سرفه روش بدن برای پاسخ به تحریک گلو یا مجاری هوا است. محرک عصب‌هایی را تحریک می‌کند که پیامی به مغز ارسال می‌کنند. سپس مغز به عضلات قفسه سینه و شکم دستور می‌دهد که هوا را به بیرون از ریه‌ها بدمند تا محرک به بیرون رانده شود.
سرفه گاه‌به‌گاه عادی و سالم است. سرفه‌ای که چند هفته دوام دارد یا خلط خونی یا تغییر رنگ داده‌ای بیرون می‌آورد می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عارضه‌ای باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
گاهی ممکن است سرفه با فشار باشد. سرفه شدید و طولانی‌مدت می‌تواند ریه‌ها را تحریک کند و موجب سرفه بیشتر شود. همچنین طاقت‌فرسا است و می‌تواند باعث بی‌خوابی، سرگیجه یا غش، سردرد، بی‌اختیاری ادراری، استفراغ، و حتی شکستگی دنده‌ها شود.
باید درباره سرفه چه بدانیم
سرفه واکنشی رایج است که گلوی شما را از خلط یا محرک‌های خارجی پاک می‌کند. با وجود اینکه همه گاهی سرفه می‌کنند تا گلوی خود را صاف کنند، برخی عوارض می‌توانند سرفه مکرری ایجاد کنند.
سرفه‌ای که کمتر از سه هفته طول بکشد سرفه حاد است. در دو هفته بیشتر قسمت‌های سرفه پاکسازی می‌شود یا حداقل به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد.
اگر سرفه بین سه تا هشت هفته طول بکشد، و در پایان این دوره بهبود یابد، سرفه شبه‌حاد محسوب می‌شود. سرفه مداومی که بیش از هشت هفته طول بکشد سرفه مزمن است.
اگر خون سرفه می‌کنید یا باصدای بلند سرفه می‌کنید باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر سرفه در چند هفته بهبود نیافت با وی تماس بگیرید، چرا که ممکن است نشان‌دهنده وضعیت جدی‌تری باشد.
علل سرفه کردن
با این وجود که سرفه گاه به گاه عادی است، سرفه‌ای که دوام دارد ممکن است علامت یک مشکل پزشکی باشد.
اگر سرفه کمتر از سه هفته طول بکشد حاد محسوب می‌شود. اگر بیش از هشت هفته طول بکشد مزمن محسوب می‌شود.
برخی از دلایل سرفه در ادامه آمده‌اند:
دلایل رایج – حاد
– سرماخوردگی معمول
– آنفولانزا
– بلع یک محرک (از قبیل دود، گرد و غبار، مواد شیمیایی یا جسمی خارجی
– ذات‌الریه
– سیاه‌سرفه
دلایل رایج – مزمن
– آلرژی
– آسم (بیشتر در کودکان رایج است)
– برونشیت
– بیماری رفلاکس معده (GERD)
– ترشح پشت بینی
دلایل دیگر
– سینوزیت حاد (عفونت سینوس و بینی)
– برونشکتازی (عارضه مزمن ریه که در آن انبساط غیرعادی لوله‌های نایژه‌ای مانع پاکسازی خلط می‌شوند)
– التهاب نایژک‌ها (به ویژه در کودکان کم سن)
– خفگی: امداد اولیه (به ویژه در کودکان)
– سینوزیت مزمن
– تشدید COPD (بیماری انسداد ریه مزمن) – بدتر شدن علائم
– بیماری ویروس کرونا (کووید-۱۹)
– خناق (بویژه در کودکان کم سن و سال)
– فیبروز سیستیک
– نفخ
– ازکار افتادگی قلب
– التهاب حنجره
– سرطان ریه
– داروهایی با نام مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE)
– بیماری‌های عضلانی-عصبی که هماهنگی مجرای هوای بالایی و ماهیچه‌های بلع را تضعیف می‌کنند
– آمبولی ریه (لخته خونی در شریان ریه)
– ویروس سینسیتیال تنفسی (RSV) – بویژه در کودکان جوان
– سارکوئیدوز (اجتماع سلول‌های التهابی در بدن)
– بیماری سل
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر سرفه شما (یا سرفه فرزندتان) پس از چند هفته از بین نرفت یا اگر هریک از علائم زیر را دربر داشت، با دکتر مشورت کنید:
– سرفه خلط غلیظ و زرد مایل به سبز
– خس‌خس
– تب
– تنگی نفس
– غش
– ورم قوزک پا یا کم شدن وزن
اگر شما یا فرزندتان علائم زیر را دارید به دنبال مراقبت فوری باشید:
– خفگی یا استفراغ
– مشکل تنفسی یا مشکل در بلع
– سرفه خلط خونی یا به رنگ صورتی کمرنگ
– درد قفسه سینه
معیارهای خودمراقبتی
داروهای سرفه معمولا تنها زمانی استفاده می‌شوند که سرفه در وضعیت حادی قرار دارد، ناراحتی زیادی ایجاد می‌کند، با خواب تداخل می‌کند و با هیچ یک از علائم نگران‌کننده ذاتی فوق همراه نیست. اگر از داروی سرفه استفاده می‌کنید، حتما دستورالعمل مقدار آن را رعایت کنید.
داروهای بدون نسخه سرفه و سرماخوردگی علائم سرفه و سرماخوردگی را درمان می‌کنند، نه بیماری مربوط به آن. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این داروها بهتر از داروی غیرفعال (مسکن) عمل نمی‌کنند. مهمتر از آن، این داروها عوارض جانبی جدی، از جمله مصرف بیش ازحد منجر به مرگ در کودکان زیر ۲ سال، دارند.
از داروهای بدون نسخه، به جز تب‌بر و مسکن، برای درمان سرفه و سرماخوردگی در کودکان زیر ۶ سال استفاده نکنید. همچنین از مصرف این داروها برای کودکان زیر ۱۲ سال نیز بپرهیزید.
سرفه چه زمانی یک فوریت است؟
بیشتر سرفه‌ها در دو هفته از بین می‌روند، یا حداقل تاحد قابل توجهی بهبود می‌یابند. اگر سرفه‌ای دارید که در این مدت درمان نشده است، به پزشک مراجعه کنید، چرا که می‌تواند علامت مشکلی جدی‌تر باشد.
اگر علامت دیگری ظاهر شد، هرچه سریعتر با پزشک خود تماس بگیرید. علائمی که باید مراقب آنها باشید:
– تب
– درد قفسه سینه
– سردرد
– خواب‌آلودگی
– گیجی
سرفه خونی یا مشکل تنفسی نیازمند مراقبت پزشکی فوری است.
برای تسکین سرفه، این نکات را رعایت کنید:
– قطره سرفه یا شکلات سخت مصرف کنید. این مواد سرفه خشک یا گلودرد را تسکین می‌دهد. با این حال، آنها را به کودکان زیر ۶ سال ندهید، چرا که خطر خفگی وجود دارد.
– عسل مصرف کنید. یک قاشق چایخوری عسل می‌تواند سرفه را نرم کند. به کودکان زیر ۱ سال عسل ندهید چرا که عسل حاوی باکتری‌های مضر برای نوزادان دارد.
– هوا را مرطوب کنید. از رطوبت‌ساز غبار سرد استفاده کنید یا حمام بخار بگیرید.
– مایعات بنوشید. مایعات به رقیق کردن خلط گلو کمک می‌کند. مایعات ولرم مانند سوپ، چای یا شربت لیمو، می‌تواند گلوی شما را نرم کند.
– از دود تنباکو بپرهیزید. سیگار کشیدن یا تنفس دود آن می‌تواند سرفه را بدتر کند.
نتیجه عدم درمان سرفه چیست؟
در بیشتر موارد، سرفه به طور طبیعی یک یا دو هفته پس از اولین ظهور آن ناپدید می‌شود. سرفه معمولا هیچ آسیب یا علامت طولانی‌مدتی ایجاد نمی‌کند.
در برخی موارد، سرفه شدید عوارض موقتی از قبیل موارد زیر ایجاد می‌کند:
– خستگی
– سرگیجه
– سردرد
– شکستگی دنده‌ها
این علائم بسیار نادر هستند، و معمولا وقتی سرفه از بین می‌رود متوقف می‌شوند.
سرفه‌ای که علامت عارضه‌ای جدی‌تر باشد احتمالا به خودی خود ازبین نمی‌رود. اگر درمان نشود، عوارض آن می‌تواند بدتر شود و باعث علائم دیگری شود.
