به گزارش میهن پست – امروز سالروز ساخت دیوار برلین است. دیواری که علاوه بر تبدیلشدن به یکی از اجزای مهم تاریخ معاصر آلمان، نماد جنگ سرد هم بود. آمار و ارقام کمترشنیدهشده ای از این دیوار تاریخی را این گزارش خواهید خواند.
۵۳ سال پیش در بامداد یکشنبه سیزدهم آگوست ۱۹۶۱، نیروهای نظامی آلمان شرقی خیابانهای منتهی به نقاط مرزی را محاصره کردند و کارگران ساختمانی آغاز به ساختن دیواری کردند که امروز یکی از اجزاء مهم و نمادین تاریخ معاصر آلمان و اروپاست. این سازه که ۲ متر ارتفاع داشت، ارتباط بین بخش شرقی و غربی شهر برلین را کاملا قطع کرد و به تدریج «دیوار برلین» نام گرفت.
ساخت دیوار برلین چنان پرشتاب و سختگیرانه انجام شد، که بسیاری از کسانی که بستگان و نزدیکانشان در بخش غربی بودند، برای همیشه از دیدار با آنها محروم شدند و ۲۸ سال بسیاری زنان از شوهران، والدین از فرزندان و برادران از خواهران دور افتادند و بسیاری حتی آنقدر زنده نماندند که فرو ریختن دیواری که وسط یک شهر سر بر آورده بود را ببینند.
پس از جنگ جهانی دوم و در سال ۱۹۴۵، چهار کشور اصلی پیروز جنگ یعنی متفقین شامل آمریکا، بریتانیا، فرانسه و شوروی، کشور اشغالشدهٔ آلمان را به چهار بخش که هر کدام تحت کنترل یکی از آنها بود تقسیم کردند. برلین به عنوان پایتخت آلمان نیز از قاعدهٔ جداسازی مستثنی نبود. بنابر این با وجود این که تمام شهر برلین در قسمت تحت نفوذ شوروی قرار داشت میان متفقین تقسیم شد. البته قسمت تحت کنترل نیروهای شوروی به مراتب بیشتر از سایر قسمتها بود و شامل بخش شرقی شهر میشد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 3 یکی از معروفترین عکسهای تاریخ، عکسی از اولین روز فروریختن دیوار برلین است.سرباز مرزبان به نام «کنراد شومان» در حال پرش از روی سیمهای خاردار و فرار به سوی آزادی](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/IMG15513841.jpg)
در ماههای نخست بعد از جنگ، شهر توسط کمیسیونی متشکل از هر چهار کشور اداره میشد و ریاست این کمیسیون هر ماه و به صورت چرخشی به عهدهٔ یکی از آنها بود. در سال ۱۹۴۸ سه بخش تحت کنترل آمریکا، انگلیس و فرانسه یکی شدند و جمهوری فدرال آلمان را که به عنوان آلمان غربی معروف بود تشکیل دادند. در ۷ اکتبر ۱۹۴۹ دولتی کمونیستی در بخش تحت کنترل شوروی تشکیل شد که به جمهوری دموکراتیک آلمان یا آلمان شرقی معروف شد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 4 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10547_248.jpg)
در سال ۱۹۸۹، رهبر آلمان شرقی از سمت خود کنارهگیری کرد و چند روز بعد ایگون کرنس جانشین او شد. دولت جدید تصمیم گرفت به ساکنان برلین شرقی اجازه دهد تا برای سفر به برلین غربی تقاضای ویزا کنند. با اعلام این مطلب از سوی دولت دهها هزار نفر از ساکنان برلین شرقی خود را به محلهای مشخص شده رساندند تا از مرز عبور کنند و به برلین غربی بروند. هجوم این جمعیت به کنار مرز ماموران و نگهبانان را دچار مشکل کرد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 5 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10556_711.jpg)
چرا که آنها برای مقابله با چنین جمعیتی آمادگی نداشتند. لحظه به لحظه بر انبوه جمعیت اضافه میشد. سرانجام ماموران مرز را گشودند و مردم توانستند از آن عبور کنند. در آن طرف مرز، اهالی برلین غربی برای استقبال از همشهریان سابقشان جمع شده بودند.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 6 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10557_919.jpg)
به این ترتیب نهم نوامبر ۱۹۸۹ به روز فروپاشی دیوار برلین تبدیل شد. این دیوار ظرف روزها و هفتههای بعد و توسط کسانی که از دیگر نقاط آلمان شرقی خود را به برلین رسانده بودند به تدریج خراب شد. فرو ریختن دیوار برلین، اولین قدم در راه اتحاد مجدد دو آلمان بود که سرانجام در سوم اکتبر ۱۹۹۰ صورت گرفت.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 7 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10561_196.jpg)
کشتهها، زخمیها، عجایب
دیوار برلین ۱۵۵ کیلومتر طول داشت که ۴۵ کیلومتر آن از وسط شهر میگذشت. ۱۹۲ گذرگاهی که پیش از این راه عبور و مرور برلین شرقی و غربی بودند، و ۹۷ خیابان شهری برلین که در جهت شرقی غربی قرار داشتند، و همچنین ۹۵ مسیر بین شهری بسته شدند. خطوط راهآهن، مترو، تلفن و همه راههای ارتباطی قطع شد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 8 خط زرد مشخص شده روی این نقشه هوایی، همان دیواری است که 28 سال، آلمان را به دو نیمه شرقی و غربی تقسیم کرد](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/670px-Berlin_satellite_image_with_Berlin_wall-660x590.jpg)
هر چه میگذشت این دیوار پیشرفتهتر میشد. تا پایان سال ۱۹۶۱، دیوار برلین به سیمخاردار الکتریسیتهدار مجهز شد و برجهای مراقبت مسلح برای حفاظت و کنترل عبور و مرور ساخته شد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 9 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10560_733.jpg)
بر اساس یک گزارش رسمی منتشر شده از سوی دولت آلمان، در طول ۲۸ سال اقتدار دیوار برلین، ۱۲۵ نفر در پای آن کشته و ۲۰۰ نفر به شدت مجروح شدند. اولین قربانی فرار از دیوار، جوانی ۲۴ ساله بود که در ۲۸ آگوست ۱۹۶۱ (۶ شهریور ۱۳۴۰) میخواست به برلین غربی فرار کند.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 10 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10558_751.jpg)
۳۲ نفر از قربانیان بدون قصد فرار کشته شدهاند. ۸ نگهبان و ۸ زن نیز در میان کشتگان دیوار برلین بودهاند و ۸۰ درصد کشته شدگان زیر ۳۰ سال داشتهاند.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 11 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10559_392.jpg)
با این حال در فاصله سالهای ۱۹۶۱ تا ۱۹۸۹ نزدیک به ۵ هزار نفر توانستند از برلین شرقی به بخش غربی آن فرار کنند. در چهارم و پنجم اکتبر ۱۹۶۴ در عملیاتی منحصر به فرد، ۵۷ نفر موفق شدند با کندن تونلی به طول ۱۴۵ متر به برلین غربی بروند.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 12 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10563_395.jpg)
این رخداد در سال ۲۰۰۱ دستمایه ساخت فیلمی به نام «تونل» به کارگردانی رولاند ریشتر و با حضور سباستین کخ شد. در یک اقدام عجیب دیگر، دو برادر توانستند بالهای بسیار سبکی به دستهای خود ببندند و به سمت آلمان غربی پرواز کنند.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 13 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10562_839.jpg)
آیا دیوار مرگ مانع فروپاشی اقتصادی شد؟
دیوار برلین اصلیترین نماد جنگ سرد تلقی میشود و «پرده آهنین» هم خوانده میشود. اما چه شد که این دیوار خونین آهنین ساخته شد؟ در یک جمله میتوان گفت دولت آلمان شرقی برای جلوگیری از خروج نیروی کار خود به آلمان غربی و مقابله با ویرانی اقتصادی دست به ساختن دیوار برلین زد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 14 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10564_666.jpg)
پس از پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۷ (۱۳۲۵ شمسی)، چهار کشور پیروز یعنی امریکا، بریتانیا، فرانسه و شوروی دست به تقسیم کشور اشغال شده آلمان زدند و هر بخش از آن در اختیار یکی از این کشورها قرار گرفت. در این میان بخش بزرگی از برلین که بخش شرقی آن بود به شوروی رسید و بخشهای دیگر میان سه کشور دیگر تقسیم شد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 15 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10550_232.jpg)
در سال ۱۹۴۸ امریکا، انگلیس و فرانسه بخشهای تحت کنترل خود را در هم ادغام کردند و کشوری با عنوان «جمهوری فدرال آلمان» اعلام موجودیت کرد. پس از آن بود که در ۷ اکتبر ۱۹۴۹ دولتی کمونیستی در بخش تحت کنترل شوروی تشکیل شد و «جمهوری دموکراتیک آلمان» یا «آلمان شرقی» نام گرفت. آلمان شرقی در شرایط بسیار ناگوار اقتصادی و سیاسی و نارضایتی گسترده مردم روبرو شد. ناراضیان برای یافتن شرایط بهتر اقتصادی راه برلین غربی را در پیش گرفتند.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 16 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10565_245.jpg)
گرچه با آغاز جنگ سرد، کشمکش میان شوروی و متحدانش در جنگ جهانی دوم بالا گرفت و مرزی میان آلمان شرقی و غربی کشیده شد، اما با این حال عبور و مرور آزاد بود.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 17 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10549_680.jpg)
بر اساس آمارهای رسمی منتشر شده، از سال ۱۹۴۹ تا ۱۹۶۱ بیش از ۵ میلیون نفر از مردم آلمان شرقی به آلمان غربی رفتند. از این میان در ۶ ماه اول ۱۹۶۱ تنها ۱۶۰ هزار نفر رسما به آلمان غربی پناهنده شدند. بیشتر این مهاجران را کارگران متخصص، کارشناسان، اساتید دانشگاه و روشنفکران تشکیل میدادند و فرار آنها از آلمان شرقی به دولت این کشور نوپا فشارهای مختلف اقتصادی و سیاسی وارد میکرد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 18 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10548_670.jpg)
دولت آلمان شرقی و برادر بزرگ آن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی برای کنترل مهاجرتها و جلوگیری از خروج نیروی کار متخصص، و با هدف جلوگیری از فروپاشی اقتصادی، چارهای جز بستن تمام راههای ارتباطی برلین شرقی و برلین غربی نیافتند و این کار به دستور نیکیتا خروشچف رهبر اتحاد جماهیری شوروی انجام شد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 19 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10551_418.jpg)
دیواری که بر اساس اعلام رسمی دولت آلمان شرقی به نام «دیوار حافظ ضدفاشیست» و با هدف «جلوگیری از رفتوآمد نامطلوب» بنا شد.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 20 دیوار برلین](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10553_768.jpg)
سرانجام دیوار
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 21 می 1988: یک سرباز المان شرقی در حال راهنمایی دادن برای برداشتن قسمتی از دیوار برلین(در سال 1988 المان شرقی موافقت کرد که قسمتی کوچک را به المان غربی واگذار کند)](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10566_6981.jpg)
میخائیل گورباچف در ۱۱ مارس ۱۹۸۵ (۱۳۶۳) رهبر شوروی شد و سخن از برداشتن «پرده آهنین» از دور کشورهای بلوک شرق و پایان «جنگ سرد» گفت. او با صراحت گفت که شوروی در رقابت اقتصادی با غرب از پا درآمده است. دو تظاهرات در ۱۵ ژانویه ۱۹۸۸ و ۱۵ ژانویه ۱۹۸۹ توانست موج حرکت مردمی علیه دولت آلمان شرقی را به راه بیندازد. گرچه افراد پلیس، دستگاه امنیتی (اشتازی)، نیروهای اجتماعی (کادرهای حزبی طرفدار آلمان شرقی) به معترضان حمله کردند، اما این شعلهها فروکش نکرد. تمام زمستان ۱۹۸۸ در برلین شرقی، لایپزیک و درسدن به اعتراضات خیابانی گذشت.
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 22 9 نوامبر 1989: مردی که پس از اعلام باز شدن مرز المان شرقی در حال ضربه زدن با چکش به دیوار برلین است.](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10567_7961.jpg)
![دیواری که ۲۸ سال مردم را به کشتن داد + عکس 23 11 نوامبر 1989: سربازان المان شرقی که به مردم پس از تخریب قسمتی از دیوار خیره شده اند.](http://mihanpost.ir/wp-content/uploads/2014/08/10568_6541.jpg)
سرانجام پس از اعتراضات بسیار و استعفای «اریش هونکر» رهبر حزب حاکم و رییس دولت آلمان شرقی، در شامگاه نهم نوامبر ۱۹۸۹ (۱۸ آبان ۱۳۶۸)، گونتر شابوسکی عضو کمیسیون سیاسی حزب حاکم اعلام کرد: «شهروندان آلمان شرقی میتوانند کشور را ترک کنند.» روز بعد پشت دیوار برلین مملو از جمعیتی بود که در پی خارج شدن از زندان بزرگ «جمهوری دموکراتیک آلمان» بودند. ازدحام چنان بود که مردم راهی جز ویران کردن دیوار برای خروج از مرزهای ۲۸ ساله نیافتند.
دیوار مرگبار برلین ۲۵ سال است که برای همیشه فرو ریخته، گرچه خیابانی که ۲۸ سال از وسط نصف شده بود، امروز میزبان ۳۴ قطعه از دیوار است. در سال ۱۹۹۸ در همین مکان بنای یادبودی ساخته شد که روی آن اینچنین نوشته شده است: «به یاد تجزیه شهر از ۱۳ آگوست ۱۹۶۱ تا ۹ نوامبر ۱۹۸۹ و به یاد قربانیان حکومت ستمگر کمونیست».
منبع:مهر