمه تاریک نگهداری می‌شوند.
