سلامت نیوز: تفاوت برآوردهای بهزیستی با مبالغی که از سالمندان دریافت می‌شود لزوم توجه و نظارت هر چه بیشتر سازمان بهزیستی بر خدمات ارائه‌شده و نحوه نگهداری سالمندان را می‌طلبد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان، پیش‌بینی می‌شود در سال 1420 حدود 18 تا 20 میلیون نفر از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل دهند. به طور حتم، افزایش جمعیت کهنسال در جامعه به معنای لزوم برنامه‌ریزی برای حمایت از این افراد و نگهداری از آنان در شرایط مطلوب است.
تاسیس آسایشگاه‌های سالمندان و سکونت بخشی از سالمندان در این اماکن، سابقه چندان طولانی در کشور ندارد. نخستین‌بار در سال 1351، عده‌ای از خیران به منظور اسکان بیماران سالمندی که نیاز به مراقب داشتند اما جایی برای ماندن نداشتند، اقدام به تاسیس آسایشگاه سالمندان کهریزک کردند. از آن زمان تا به حال، مراکز دولتی و خصوصی بسیاری تحت عنوان مراکز نگهداری سالمندان در کشور راه‌اندازی شد به طوری که به گفته همایون‌هاشمی، رئیس سازمان بهزیستی درحال حاضر 228 مرکز شبانه روزی نگهداری سالمندان در کشور فعالیت می‌کند. در نگاهی کلی، آسایشگاه سالمندان در ایران به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ آسایشگاه‌های دولتی که زیر نظر سازمان بهزیستی هستند و در آنها از سالمندان بی‌پناه و درماندگان و بیماران طی شرایطی نگهداری می‌شود، آسایشگاه‌هایی که صرفا جنبه خیریه دارند، دسته‌ای از آسایشگاه‌ها به صورت خیریه و شهریه‌دار تواما اداره می‌شوند و در نهایت آسایشگاه‌هایی که جنبه خصوصی دارند و با مبالغ ماهانه‌ای که از خانواده سالمندان می‌گیرند اداره می‌شوند.
درحال حاضر، حدود 95 درصد از مراکز نگهداری سالمندان خصوصی است و با هزینه خیران و خانواده‌های سالمندان اداره می‌شود. در سال 75 حدود 6/6 درصد جمعیت کشور را افراد بالای 65 سال تشکیل می‌دادند، اما این میزان در اواخر سال 80 به 3/7 درصد رسید. بر اساس آخرین آمار جمعیت کشور، در حال حاضر حدود 76 میلیون نفر در کشور زندگی می‌کنند که حدود 2/8 درصد آنان را جمعیت سالمند کشور تشکیل می‌دهد. به عبارتی نزدیک به 7 میلیون نفر سالمند داریم. پیش‌بینی می‌شود در سال 1420 حدود 18 تا 20 میلیون نفر از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل دهند. به طور حتم، افزایش جمعیت کهنسال در جامعه به معنای لزوم برنامه‌ریزی برای حمایت از این افراد و نگهداری از آنان در شرایط مطلوب است.
سالمندان و بحران پذیرش سالمندی
سال گذشته، حسین نحوی‌نژاد، مسئول دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور از نگهداری 15 هزار سالمند در مراکز نگهداری دولتی سالمندان خبر داد. این در حالی است که پیش‌تر، همایون‌هاشمی، رئیس سازمان بهزیستی از نگهداری 20 هزار سالمند که اغلب مجهول الهویه هستند در 150 مرکز شبانه روزی بهزیستی سخن گفت. به طور متوسط بابت هر سالمند زیر پوشش بهزیستی که در مراکز شبانه‌روزی سالمندان نگهداری می‌شود بر حسب درجه‌بندی مرکز مبلغی تحت عنوان یارانه پرداخت می‌شود. به طوری که، مبلغ یارانه مراکز درجه یک 200 هزار تومان، درجه دو 185 هزار تومان و درجه سه 170 هزار تومان است. با وجود آمارهای متفاوت از تعداد سالمندانی که در آسایشگاه‌های سالمندان نگهداری می‌شوند، مسئولان تا به حال آمار تفکیکی دقیقی از تعداد سالمندانی که در مراکز دولتی یا خصوصی نگهداری می‌شوند اعلام نکرده‌اند. این در حالی است که به گفته مسئولان سازمان بهزیستی، تا به حال گزارش‌های بسیاری از مراکز خصوصی نگهداری سالمندان که مجوزهای لازم را دریافت نکرده‌اند و با دریافت شهریه‌های بسیار سنگین از سالمندان نگهداری می‌کنند به سازمان گزارش شده است که اغلب به دلیل رضایت خانواده‌ها از این مراکز و فقدان شکایت خصوصی، سازمان بهزیستی امکان چندانی برای برخورد قانونی با این مراکز را ندارد.
فاصله معنادار دریافتی مراکز نگهداری سالمندان
میزان دریافتی مراکز نگهداری سالمندان بنا بر امکانات و خدمات مراکز و مهم تر از همه بنا بر مکان جغرافیایی آسایشگاه سالمندان متفاوت است. به طور مثال، مسئول یک آسایشگاه سالمندان در منطقه توحید هزینه متوسط نگهداری از سالمند در اتاق سه تخته به بالا را به طور تقریبی ماهیانه یک میلیون و سیصد هزار تومان تا یک میلیون و ششصد هزار تومان اعلام کرد که البته این مبلغ شامل مواردی چون فیزیوتراپی و کاردرمانی نمی‌شود. این میزان از خدمات و امکانات اما در آسایشگاه سالمندانی واقع در شهرک غرب با مبلغی حداقل 3 میلیون و حداکثر 5 میلیون در اختیار سالمندان قرار می‌گیرد. همچنین مسئول یک آسایشگاه سالمندان در منطقه تهرانپارس، هزینه نگهداری هر سالمند در اتاق‌های 6 نفره را ماهانه یک میلیون و دویست تا یک میلیون و پانصد هزار تومان اعلام کرد که این مبلغ شامل مواردی چون ویزیت پزشک، مشاوره و فیزیوتراپی بیماران می‌شود. به‌طور کلی، شهریه سکونت در آسایشگاه‌های خصوصی سالمندان در مناطق مختلف و اغلب با خدمات و شرایط یکسان از یک میلیون و دویست هزار تومان تا 3 میلیون تومان در نوسان است البته این مبلغ شامل بسیاری از خدمات درمانی نمی‌شود. تحت این شرایط با فرض اینکه به‌طور متوسط هر آسایشگاه سالمندان ماهیانه 2 میلیون تومان بابت هر سالمند از خانواده‌ها دریافت کند و با توجه به متوسط ظرفیت آسایشگاه‌های خصوصی که اغلب 45 نفر است، گردش مالی سالانه هر آسایشگاه سالمندان حداقل 100 تا 120 میلیون تومان است. دریافت حداقل 2 میلیون تومان در ازای نگهداری سالمندان در مراکز خصوصی در حالی است که به گفته مدیرکل دفتر سالمندان بهزیستی کشور هزینه نگهداری سالمندان ماهیانه 550 هزار تومان است. تفاوت برآوردهای بهزیستی با مبالغی که از سالمندان دریافت می‌شود لزوم توجه و نظارت هر چه بیشتر سازمان بهزیستی بر خدمات ارائه‌شده و نحوه نگهداری سالمندان را می‌طلبد.
خانه‌های سالمندان را باید پذیرفت
یک روانشناس با اشاره به تغییر روابط خانواده، سست‌شدن روابط عاطفی در خانواده و حرکت جامعه به سمت کهنسالی می‌گوید: خانه‌های سالمندان واقعیتی است که باید آن را بپذیریم. چرا که بخش اعظم مناسبات خانوادگی طی این سال‌ها تغییر کرده است و امروزه امکان نگهداری سالمندان در آپارتمان‌ها نیست. امیرهوشنگ مهریار در ادامه عنوان می‌کند: امروزه خانه‌های سالمندان جایگزین خانواده‌ها شده‌اند و تا حد امکان باید نقش خانواده‌های قدیم را ایفا کنند. او همچنین تصریح می‌کند: درگیری میان فرزندان و والدین و ناتوانی نگهداری از والدین در خانه‌های کوچک امروزی موجب شده است تا بسیاری از سالمندان برخلاف میل باطنی راهی مراکز نگهداری سالمندان شوند. شاید این مسئله برای بسیاری از این افراد ناگوار باشد و احساس انزوا و افسردگی را به همراه داشته باشد. اما واقعیت این است که تحت این شرایط، خروج سالمند از محیط درگیری و تنش و زندگی در کنار افرادی همسن و سال بسیار مطلوب‌تر است چرا که تحت این شرایط سالمند آسیب روانی کمتری را تحمل می‌کند.
قمر فلاح، جامعه‌شناس نیز با بیان این مطلب که وجود مراکز سالمند در دنیای امروز یک ضرورت است، می‌گوید: بخش زیادی از جامعه ما را افراد 65 ساله یا بالاتر تشکیل می‌دهند. فرزندان بسیاری از این افراد خود در آستانه پیرشدن هستند و توان نگهداری از والدین را ندارند. او با اشاره به مذموم شمردن زندگی در خانه‌های سالمندان از سوی بسیاری از افراد به‌ویژه افراد کهنسال تصریح می‌کند: بخش مادی فرهنگ همواره سریع‌تر از بخش غیرمادی تغییر می‌کند. مراکز نگهداری از سالمندان در این کشور وجود دارد، اما هنوز فرهنگ زندگی در این مراکز و پذیرش آن تغییر نکرده است. فلاح در ادامه خاطرنشان می‌کند: باز تعریف زندگی در این اماکن، نظارت سازمان‌های مرتبط بر نحوه زندگی و ارائه خدمات در این مراکز و مهم‌تر از همه، فعال‌سازی سالمندان به تدریج زمینه‌های لازم برای زندگی در مراکز نگهداری سالمندان را فراهم می‌کند. درحال حاضر 20 هزار سالمند که اغلب آنها مجهول‌الهویه هستند در 150 مرکز شبانه‌روزی سازمان بهزیستی نگهداری می‌شوند.