به گزارش خبرنگار مهر برنامه کشف تهران از سلسله برنامه های بازدید رئیس شورای شهر تهران از بناهای تاریخی هر منطقه از شهر که هر هفته جمعه ها برگزار می شود این هفته در منطقه 12 و بازار تهران برگزار شد.
در این برنامه معاون میراث فرهنگی کشور، مدیر کل میراث استان تهران و مسئولین شهرداری منطقه 12 نیز حضور داشتند.
احمد مسجد جامعی در این برنامه از سفره خانه سنتی خیام، امام زاده سید نصرالدین، حمام چال، گذر لوطی صالح، ظل السطان، چارسوق بزرگ، حاجب الدوله و بخش های دیگر بازار تهران از جمله کوچکترین قوه خانه بازار نیز دیدن کرد.
قرار بر این شد تا ظل السلطان به “گودال باغچه” تبدیل شود و مانند گذشته حجره های آن بازسازی شوند. این طرح باید به مدت سه هفته در کمیته میراث فرهنگی تصویب و مجوز آن داده شوند. همچنین در بازدید از باغ ایلچی مسجد جامعی اعلام کرد که فردا 27 اردیبهشت ماه نامه ای به وزارت خارجه بنویسد و در آن پیشنهاد تملک باغ را بدهد تا میراث فرهنگی نیز این باغ را احیا و بازسازی کند و به موزه سیاسی تبدیل شود.
بازدید دیگر اعضای برنامه کشف تهران از دروازه نو و حصار صفوی شاه طهماسب بود. قرار شد تا ستون های باقیمانده دروازه نو آزاد شود این ستون ها متعلق به دوره قاجار است و تاکنون 4 ستون باقی مانده است.
در این برنامه رئیس شورای شهر تهران بیان کرد: بخشی از دروازه محمدیه را در محدوده بازار تهران داریم. ما قبلا در تهران دوره صفوی چهار دروازه داشته ایم . در دوره محمد شاه دروازه دیگری به نام محمدیه اضافه شد. بخشی از این دروازه اکنون باقی مانده است منتهی لابه لای مغازه ها محصور شده است. اولین کار این است که ستونهای باقیمانده آزاد شوند. کارشناسان میراث فرهنگی حاضر در این برنامه اعلام کردند که حتی کاشی های آن نیز تاریخی است منتهی پشت این حصار بخشی از دیوار طهماسبی نیز وجود دارد که میراث فرهنگی استان تهران باید به آن رسیدگی کند چرا که اکنون اطلاعات بسیار کمی از حصار طهماسبی برایمان باقی مانده و اطلاعات محدودی روی نقشه وجود دارد پس باید در اولین مرحله از تخریب آن جلوگیری شود..
بازدید از خانه ملک نیز بخش دیگری از برنامه های مسجد جامعی بود. خانه تاریخی ملک در محدود بازار تهران تا سال 1316 متعلق به حاج حسین ملک بوده و تا همین سال در این خانه زندگی می کرد تا آنکه به آستان قدس وقف شد از سال 75 کتابخانه و موزه ملک از این مکان به خیابان 30 تیر انتقال داده شد اکنون این خانه تاریخی خالی مانده است.
رئیس موزه و کتابخانه ملک در این بازدید اعلام کرد در حال حاضر امکان تغییر کاربری آن را نداریم چون سه نهاد اوقاف، شهرداری و میراث فرهنگی در آن دخیل هستند.
مسجد جامعی که از چند روز پیش برنامه اش برای بازدید از این خانه مشخص بود در واکنش به این اظهارات اعلام کرد که خانه تاریخی ملک یکی از منحصر به فرد ترین خانه های تهران است که در آن اتاق مخمل وجوددارد. در این اتاق یک نوع کاغذ مخملی وجود دارد که معماری خاصی را به آن داده و متعلق به دوره قاجار است. همچنین نوع شیشه های دست ساز و فضاهای زیرمینی آن ارزش ویژه ای دارند. این خانه می تواند موزه بزرگان تهران شود چرا که محل زندگی افراد خوشنامی مانند حاج حسین ملک بوده است و در تهران چنین کارکردی را لازم داریم.
آستان قدس رضوی نیز که راس این کار قرار دارد نیز می تواند همکاری های لازم را انجام دهد. انجمن مفاخر نیز یک وجه این احیا و بازسازی خواهد بود.
دو روز قبل از اینکه مسجد جامعی به موزه ملک بیاید شهرداری منطقه 12 جلوی خانه تاریخی ملک را آسفالت کرده بود و همین امر باعث شد تا مقداری از آسفالت روی سنگ های تاریخی ورودی خانه ملک را بپوشاند.
اظهارتاسف از ساخت و سازهای انجام شده در داخل بازار بخصوص بخش بازار حاجب الدوله از جمله اتفاقاتی بود که در برنامه کشف تهران رخ داد چرا که در وسط بازار حاجب الدوله مغازه هایی ایجاد شده بود و محمدی رئیس هیات امنای بازار تهران اظهار کرد که پیش از این در این محوطه حوض و حوضچه ای وجود داشته ولی افراد آن را بسته اند و روی آن حجره ایجاد کرده اند.
مسجد جامعی همچنین نگاهی به بانک صادرات شعبه حاجب الدوله کرد و گفت: این نماسازی با محوطه بازار همخوان نیست چرا که دیواری را جلوی پنجره تاریخی درست کرده اند. می توان در این باره با مسئولین بانک صحبت کرد.
این گروه همچنین به امام زاده زید رفتند ولی نگاهی به مدرسه حافظ که توسط یکی از سرمایه داران تهرانی در حال تخریب است نیانداختند.
در میانه راه یکی از غرفه داران همان راسته به مسجد جامعی نامه هایی دارد مبنی بر اینکه برخی از غرفه داران راه گذر مردم در میان موقوفات سید ولی را بسته و به جای آن 21 حجره ساخته اند و آن را به 21 نفر اجاره داده اند. این در حالی است که ساخت و ساز در این محدوده ممنوع بوده است.
وی تلاش کرد تا مسجد جامعی و تیم همراهش را برای بازدید به این بخش ببرد ولی کسی او را همراهی نکرد.
با این حال، این مالک اعلام کرد اوقاف اجازه این ساخت و ساز را به مالکان داده است در حالی که طبق قوانین میراث فرهنگی این اقدام تخلف محسوب می شود. سرای دلگشا و ساخت و ساز غیر قانونی آن در حریم درجه یک کاخ گلستان از جمله موارد قابل توجه بود. مسئولین میراث فرهنگی وشهرداری منطقه 12 بر سر این اختلاف داشتند که ارتفاع مجتمع تجاری ساخته شده به جای سرای دلگشا بسیار زیاد است ولی شهرداری منطقه 12 و معاونت شهرسازی اعلام می کردند که این ارتفاع دارای حد مجاز است. در این میان برخی از خبرنگاران موفق شدند تا سرمایه گذار مجتمع تجاری دلگشا را ببینند و با او درباره این موضوع صحبت کنند.
در این میان محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور گفت: سرای دلگشا اگر بیش از ارتقاع ساخته شده باشد از آنجا که در حریم درجه یک کاخ گلستان قرار دارد پرونده ثبت جهانی این کاخ را به خطر خواهد انداخت مگر آنکه ساخت و ساز در همین ارتفاع متوقف شود.
کوچکترین قهوه خانه تهران آخرین مقصد اعضای گروه کشف تهران بود. قهوه خانه حاج علی درویش در محوطه بازار جنب مدرسه عبدالله خان قرار دارد و بیش از یک قرن است که در محدوده بازار تهران به بازاریان و گردشگران انواع چای و نوشیدن های گیاهی می فروشد.