انسان چقدر می تواند گرما را تحمل کند + ترفندهای فرار از گرمای تابستان ؟

قبل از پرداختن در خصوص این که انسان چقدر می تواند گرما را تحمل کند ؟ باید گفت که بسیاری از نقاط جهان به‌زودی شاهد دماهایی بالاتر از ۳۲ درجه سانتی‌گراد در «حباب مرطوب» خواهند بود. در چنین شرایطی، حتی یک درجه افزایش می‌تواند تفاوتی بین بقا و خطر جانی باشد.

انسان چقدر می تواند گرما را تحمل کند ؟

انسان موجودی گرم‌خون است و دمای داخلی بدن خود را در محدوده نسبتاً ثابتی (حدود $37$ درجه سانتی‌گراد) حفظ می‌کند. با این حال، توانایی تحمل گرما به عوامل مختلفی بستگی دارد و یک عدد ثابت برای همه شرایط وجود ندارد.

دمای هسته بدن و آستانه خطر

آنچه بیش از دمای محیط اهمیت دارد، دمای هسته مرکزی بدن است. بدن انسان تلاش می‌کند این دما را در محدوده طبیعی حفظ کند.

دمای طبیعی: دمای طبیعی بدن معمولاً بین $36.5$ تا $37$ درجه سانتی‌گراد است و ممکن است در طول روز کمی تغییر کند.
تب و هایپرترمی: اگر دمای بدن به بالای $38$ درجه برسد، تب محسوب می‌شود. بالاتر از $40$ درجه سانتی‌گراد، هایپرترمی (افزایش بیش از حد دمای بدن) یک اورژانس پزشکی تهدیدکننده حیات است.
حد خطرناک:
- $41$ درجه سانتی‌گراد ( $105.8$ فارنهایت): می‌تواند منجر به غش، سردرد شدید، سرگیجه، گیجی، توهم، هذیان و خواب‌آلودگی شود.
- $42$ درجه سانتی‌گراد ( $107.6$ فارنهایت): فرد ممکن است به کما برود، دچار هذیان شدید شود و تشنج کند.
- $43$ درجه سانتی‌گراد ( $109.4$ فارنهایت): در این دما، احتمال مرگ بسیار بالا است (تقریباً $99.9%$ ) و ممکن است آسیب جدی مغزی، تشنج و شوک رخ دهد.
- بالاتر از $44$ درجه سانتی‌گراد ( $111.2$ فارنهایت): تقریباً به طور قطع منجر به مرگ می‌شود، اگرچه موارد نادری از بقا تا $46.5$ درجه سانتی‌گراد هم گزارش شده است.

نقش رطوبت و دمای حباب مرطوب (Wet-Bulb Temperature)

صرفاً دمای هوا نشان‌دهنده میزان خطر نیست. رطوبت نقش بسیار حیاتی ایفا می‌کند. بدن انسان برای خنک شدن از طریق تعریق و تبخیر عرق گرما را دفع می‌کند. اما اگر هوا بیش از حد مرطوب باشد، عرق تبخیر نمی‌شود و بدن نمی‌تواند به طور موثر خنک شود.

دمای حباب مرطوب (Wet-Bulb Temperature): این شاخص، دما و رطوبت را با هم در نظر می‌گیرد و بهترین معیار برای سنجش گرمای قابل تحمل برای انسان است.
حد بحرانی: از نظر تئوری، حداکثر دمای قابل تحمل برای بقای انسان، $35$ درجه سانتی‌گراد دمای حباب مرطوب با رطوبت $100%$ است. در این دما، بدن قادر به دفع گرما از طریق تعریق نیست و دمای هسته مرکزی بدن به سرعت بالا می‌رود. تحقیقات جدیدتر حتی این آستانه را کمتر، حدود $30$ تا $31$ درجه سانتی‌گراد دمای حباب مرطوب برای افراد جوان و سالم تخمین زده‌اند که در آن بتوانند کارهای اساسی روزانه را انجام دهند.

مکانیسم‌های بدن برای مقابله با گرما

بدن انسان دارای مکانیسم‌های پیچیده‌ای برای تنظیم دما است:

تعریق: غدد عرق، آب و نمک را به سطح پوست می‌آورند. تبخیر این عرق، گرما را از بدن دفع می‌کند.
اتساع عروق (Vasodilation): رگ‌های خونی نزدیک به سطح پوست گشاد می‌شوند تا جریان خون بیشتری به سمت پوست هدایت شود و گرما از طریق پوست دفع گردد.
هیپوتالاموس: این بخش از مغز مانند یک ترموستات عمل می‌کند و با دریافت اطلاعات از گیرنده‌های دما، دستورات لازم را برای خنک کردن بدن صادر می‌کند.

عوامل مؤثر بر تحمل گرما

توانایی تحمل گرما در افراد مختلف، متفاوت است و به عوامل زیر بستگی دارد:

سن: کودکان و سالمندان بیشتر در معرض خطر گرمازدگی هستند.
وضعیت سلامتی: افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای (به خصوص بیماری‌های قلبی عروقی، کلیوی، و دیابت) و کسانی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، آسیب‌پذیرترند.
سطح هیدراتاسیون: کم‌آبی بدن به شدت توانایی دفع گرما را کاهش می‌دهد.
میزان فعالیت: فعالیت بدنی شدید در گرما، تولید گرمای داخلی بدن را افزایش می‌دهد.
لباس: لباس‌های تیره و تنگ، مانع از دفع گرما می‌شوند.
سازگاری با گرما (Acclimatization): افرادی که به تدریج در معرض گرما قرار می‌گیرند، بدنشان بهتر با آن سازگار می‌شود.

خطرات اصلی گرمای شدید

گرمای شدید می‌تواند به روش‌های مختلفی به بدن آسیب برساند:

گرمازدگی (Heatstroke): افزایش شدید دمای بدن که باعث از کار افتادن اندام‌ها می‌شود.
فشار بر قلب: با هدایت خون به سمت پوست برای خنک شدن، فشار خون کاهش یافته و قلب برای جبران، مجبور است با شدت بیشتری کار کند که برای افراد دارای مشکلات قلبی خطرناک است.
کم‌آبی بدن (Dehydration): از دست دادن بیش از حد مایعات بدن از طریق تعریق که می‌تواند به نارسایی کلیه، شوک، تشنج و حتی مرگ منجر شود.

بنابراین، تحمل گرما بسیار پیچیده است و فقط به دمای هوا بستگی ندارد، بلکه رطوبت، مدت زمان قرار گرفتن در معرض گرما، و شرایط فردی نیز نقش کلیدی دارند. همیشه در هوای گرم، به خصوص گرمای همراه با رطوبت بالا، مراقب باشید و اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهید.

آستانه واقعی تحمل گرما چقدر است؟

تا پیش از این، دانشمندان تصور می‌کردند که انسان‌ها می‌توانند دمای «حباب مرطوب» تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد را تحمل کنند، یعنی دمایی که در آن گرما و رطوبت ترکیب می‌شوند. اما آزمایش‌های جدید این فرضیه را به چالش کشیده‌اند.

پروفسور کنی در این رابطه می‌گوید:

«شرایطی که در آن انسان‌ها می‌توانند دمای بدن خود را به‌طور مؤثر تنظیم کنند، بسیار پایین‌تر از آن چیزی است که مدل‌های قبلی نشان می‌دادند.»

ترفندهای فرار و رهایی از گرما در تابستان

هر ساله موج‌های گرمای زیادی در سراسر دنیا به ثبت می‌رسد و برخی کشورها حتی بالاترین دما در تاریخ خود را تجربه می‌کنند. گرما به طرق مختلف می‌تواند بر زندگی روزمره ما اثر بگذارد، پس تحمل گرما امری ضروری محسوب می شود. خستگی، گرفتگی عضلات بر اثر گرما و گرمازدگی برخی از مشکلاتی هستند که ممکن است به آن‌ها دچار شوید.

به همین دلیل در ادامه چند ترفند نجات‌بخش و ساده برای رهایی از گرما در روزهای گرم تابستان آمده است.

1- پرده‌ها را بکشید.

درست است که با یک دستگاه خنک‌کننده مناسب می‌توان مشکل گرما را فورا حل کرد. اما همچنان کشیدن پرده مانع از اتلاف انرژی و ورود گرما به داخل و خروج هوای خنک فضا به خارج خواهد شد.

برخلاف تصور نصب پرده‌های ضخیم، گزینه بهتری است برای این کار است. این اولین قدم است و با انجام این کار می‌توانید در مصرف انرژی و در نتیجه در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید.

2- مثل یک مصری بخوابید.

مصریانِ باستان، در بسیاری از چیزها از جمله تکنیک‌های خواب، جلوتر از زمانِ خود بودند. برای خنک شدن، پتوهای خود را قبل از خواب در آب سرد خیس می‌کردند. می‌توانید این روش را با نشان دادن پنکه به سمت خود در هنگام خواب بهبود ببخشید.

آب ملافه مرطوبی که روی شما قرار دارد تبخیر می‌شود و این فرآیند موجب خنک شدن شما می‌شود. علاوه بر این، می‌توانید برای جلوگیری از خیس شدن تخت، یک حوله خشک زیر خود قرار دهید.

ممکن است فکر کنید که این روش باعث خنکی بیش از حد و مریضی‌تان شود که در این صورت می‌توانید فقط یک پارچه نم‌دار را روی پاهای‌تان بگذارید.

3- خرید‌هایتان را اول وقت انجام دهید.

اغلب افراد با ماشین شخصی خود برای خرید می‌روند. اما دمای یک خودرو در بسته، می‌تواند به بیش از ۹۳ درجه سانتی‌گراد برسد. درست است که می‌تواند از کولر خودرو استفاده کنید؛ اما با این کار حجم زیادی از بنزین‌تان مصرف می‌شود.

به همین علت برای رهایی از گرما بهتر است صبح زود که هوا و داخل ماشین خنک است، خرید‌های خود را انجام دهید.

موکول کردن خرید به ساعات بعدی روز، فکر خوبی نیست، چون خودرو همه گرمایی که از ابتدای روز تا آن موقع بوده را به خود جذب کرده است.

4- پاهایتان را خنک نگه دارید.

برای رهایی از گرما پاهای‌تان را با یک حمام یخ پذیرایی کنید. این کار در یک روز گرم، مفید است، به ویژه اگر برای مدت زیادی پیاده‌روی کرده‌ یا زمان زیادی ایستاده باشید.

5- استفاده از اسانس‌های معطر و خنک

یکی از راه‌های رهایی از گرما، سوزاندن اسانس‌هایی با رایحه‌های چون نعناع است. این رایحه‌ها را در ظرف مخصوص اسانس‌سوز، بسوزانید تا حس خنکی در خانه خود ایجاد کنید.

6- فرار ذهنی از گرما

آیا فیلم‌هایی که در فصل سرد سال و برفی ساخته شده‌اند، دوست دارید؟ آن‌ها ممکن است به شما کمک کنند تا حس خنکی را تداعی کنید. تماشای فیلم‌هایی با موضوع زمستان یا خواندن کتاب‌هایی با موضوع زمستان، خاطرات ما را از سرما، یخ و برف تداعی خواهد کرد. این ذهن ما را فریب می‌دهد تا ما را خنک کند.

البته تماشای عکس‌های خانوادگی قدیمی نیز که در برف و باران گرفته‌اید، به شما برای فرار از گرما در تابستان کمک خواهد کرد.

7- خوردن مواد غذایی غنی از مواد مغذی

خیلی از ما به دلیل گرمای زیاد در تابستان کم اشتها می‌شویم. بهترین کار این است که تعداد وعده‌های غذایی خود را بیشتر و حجم آن‌ها را کمتر کنید. به‌علاوه بهتر است از مواد غذایی استفاده کنید که سرشار از مواد مغذی هستند. به‌خصوص میوه و سبزی که آب زیادی دارند. از مصرف مواد غذایی قندی که چیزی جز کربوهیدرات ندارند نیز بپرهیزید.