هنری بزرگ در قابی کوچک

تابلو فرش‌های دستباف را دیده‌اید؟ معروف‌ترین آنها کار دست استادان تبریزی است؛ طرح بعضی از آنها آن‌قدر زنده است که تا زمانی که تابلو روی دیوار نصب است عطر تازگی آنها را حس می‌کنی. این یکی مثل گل‌های مصنوعی که فقط چند روز اول زیبایی و تازگی دارد نیست. مثل گلدانی از گل رز است که که همیشه تو را با خودش می‌برد.

وقتی وارد یکی از فروشگاه‌های عرضه تابلو فرش می‌شوی متحیر می‌مانی، این همه هنر از دستان کدام هنرمند چکیده است، و بعد تازه می‌شنوی که اینها هر کدام شناسنامه و ویژگی‌های خاصی دارد، مثل هرکدام از ما آدم‌ها که شناسنامه‌ای داریم که فقط متعلق به خودمان است.

وقتی فروشنده در معرفی تابلو می‌گوید، چله ابریشم است. امضای استاد دارد. یک سرمایه ماندگار است و هیچ کسی از خرید آن پشیمان نمی‌شود باید بدانی که اگر واقعا کار اصل را خریده باشی این حرف‌ها درست است.

اما باید بدانی که در پس این تابلوی زنده چه چاقوهایی که بر دستان بافنده آن فرود آمده است و پوست دست را شرحه شرحه کرده تا این هنر زنده بماند، اما همین دست‌های زخمی موهای فرش را شانه زده است تا تابلویی بیافریند که برای همیشه و تا ده‌ها نسل زنده بماند همان‌گونه که پازیریک هنوز زنده است.

که با درباره تابلوفرش‌های دستباف تبریز چرا فرش را به دیوار آویزان می‌کنیم؟

برای آن که بهترین تابلوفرش‌ها را ببینید باید به تبریز سفر کنید.

گشت و گذار در بازار سنتی تبریز تو را به سمت و سوی تیمچه‌ای سوق می‌دهد که برای خود قوانین و قاعده‌هایی دارد، تیمچه‌ای با سقفی بلند و پنجره‌هایی به شکل‌ها و رنگ‌های مختلف در اندازه‌های کوچک و بزرگ که قدمت آن به 100 سال می‌رسد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه آذربایجان شرقی، زیبایی تیمچه مظفریه دوچندان می‌شود وقتی چشمت به طرح و نقش و هنر و صنعت مردان و زنانی می‌افتد که با دل و جان گره زده‌اند تار و پودی را تا هنری خلق شود به نام قالی تبریز، هریس ، آذرشهر و … و تابلو فرش‌هایی که بیشتر با نام سردرود شناخته می‌شود.

در این تیمچه تنها فرش دستباف به چشم می‌خورد و هیچ؛ چرا که هیچ فرشی حق ورود به این تیمچه را ندارد مگر فرش دستباف باشد.

تابلوهایی با نقش و نگاری برجسته، طرح “و ان یکاد” و کعبه، ضامن آهو، حسرت، شکوفه صبحگاهی ، زندگی کنار رود، پل سنگی، باغ گیلاس، آیة‌الکرسی و هزاران نام دیگر عناوینی است که به این تابلوها داده شده است.

تابلوهایی که در بسیاری از خانه‌های آذربایجانی‌ها و ایرانی‌ها برای خود جایگاه خاصی دارد، این تابلوها نمادی از خواست‌ها، رویاها و اعتقادات مردم این مرزو بوم است.

پژوهشگر تاریخ آذربایجان و تبریزشناس در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص تاریخچه تابلو فرش‌های تبریز گفت: هنرمندان تبریز از زمان حکومت صفویه و قاجاریه با نشان دادن هنر قالی بافی خود در سطح جهانی در این حوزه از هنر مشهور شدند.

بهروز خاماچی می‌افزاید: در طول تاریخ، فرش آذربایجان به اکثر نقاط دنیا صادر شده که هم اکنون در موزه‌های آلمان، فرانسه و انگلیس نمونه‌ای از تابلوفرش‌های تاریخی تبریز قابل مشاهده است.

وی ادامه می‌دهد: صادرات فرش تبریز در طول تاریخ بارها با رکود موجه شده است که در 10 سال گذشته به دلیل تحریم‌ها، قالی بافان تبریزی در عرصه صادرات چندان موفق نبوده‌اند.

وی تاکید می‌کند: قالیبافان تبریزی هم اکنون به سمت تولید تابلوفرش روی آورده‌اند؛ چرا که تابلو فرش از نظر اندازه و قیمت پایین‌تر از قالی بوده، مشتری بیشتری داشته و صادرات آن آسان‌تر است.

وی با بیان این‌که سردرود و تبریز در تولید تابلو فرش از سایر شهرهای استان پیشی گرفته‌اند، می‌گوید: تابلو فرش‌های تبریز برگرفته از موضوعات عرفانی، تاریخی و طبیعت آذربایجان است.

وی یادآور می‌شود: جهانگردان و گردشگران همه ساله به قصد بازدید و خرید فرش‌های تولید تبریز و شهرهای اطراف تبریز، به این شهر سفر می‌کنند.

مردان و زنان بسیاری از صنعت و هنر تابلو فرش در آذربایجان شرقی و ایران ارتزاق می‌کنند اما این روزها آنها نیز دل پری از این صنعت دارند.

اکبر آقا بافنده تابلو فرش که چندین سال است به کار بافت تابلو فرش مشغول است می‌گوید: در گذشته بافت تابلو فرش صرفه اقتصادی داشت، اما امروز اصلا به صرفه نیست، زیرا حداقل دو ماه بر روی یک فرش کار می‌کنی و در نهایت برای هر ماه حتی نصف یک حقوق پایه را کسب نمی‌کنی.

وی از کاهش قیمت‌ها در ماه‌های اخیر می‌گوید و ادامه می‌دهد: باید فکری به حال قالیبافان شود، چرا که قیمت‌ها به شدت در بازار کاهش یافته است.

بازار تابلو فرش اشباع شده است

رئیس اتحادیه کشوری تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف نیز با تایید صحبت‌های قالیبافان می‌گوید: متاسفانه بازار تابلو فرش اشباع شده است.

اسماعیل چمنی اظهار می‌کند: شاید بیش از 50 درصد تابلو فرش‌های تولیدی کشور در خارج از استان آذربایجان شرقی تولید می‌شود اما این تابلو فرش‌ها، نام تبریز و آذربایجان را یدک می‌کشند که این موضوع اشتباه است.

وی می‌افزاید: این تابلو فرش‌ها در کردستان، اردبیل، مشهد و زنجان تولید می‌شود اما با طرح و نقشه تبریز و آذربایجان که ضروری است به این موضوع توجه شود، چرا که کیفیت تولیدی این تابلو فرش‌ها یکسان نیست و برای آینده تابلو فرش تبریز خطرناک است.

وی ادامه می‌دهد: تابلو فرش تبریز مشخصه‌های تاریخی خاص خود را دارد و در شهرهای دیگر باید با برنامه‌ریزی این تابلوها با نام خود این فرش شناخته شود نه تبریز.

چمنی می‌افزاید: تولید انبوه تابلو فرش باعث شده است که در ماه‌های اخیر شاهد کاهش قیمت تابلو فرش باشیم و تولیدکننده بدون توجه به حجم مورد نیاز بازار نباید اقدام به تولید کند.

وی می‌گوید: در طول هشت ماه گذشته شاهد کاهش 20 درصدی قیمت‌های تابلو فرش هستیم و این امر لزوم حمایت دولت از بافندگان تابلو فرش را دوچندان کرده است.

رئیس اتحادیه کشوری تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف با اشاره به این‌که آمار مشخصی از بافندگان تابلو فرش و میزان تولید این محصول را ندارد، می‌گوید: آمار دقیقی در دست نداریم، چرا که در برخی موارد این تابلوها موردی، بافته می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: بحث صادرات نیز به طور مشخص در این هنر صنعت وجود ندارد، و در برخی موارد تابلوها سفارشی بافته شده و به خارج از کشور ارسال می‌شود.

چمنی با اشاره به فعالیت مرکز ملی فرش اظهار می‌کند: لازم است برای بهبود وضع موجود و تکریم بیشتر قالیبافان، مرکز ملی فرش به سازمان ملی فرش ارتقا یابد.

فراموش نکنیم که تابلو فرش تبریز یک عمر تجربه و فرهنگ تبریز و آذربایجان را در صنعت فرش یدک می‌کشد، پس باید به فکرش باشیم تا فردا نگوییم که چه زود دیر شد…

گزارش از: حمیده بردباری

انتهای پیام