امواج گرانشی خبر مهم این روزهای دانشمندان آزمایشگاه لایگو در آمریکا است، پرا که مدتی هست که شایعه‌ای در جامعه علمی پیچیده است که دانشمندان آزمایشگاه لایگو، موفق به کشف و آشکارسازی امواج گرانشی شده اند. که البته چند باری این خبر تکذیب و یک‌بار نیز معلوم شد یافته‌های این محققان در اثر خطای اندازه‌گیری بوده است.با میهن پست همراه شوید.
امواج گرانشی اگر په اثبات آن می تواند دنیای علم فیزیک را دگرگون کند اما در هفته‌های اخیر این شایعه‌ها که امواج گرانشی به دام دانشمندان افتاده است،در رسانه ها قدرت بیشتری شده است که در این میان روز گذشته آزمایشگاه لایگو اعلام کرد روز پنج‌شنبه صبح یعنی امروز (به‌وقت شرقی آمریکا) اجلاس خبری را برای اعلام خبر مهمی در ارتباط با این آزمایش میزبانی خواهد کرد.
این در حالی است که به اعتقاد بیشتر افراد علاقه مند به علم فیزیک و حتی کارشناسان این حوزه به همراه برداشت عمومی در جامعه علمی این است که این آزمایشگاه موفق شده است برای نخستین بار شواهدی از امواج گرانشی را به دست بیاورد.
بد نیست بدانید که وجود امواج گرانشی نخستین بار بر اساس معادلات آلبرت انیشتین و نظریه نسبیت پیش‌بینی شده بود. به این معنی که وقتی اجرام فوق‌العاده پرجرم حرکتی شتاب‌دار را در فضا و زمان انجام می‌دهند باعث به وجود موج‌هایی در بافت فضا-زمان می‌شوند. امواجی که از اجرام سبک‌تر تولید می‌شوند به‌سرعت محو می‌شوند اما اجرامی چون سیاهچاله‌ها و ستاره‌های نوترونی ممکن است امواجی آن‌چنان قدرتمند را ایجاد کنند که بتوان حتی از روی زمین نشانه‌های آن را رصد کرد.
برای اینکه این موضوع روشن شود، یک صفحه پلاستیکی منعطف را در نظر بگیرید. اگر یک توپ تنیس را روی این صفحه بغلتانید روی خط مستقیم حرکت خواهد کرد چون جرم زیادی ندارد. اما اگر یک توپ بسکتبال را روی آن بغلتانید روی خط صاف حرکت نخواهد کرد چون جرم زیاد آن باعث فرو رفتگی در صفحه لاستیکی خواهد شد.رویدادهای عظیم کیهانی مثل انفجار ابرنواخترها که انرژی‌های عظیم با سرعت نور حرکت می‌کنند موج گرانشی تولید می‌کنند. وقتی که آب را در حوض به هم بزنید موج‌های کوچکی ایجاد می‌شود. این موج‌ها را می‌توان به مثابه موج گرانشی در نظر گرفت.
بد نیست بدانید که آزمایش لایگو یکی از آزمایش‌هایی است که برای تفکیک و شناسایی این امواج طراحی‌شده است. این آزمایش بر مبنای استفاده از تداخل سنجی لیزری بناشده است به این معنی که دو پرتو لیزری در ساختاری عمود بر هم هر یک به طول ۴ کیلومتر به‌طور دائم اندازه‌گیری می‌شود. اگر موجی گرانشی از زمین عبور کند فضا زمان و درنتیجه زمین و ابزارهای روی آن را به مقدار اندکی تغییر می‌دهد. درنتیجه دانشمندان می‌توانند تغییر طول این لیزرها را که عمود بر هم قرار دارند اندازه‌گیری کرده و وجود عاملی مانند موج گرانشی را کشف کنند.
بنابراین این تغییر طول فوق‌العاده کوچک و در حد چند هزار برابر کوچک‌تر از هسته‌اتم است اما بااین‌وجود ابزارهای دقیق لایگو خواهند توانست این تغییر را ثبت کنند.اگر معلوم شود که دانشمندان لایگو موفق به کشف این امواج شدند این نخستین باری در تاریخ خواهد بود که وجود این امواج به‌صورت عملی و مستقیم تائید و شناسایی شده است.
البته در ۱۷ مارس ۲۰۱۴ دانشمندان مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیت‌سونین وجود موج گرانشی را ثابت کردند. جان کواچ، رئیس گروه پژوهشی این مرکز، در بیانیه‌ای اعلام کرد “ردیابی این علائم مهمترین هدف اخترشناسی مدرن بوده است. این شواهد را تلسکوپی به نام “کلیک بایسپ” که در قطب جنوب نصب شده ثبت کرده که این تلسکوپ امواج مایکروویو فضا را برای ثبت انرژی انفجار بزرگ پایش می‌کند.
در پایان باید گفت که این خبر- به دام افتادن امواج گرانشی – موضوعی فوق‌العاده مهم برای کیهان‌شناسی و علم است که در صورت تائید می‌تواند به یکی از مهمترین یافته‌های علمی دهه اخیر بدل شود.
