درمان زخم معده اگر چه نیازمند مراجعه ، مشورت و معالجه توسط پزشک است اما بیشتر افراد جامعه همواره با درد معده غرببه نبوده و بعضی دیگر نیز این روزها با زخم معده دست و پنج نرم می کنند اما باید گفت که زخم معده یا اولسر پپتیک peptic ulcer disease به معنی نوعی آسیب خوش خیم به مخاط و زیرمخاط دستگاه گوارش میباشد. بیماری که اغلب با خود درمانی سعی در تسکین آن دارند . در ادامه با میهن پست همراه شوید.
درمان زخم معده اگر چه کار ساده ای نیست اما معمولا بین ترشح اسید معده و این آسیب ارتباط وجود دارد ولی امروزه عامل اصلی این زخمها را وجود و تکثیر باکتری هلیکوباکتر پیلوری میدانند که از راههای مختلفی از جمله آسیب به لایه محافظ مخاط معده موجب ایجاد زخم معده میشود، از اینرو درمان اصلی یک درمان آنتی بیوتیکی است. شیوع این بیماری ۶ تا ۱۵ درصد است.
بنابراین عارضه زخم معده اغلب همراه با زخم دوازدهه است و در مردان سیگاری، میانسال یا مسن، با گروه خونی O و پراسترس بیشتر دیده میشود.زخمهای معده با سرعت کمتری از زخم اثنی عشر التیام مییابند، بیشتر احتمال بدخیمی دارند و اغلب همراه با التهاب معده ( گاستریت ) هستند.
در خصوص علایم این بیماری زخم معده می توان از درد در ناحیه فوقانی شکم – اپی گاستر – و سوزش سردل، سوء هاضمه، و وجود خون در مدفوع بوده و معمولا درد مدت کوتاهی پس از مصرف غذا یا در زمان گرسنگی ایجاد میشود که اکثر زخم ها در معده کوچک هستند (با قطر کمتر از ۲ سانتیمتر) .پراکندگی زخمهای پپتیک معده معمولاً در آنتر (ابتدای معده) است.
البته نباید فراموش کرد که اکر درمان زخم معده طی سه ماه با دارو نتیجه بخش نباشد ، باید بیشتر مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت لزوم جراحی شود تا خطر سرطان معده کاهش یابد.
علائم زخم معده:با ایجاد زخم معده، فرد احساس سنگینی و سیری در معده می کند. همان حالتی که پس از مصرف زیاد آب احساس می شود و بیشتر بیماران مبتلا به زخم معده، دچار علایم آنفلوآنزا مانند خستگی مفرط، کسالت، تب، حالت تهوع و… می شوند.
به عبارتی دیگر درد شدید و ناگهانی که مبتلایان چند ساعت پس از هضم غذا دچار آن می شوند، باعث می شود از غذا خوردن بترسند و در نتیجه اشتهای خود را از دست می دهند.
در این بیماران احساس گرسنگی، چند ساعت پس از صرف یک غذای کامل امری طبیعی است.با کم شدن اشتها، کاهش وزن امری طبیعی است. بالا آوردن مکرر پس از صرف غذا نیز می تواند علت دیگر کاهش وزن باشد.
زخم اثنی عشر؛ شایعتر از زخم معده: وقتی صحبت از زخم میشود اغلب افراد به یاد زخم معده میافتند در حالی که شیوع زخم اثنی عشر یا دوازدهه (قسمت ابتدایی روده باریک) از زخم معده خیلی بیشتر است. حتی بعضیها زخم اثنی عشر را همان زخم معده تلقی میکنند اما اینطور نیست. زخم اثنی عشر در آقایان شیوع بیشتری از خانمها دارد و معمولا از لحاظ سنی ۱۰ تا ۲۰ سال زودتر از زخم معده ایجاد میشود. همچنین در افراد با گروه خونی O بیشتر دیده میشود.
علامت آن هم معمولا دردی است که در زمان گرسنگی در ناحیه معده ایجاد میشود؛ برای مثال ممکن است فرد هنگام نیمه شب به دلیل سوزش و درد معده از خواب بیدار شود و با خوردن یک فنجان شیر یا یک تکه نان دردش ساکت شود. گاهی هم متاسفانه بیمار با اولین تظاهرات زخم از جمله استفراغ خونی و مدفوع سیاهرنگ به اورژانس مراجعه میکند و بعد که مورد بررسی و آندوسکوپی قرار میگیرد، متوجه میشویم زخم اثنی عشر دارد. گاهی هم ممکن است زخم مدت زیادی در اثنی عشر باقی بماند و ایجاد تنگی کند. در این صورت فرد یک تا سه ساعت بعد از غذا خوردن دچار نفخ و استفراغ میشود زیرا غذا در معدهاش باقی میماند.
علاوه براینها زخم اثنی عشر به خصوص در مردان بالای ۴۰ تا ۴۵ سال ممکن است به صورت سوراخ شدن تظاهر کند که در این وضعیت بیمار دچار درد خیلی شدید میشود. زخم معده برعکس زخم اثنی عشر در خانمها شایعتر است اما بعد از یائسگی میزان شیوع در خانمها و آقایان یکسان میشود. همچنین این زخم معمولا بعد از غذا خوردن علائمی مثل درد، سوزش و ترش کردن ایجاد میکند. زخم معده هم گاهی با عوارضی چون خونریزی یا سوراخ شدن خود را نشان میدهد.
مصرف مسکنها برای درمان درد معده: امروزه به دلیل زیادهروی در مصرف مسکنها ازجمله دیکلوفناک، بروفن، ایندوسیت، آسپرین و. . . شیوع زخم معده رو به افزایش گذاشته است. از طرف دیگر هر چه سن بالاتر باشد عوارض ناشی از مسکنها در بدن بیشتر میشود. موضوع به این قرار است که در جدار معده یک سد مخاطی یا لایهای ژلاتینی از بیکربنات وجود دارد. به همین دلیل «Ph» آن قلیایی است و میتواند از نفوذ اسید جلوگیری کند. داروهای مسکن سنتز پروستاگلاندین را مهار میکنند. پروستاگلاندین از لایه ژلاتینی معده محافظت میکند و خونرسانی و ترمیم سلولها را افزایش میدهد.
بنابراین زمانی که از این داروها استفاده میکنید، با مهارشدن سنتز پروستاگلاندین، لایه دفاعی معده ضعیف شده و جریان خونرسانی به آن کاهش پیدا میکند. در نتیجه اسید به داخل مخاط معده نفوذ کرده و زخم ایجاد میکند. زخم ناشی از مصرف مسکن اغلب بدون علامت و بدون درد است و تظاهرات اولیه آن ممکن است به صورت خونریزی دیده شود. بارها دیدهایم که افراد به دنبال مصرف حتی یک عدد مسکن دچار خونریزی شدهاند و به اورژانس مراجعه کردهاند، بدون اینکه حتی دردی داشته باشند.
کدام داروهای برای زخم معده ممنوع است: گاهی اوقات سوال میشود که آیا مصرف داروهای مسکن وسط غذا یا استفاده از مسکنهایی که در روده باز میشود، میتواند از ایجاد زخم جلوگیری کند؟ پاسخ منفی است. اگرچه مسکنها به صورت موضعی در معده عارضه ایجاد میکنند اما بعد از جذب نیز باعث بالا رفتن گاسترین سرم خون میشوند و از این طریق در قسمتهای مختلف بدن عارضه ایجاد میکنند.
باید گفت که حتی نوع تزریقی این داروها نیز همین عوارض را دارد و میتواند باعث زخم معده شود یا برای مثال شیاف دیکلوفناک هم میتواند باعث زخم ناحیه رکتوم شود. بنابراین کسانی که زخم معده یا اثنی عشر دارند باید حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارند تا این داروها برایشان تجویز نشود.
وعده غدایی: یکی از تفکرات غلط میان عامه این است که فرد مبتلا به زخم معده و اثنی عشر بهتر است به جای سه بار غذا خوردن در پنج نوبت غذا بخورد اما این کار نه تنها در بهبود زخم تاثیری نمیگذارد بلکه باعث افزایش اسیدیته معده میشود زیرا با هر بار غذا خوردن معده اسید ترشح میکند. بنابراین مصرف سه وعده غذا در روز برای این افراد مناسبتر است.
آیا زخم معده می تواند سرطانی شود : خیلی مواقع بیماران سوال میکنند که آیا زخم معده و اثنی عشر ممکن است سرطانی شود؟ در مورد زخمهای اثنی عشر هرگز چنین مسئلهای مطرح نیست و معمولا نیاز به بیوپسی و آندوسکوپی مجدد وجود ندارد زیرا زخم با درمان دارویی بهبود پیدا میکند اما زخمهای معده، به خصوص اگر براثر مصرف مسکنها ایجاد نشده باشند، حتما باید از اطرافشان پنج بیوپسی برداشته شود.
در این میان هر چقدر هم زخم معده بزرگتر باشد خطر بدخیمی بیشتر میشود اما زخمهای معدهای که براثر مصرف داروهای مسکن ایجاد میشوند، خطر بدخیمی ندارند. بهطور کلی کسانی که به دلیل زخم معده تحت درمان قرار میگیرند باید بعد از حدود ۵/۲ تا ۳ ماه دوباره آندوسکوپی شوند تا مطمئن شویم زخمشان کاملا از بین رفته است.
برای درمان زخم معده چه باید کرد : از نظر علائم بالینی، سرطان معده ابتدا فقط ممکن است باعث سوء هاضمه، درد خفیف معده، بیاشتهایی، کاهش وزن، سیری زودرس و ترش کردن شود. اگر فردی دچار این علائم شود، به خصوص اگر بالای ۴۵ سال داشته باشد، حتما باید آندوسکوپی انجام دهد.
متاسفانه در ایران اغلب افراد دیر به پزشک مراجعه میکنند؛ یعنی وقتی مراجعه میکنند که شکمشان آب آورده و سرطان به ناحیه صفاق و کبد منتشر شده است. بنابراین هر زمان که دچار علائم گوارشی و سوء هاضمه شدید حتما به پزشک مراجعه کنید. تشخیص سرطان معده نیز از طریق آندوسکوپی صورت میگیرد که البته مراجعه به متخصص در اعم برنامه های خود درمانی برای عازضه زخم معده است.