اختلال در یادگیری، عدم رشد خلاقیت کودک، تأخیر در تکلم، گوشهگیری برخی از آثار نامطلوب مهدهای کودک هستند، پس باید تمام رفتارهای کودک در اختیار وی قرار گیرد و شرایط آزادی کامل در مهد فراهم باشد و در این محیط باید به دنبال رشد کودکان بود نه اینکه آنها را به اجبار کنترل کرد.
«نسرین شهبازی»، معاون بهزیستی ایلام در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه ایلام، کودکان را ارزشمندترین سرمایههای اجتماعی دانست و اظهار کرد: این گروه سنی و تلاش در جهت پایداری رفتارها و نهادینه ساختن عادات درست آنان در این دوران یکی از جنبههایی است که رشد و تکامل همهجانبه افراد و جامعه را در آینده رقم خواهد زد. آنچه در حال حاضر نیاز جامعه اسلامی ماست، داشتن جامعهای انسانساز است که در این راستا لازم است طوری برنامهریزی و حرکت کنیم تا کودکان ما به ارزش و شخصیت خود پی ببرند.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان ایلام نیاز کودکان را پرورش روحیهی خلاقیت، نوآوری، کار، تلاش و خودباوری عنوان کرد و گفت: باید عشق و امید در آنها تقویت شود و پایبندی به ارزشها و اعتقادات اسلامی آموزش داده شود.
شهبازی ادامه داد: رشد بهنجار اجتماعی و شناختی و نیز شکوفایی شخصیت بهنجار تحت تأثیر شرایط و زمینهای است که افراد در آن پرورش پیدا میکنند حالآنکه حضور کودک در مهدکودکها میتواند در قابلیتهای گفتاری آنان نقش مؤثری داشته باشد، همانگونه که از پژوهشهای انجامگرفته برمیآید، یکی از فاکتورهای بسیار مؤثر در پیشرفت گفتار کودک، محیط و شرایط خاص زندگی اوست.
وی بابیان اینکه والدین و مربیان در هنگام سپردن کودک به مهدها باید آگاهی لازم را از مراحل رشد و تکامل کودک داشته باشد و متناسب آن شرایط و محیط را برای کودک در یک محیط سالم، آرام و بهدوراز استرس همراه با فضای عاطفی مناسب فراهم کنند و بعد از این مقوله شرایط پرورش را فراهم کنند، افزود: اگر در برنامههای مهدکودک توجه بر برنامههای رشدمحور باشد، میتوان شاهد رشد و تحول همهجانبه کودکان بود، البته منظور از رشد و تحول همهجانبه رشد جسمی، حرکتی، شناختی، عاطفی، اجتماعی، کلامی و خلاقیت است که با حضور کودک در مهد زمینهی بروز خلاقیتها با اجرای برنامههای آموزشی و پرورشی در قالب “طرح کار” به وجود میآید.
شهبازی تصریح کرد: در شرایط کنونی والدین کمتر فرصت پیدا میکنند، در کنار تربیت کودکان به پرورش و آموزش آنان بپردازند، لذا مهدکودک میتواند این خلأ را پرکرده و کودک را برای رفتن به دبستان آماده کند، البته آموزش و آگاهی والدین از نحوه برخورد صحیح با کودک و کسب آگاهی از مؤثرترین شیوههای مقتدرانه فرزندپروری و برخورد مناسب با کودک است که نهتنها میتواند مشکلات رفتاری کودکان را کاهش دهد، بلکه در اثر آرامش روان آنان فرصت بهتری برای رشد و یادگیری در اختیار آنها قرار میگیرد.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان ایلام بابیان اینکه والدین علاوه بر برآوردن نیازهای جسمانی کودکان خود باید به نیازهای روانیشان نیز توجه کنند، خاطرنشان کرد: مادران میتوانند در محیط خانه تا حدودی با ایجاد سرگرمیهای مناسب برای کودکان به رشد شناختی آنها کمک کنند، اما کافی نیست، چراکه کودکان از سن 3 سالگی کنجکاوتر میشوند و محیط اطراف خودشان را جستجو میکنند علاوه بر این بازی با دیگر همسالان و گذراندن وقت با آنها از سرگرمیهای خوب در این سنین است که به جز لذتبخشی جزو ضروریات رشد شناختی کودک است.
وی اضافه کرد: گروههای همسالان، محیطی را برای کودک فراهم میکند که در آن خود را بشناسد، به همین جهت کودک از طریق این محلهای بازی میآموزد که پذیرفته شده و با دیگران شریک شود، از حقوق خود دفاع کند و به دیگران احترام بگذارد، بنابراین کودک از دنیای خودمحور به مرحله اجتماعی شدن قدم میگذارد، در صورتی که برخلاف تصور اکثر افراد، مهدکودک فقط جایی برای بازی کردن نیست، بلکه کودک در آن دائم در حال یادگیری است و تواناییهای خود را توسعه میدهد. مثلاً وقتی او در اتاق بازی، به بازیهای نمادین میپردازد، اطلاعاتی درباره خانه و خانواده به دست میآورد. نقاشی کردن و چکشکاری یا بازی با خمیر به رشد عضلات بازوها و دستهای کودک کمک میکند که بعدها این امر او را در نوشتن یاری خواهد کرد.
شهبازی با اشاره به این که مهدکودک نباید تبدیل به یک محل اجباری مثل مدرسه شود که کودک هرروز صبح زود مجبور باشد، از خواب بیدار شود و به آنجا برود و این موضوع او را اذیت کند، بلکه باید کودک سه روز در هفته به مهد برود و حتی زمان رفتوبرگشت در ساعات مشخصی باشد تا بدین گونه نظم را هم یاد بگیرد با اینکه مهدکودک جای تعلیم و تربیت و محبت مادر را نمیگیرد، ولی میتواند در رشد شناختی و اجتماعی کودکان تاثیر قابلتوجهی داشته باشد.
«عمران خودآموز»، کارشناس فرهنگی در گفتوگو با ایسنا، نهاد خانواده را مهمترین و مؤثرترین نهاد تربیتی بچهها دانست و اظهار کرد: پسازآن کودک پای در محیطی غیر از محیط خانواده میگذارد که به لحاظ زمانی زودتر یا دیرتر شروع میشود، اما با توجه به تغییراتی که در سبک زندگی بسیاری از خانوادهها ایجاد شده است، معمولاً کودکان در سنین بسیار پایین حتی در دوران شیرخوارگی تحویل مهدکودکها داده میشوند و تعداد اندکی نیز در نهاد خانواده و در سایهی تربیت پدر، مادر و بزرگسالان رشد و نمو پیدا میکنند و حداکثر یکسال قبل از دورهی دبستان وارد مراکز پیشدبستانی میشوند.
وی ادامه داد: در مرحلهای که کودک به محیطی خارج از محیط خانواده وارد میشود، تربیت و شخصیت او تحت تأثیر متغیرهای جدیدی قرار میگیرد، این متغیرها اگرچه تأثیر نهاد خانواده را به حداقل رسانده است، اما پا بهپای آن در تربیت و رشد شخصیت کودکان مؤثر بوده است، علاوه بر آن نباید نقش محیط، رسانهها و سایر پدیدههای نوظهور را نادیده گرفت.
خودآموز با اشاره به اهمیت جایگاه کیفی آموزشوپرورش در مراکز متعدد گفت: اگرچه سپردن تربیت کودکان به دست مراکزی غیر از نهاد خانواده، نوعی واگذاری است و در ماهیت این واگذاری تفاوتی بین دولت و غیر دولت وجود ندارد اما نمیتوان درزمینهی برتری هر یک از آنها حکم قطعی صادر کرد، چراکه دولت و مراکز آموزشی دولتی نتوانستهاند آنگونه که باید و شاید در امر تربیت مطلوب کودکان و دانشآموزان موفق عمل کنند و میل عمومی خانوادهها به مراکز غیردولتی مؤید این سخن است و از طرف دیگر، مراکز غیردولتی علیرغم دریافت هزینههای نسبتاً زیاد نتوانستهاند رضایت کامل خانوادهها را برآورده کنند. شاید حلقهی مفقودهی این عدم موفقیت، نبود تعریف جامعی از تربیت و تعدد الگوهای تربیتی خانوادهها باشد.
وی بابیان اینکه اقبال عمومی در گزینش مراکز آموزشی با غیردولتیهاست، افزود: در سایهی رقابت سالم مراکز غیردولتی باهدف جذب کودکان و سودآوری نسبی بهشرط نظارت صحیح نهاد دولت بر سیاستهای آموزشی و پرورشی، میتوان به آیندهی آموزش و تربیت در مراکز غیردولتی بیش از مراکز دولتی امیدوار بود، کما اینکه دولت نیز با درک این ضرورت، زمینهی خصوصیسازی آموزشوپرورش را فراهم کرده است.
«حشمت رستمی»، مسئول دارالقرآن سازمان تبلیغات اسلامی نیز دربارهی مهدهای قرآنی گفت: با توجه به شرایط جسمانی و روانی کودک، سپردن آنها به مهدهای کودک به لحاظ تربیتی و از بُعد روانی قابل توجیه نیست، چراکه حساس بودن این سن هم به لحاظ فیزیولوژیکی و هم نیاز کامل به محبت و توجه از ناحیه والدین قطعاً واگذاری بچهها به مراکز ثانویه صحیح نیست و حتی تبعات منفی در رشد آنها دارد.
مسئول دارالقرآن سازمان تبلیغات استان ایلام بابیان اینکه اختلال در یادگیری، عدم رشد خلاقیت کودک، تأخیر در تکلم، گوشهگیری و برخی از آثار نامطلوب مهدهای کودک به شمار میآید، ادامه داد: با توجه به شرایط زندگی خانوادهها و شاغل بودن بسیاری از مادران، بهناچار چارهای جز واگذاری بچهها به مهدها وجود ندارد در این صورت باید تلاش کرد این مسئله با دقت و اهمیت ویژهای انجام گیرد و تلاش شود این مسئله با سپردن کودکان به مهدها کمترین آثار تخریبی را داشته و اثرات مطلوب را در رشد کودکان داشته باشد، بدین منظور در انتخاب مهدکودک و مربی کودک بسیار دقت شود و جلسات مشاورهای بهصورت مستمر با مربی تشکیل شود.
رستمی تصریح کرد: باید تمام رفتارهای کودک در اختیار وی قرار گیرد و شرایط آزادی کامل در مهدکودک برای او فراهم شود چراکه متأسفانه مشاهده میشود به جهت سهولت در کار مدیران و مربیان مهدکودک و جلوگیری از صرف انرژی کمتر، کودکان محدود میشوند و از بازی کردن و تخلیه انرژی جلوگیری میشود که این کار در درازمدت باعث سرخوردگی و انزوای کودک خواهد شد، بنابراین باید توجه کرد مهدکودک باید به محیطی برای آسایش و رشد کودکان است و نه فضایی برای کنترل کودکانی که والدینشان وقت کافی ندارند یا نمیخواهند وقت بگذارند.
انتهای پیام