اولین راهپیمایی فضایی Extravehicular Activity یا EVA در تاریخ 18 مارس 1965 توسط الکسی لئونوف، فضانورد روسی انجام شد. او در مأموریت وسخود-2 Voskhod 2 این دستاورد تاریخی را رقم زد.
جزئیات این رویداد:
- مدت راهپیمایی: 12 دقیقه
- وسیله نقلیه فضایی: وسخود-2
- طول مدت کل مأموریت: حدود 26 ساعت در مدار زمین
- چالشها: لئونوف هنگام بازگشت به فضاپیما با مشکل باد کردن بیش از حد لباس فضایی مواجه شد که بازگشت به داخل کپسول را دشوار کرد. در نهایت، با کاهش فشار در لباس فضایی، توانست به سختی وارد سفینه شود.
اولین راهپیمایی فضایی توسط آمریکا:
اولین راهپیمایی فضایی توسط فضانورد آمریکایی ادوارد وایت در تاریخ 3 ژوئن 1965 در مأموریت جمینای 4 انجام شد.
این رویداد آغازگر عصر جدیدی در کاوشهای فضایی و آمادهسازی برای سفر به ماه و ایستگاههای فضایی بود.
راهپیمایی فضایی (Extravehicular Activity – EVA) شرایط خاص و پیچیدهای دارد که فضانوردان برای انجام آن باید به دقت آماده شوند. این فعالیتها معمولاً خارج از فضاپیما و در محیط بیوزنی انجام میشوند و نیازمند رعایت استانداردهای ایمنی بسیار بالایی هستند.
شرایط و الزامات راهپیمایی فضایی:
1- لباس فضایی مخصوص (Spacesuit)
- فضانوردان لباس فضایی پیشرفتهای میپوشند که مانند یک سفینه کوچک عمل میکند.
- لباس شامل چند لایه محافظ، سیستم تنظیم دما، اکسیژن، و سیستم بازیافت دیاکسید کربن است.
- به دلیل خلاء فضا، لباس باید فشار مناسبی را حفظ کند.
2- جاذبه صفر و خلاء کامل
- در فضا، جاذبه وجود ندارد و فضانوردان در محیط بیوزنی هستند.
- هوا وجود ندارد، بنابراین هیچ اکسیژنی برای تنفس و هیچ مقاومتی برای حرکت وجود ندارد.
3- دمای شدید
- دمای فضا بسیار متغیر است:
- رو به خورشید: تا +120 درجه سانتیگراد
- دور از خورشید: تا -120 درجه سانتیگراد
- لباس فضایی دارای سیستم تنظیم دما برای حفظ شرایط مناسب بدن است.
4- تشعشعات فضایی
- فضانوردان در معرض تشعشعات کیهانی و خورشیدی قرار دارند.
- لباس فضایی دارای لایههای محافظ برای کاهش این اثرات است.
5- محدودیت زمان و اکسیژن
- مدت زمان هر راهپیمایی فضایی محدود است (معمولاً 6 تا 8 ساعت).
- فضانوردان از مخازن اکسیژن موجود در لباس استفاده میکنند.
6- ابزار و تجهیزات مخصوص
- فضانوردان از ابزارهای خاص مانند طنابهای ایمنی، جت پک (مانند SAFER) و دستگیرههای نگهدارنده استفاده میکنند.
- ابزارها برای کار در شرایط بیوزنی طراحی شدهاند.
مراحل آمادهسازی برای راهپیمایی فضایی:
- آموزشهای ویژه: فضانوردان پیش از راهپیمایی، در استخرهای بزرگ با لباس فضایی تمرین میکنند.
- تنظیم فشار: فضانوردان پیش از خروج از فضاپیما، فشار کابین را با خلاء هماهنگ میکنند.
- برنامهریزی دقیق: هر حرکت و وظیفه از قبل برنامهریزی میشود.
خطرات راهپیمایی فضایی:
- نشت لباس فضایی
- گم شدن در فضا
- آسیب از برخورد با ذرات فضایی
- مشکلات فشار یا کمبود اکسیژن
کاربردهای راهپیمایی فضایی:
- تعمیر تجهیزات فضایی (مثل تلسکوپ هابل)
- ساخت و نگهداری ایستگاه فضایی بینالمللی (ISS)
- آزمایشهای علمی خارج از فضاپیما
راهپیمایی فضایی نیازمند دقت، مهارت و تجهیزات پیشرفته است و یکی از چالشبرانگیزترین فعالیتهای فضایی محسوب میشود.