فصد خون یکی از روش‌های درمانی برای مواقعی است که یکی از اخلاط بدن از تعادل خارج می‌شود. فصد در واقع یک شکاف کوچک در دیواره رگ است که در قدیم به وسیله تیغ(رگ‌زنی) انجام می‌‌گرفته است، درنتیجه اخلاط فاسد از بدن خارج می‌شوند. این روش درمانی در طب سنتی برای متعادل کردن اخلاط بدن و خروج سریع مواد زائد و خون غلیظ به بدن کمک می‌کند.
تاریخچه فصد خون
استفاده از فصد به دوران مصر باستان، یونان و روم بازمی‌گردد. در گذشته تخلیه خون یکی از روش‌های تاثیرگذار در درمان بیماری‌ها به شمار می‌رفت که معمولا با یک تیغ انجام می‌گرفت. یونانیان در قرن 5 سعی کردند از فصد به عنوان یک روش درمان در پزشکی استفاده کنند و همین کار باعث گسترش فصد در دیگر شهرهای پیشرفته شد.
طبق شواهد بدست آمده استفاده از فصد در آمریکا به قرن 18 برمی‌گردد که توسط مسافران به این کشور آمد. در آن زمان معمولا وسیله‌های نوک تیز را در رگ‌های قسمت‌های مختلف بدن فرو می‌کردند و در حد چهار پیمانه خون از بدن خارج می‌کردند.
کم‌کم با گذشت زمان وسایل بهتری برای انجام گرفتن فصد توسعه پیدا کرذند. این روش درمانی تقریبا 100 سال در آمریکا استفاده شد و بعدها چون ضررهای آن آشکار شد، کمتر مورد استفاده قرار گرفت. به عنوان مثال جورج واشنگتن در سال 1799 پس از دریافت 9 پیمانه خون فوت کرد. این روش درمانی در طول دوران تغییرات زیادی کرده است و تکمیل‌تر شده است.
امروزه برای انجام فصد از یک سوزن کوچک جراحی برای خروج خون یا وارد کردن مایعات استفاده می‌کنند. همچنین از فصد برای نجات جان بیماران با انتقال خون استفاده می‌کنند. همانطور که فهمیدید تاریخچه رگ‌زنی یک داستان جالب است چون به طب مدرن یک ابزار ارزشمند برای تشخیص و درمان بیماری‌ها معرفی کرد. برخی از افراد برای حفظ سلامتی خود با این روش به طور مرتب خون می‌دهند.
در این میان پزشکان معتقدند که با انجام فصد می‌توان بسیاری از بیماری‌هایی که در بدن نهفته‌اند رهایی یافت و به همین دلیل انجام این کار را به همه توصیه می‌کنند. فواید این کار بسیار زیاد هستند که در ادامه به برخی از مهمترین آن‌ها اشاره می‌کنیم؛
1- تنظیم مقدار آهن بدن با فصد خون :
افزایش سطح آهن بدن منجر به بیماری هموکروماتیس می‌شود که تحت عنوان یک بیماری خاص شناخته می‌شود. فصد به دلیل پالایش خون باعث تعادل در سطح آهن بدن شده و همین امر به بهبودی بیماری هموکروماتیس ختم می‌شود. توجه داشته باشید که اگر این بیماری به موقع درمان نشود نتایج ناگواری نظیر نارسایی قلب، ضعف و خستگی مفرط و بیماری‌های کبدی را در بر خواهد داشت.
2- تولید سلول‌های قرمز خون با فصد خون :
فصد خون برای افراد تحت درمان شیمی‌درمانی بسیار مفید است. معمولا بیماران سرطانی به‌دلیل آنکه باید تحت درمان‌های خاص و شدیدی قرار بگیرند از سلول‌های قرمز خون کمتری برخوردار هستند. فصد رگ باعث می‌شود تا بدن تحریک شده و به تولید سلول‌های قرمز خون بپردازند.
3- کاهش کلسترول خون :
محققان دریافته‌ند افرادی که اقدام به فصد رگ می‌کنند از سلامت کلی بدن برخوردار بوده و احساس بهتری نسبت به سایر افراد دارند. عملیات فصد به دلیل آنکه مقدار زیادی سموم را از خون پاک می‌کند باعث می‌شود تا فرد احساس شادابی کند. پالایش خون و پاکسازی غدد لنفاوی باعث شده است تا افرادی که از فشار خون بالا رنج می‌برند به طور شگفت‌انگیزی بهبود یابند. همین امر موجب می‌شود تا سطح کلسترول خون به حالت عادی بازگشته و تنظیم شود.
4- بهبود بیماری‌های خاص :
بسیاری از بیماری‌های خاص با انجام فصد بهبود یافته‌اند. همانطور که در بالا ذکر کردیم، فصد رگ به دلیل پاکسازی و پالایش کردن خون از سموم، بهترین گزینه برای درمان بیماری‌های خاص است. این بیماری‌ها شامل هموکروماتوز (وجود مقدار آهن زیاد در بدن) و پلی سیتمی است که با انجام فرایند فصد به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود می‌یابند.
فصد خون برای چه کسانی توصیه می‌شود؟
معمولا فصد برای افرادی که از غلظت و فشار خون بالا رنج می‌برند، تجویز می‌شود. چرا که انجام این کار باعث می‌شود تا مقدار آهن بدن تنظیم شده و غلظت خود به حد نرمال خود برسد.
بهترین فصل انجام فصد رگ در فصول گرم و معتدل بوده که افراد در این بازه زمانی از سیستم جسمانی نرمالی برخوردار هستند. به طور کلی فصد خون برای دو گروه از افراد می‌تواند بسیار مفید باشد:
1- افراد مبتلا به پلی سایتمی:
در این افراد میزان گلبول‌های قرمز بسیار زیاد است و این امر منجر به افزایش غلظت خون آن‌ها خواهد شد. در صورتیکه این خون بیش از حد غلیظ شود جریان خون در رگ‌های خونی به ویژه رگ‌های کوچک دشوار شده و منجر به لخته شدن خون، انفارکتوس قلبی یا سکته مغزی خواهد شد.
2- افرادی که قادر به حذف آهن اضافی از بدن خود نباشند:
سطح بالای آهن باعث می‌شود تا به اندام‌ها آسیب وارد شود و در نتیجه عوارضی نظیر دیابت، آسیب‌های کبدی، ناباروری و ناتوانی جنسی– به‌ویژه در مردان- را نیز به دنبال خواهد داشت.
چه کسانی نباید فصد خون انجام دهند؟
افراد سالمند
کودکان
بیماران عفونی
بیماران مبتلا به کم‌خونی یا اختلالات خونی
افراد چاق
سکنان مناطق سردسیر
افراد مبتلا به بی‌اشتهایی
بیماران مبتلا به ضعف معده و کبد
نکات تکمیلی برای انجام فصد
بیمار خون بسیار داشته باشد(دموی باشد).
در فصل بهار انجام شود اما پاییز و اواخر اسفند هم خوب است.
مزاج بیمار سرد و بسیار خشک نباشد.
در چندین مرحله خون گرفته شود.
تیغ زدن به صورت مورب برای کسانی مناسب است که 1 یا 2 بار در روز این عمل را انجام می‌دهند.
کسانی که مزاج سودایی دارد به فصدهای پی در پی نیاز دارند.
کسانی که مزاج صفراوی دارند برای رگ‌زنی مناسب نیستند.
اگر قبل فصد اسهال، استفراغ و تعریق زیاد دارید، فصد انجام ندهید.
تفاوت فصد و حجامت
در حجامت خون را بعد از بادکش گذاشتن توسط تیغ زدن از بدن خارج می‌کنند و درشت مولکول‌هایی که توسط بادکش در آن محل جمع می‌شوند از بدن خارج می‌شوند. در صورتی که در فصد خون از طریق رگ از بدن خارج می‌شود و مواقع اضطراری این عمل توصیه می‌شود.
دلایل انتخاب فصد درمانی
این روش درمانی چون به مصرف دارو نیاز ندارد سریع انجام می‌شود و کمترین عوارض جانبی را دارد. همچنین باعث کاهش گلبول‌قرمز خون می‌شود ولی تغییری در تعداد گلبول سفید ایجاد نمی‌کند. زمانی که این عمل را تکرار می‌کنید سطح گلبول‌های قرمز به تعادل می‌رسد و پمپاژ قلب بهتر می‌شود.
تذکر:
- افراد پلی‌‌سایتمی کسانی هستند که میزان گلبول‌قرمز در آن‌ها زیاد است و منجر به غلظت خون می‌شود. در نتیجه جریان خون در رگ‌های کوچک با مشکل روبه‌‌رو می‌شود و سبب لخته شدن خون یا سکته مغزی می‌شود.
- سطح بالای آهن در بدن باعث مشکلاتی مانند دیابت، آسیب‌های کبدی، ناباروری و ناتوانی جنسی در مردان می‌شود.
توصیه‌هایی برای قبل از فصد خون
- بهترین زمان برای انجام فصد صبح تا ظهر است.
- 24 ساعت قبل از عمل رگ‌زنی از رابطه جنسی پرهیز شود.
- 120 ساعت قبل از فصد دویدن و ورزش کردن ممنوع است.
- بهتر است 3 روز قبل از انجام فصد پرخوری نکنید و از غذاهای سودازا مانند کله‌پاچه، سوسیس و کالباس پرهیز کنید.
- از 12 ساعت قبل از رگ‌زنی از مصرف سیگار و قلیان پرهیز کنید . همچنین نوشیدنی‌های حاوی الکل را هم مصرف نکنید.
- اگر بیماری دارید و دارو مصرف می‌کنید، لیست داروهای مصرفی را به پزشک بدهید.
- خوب است 2 ساعت قبل از فصد خوراک‌هایی با طبع گرم مانند نان و عسل(ارده) یا شیره میل کنید تا انرژی کافی در بدن ایجاد شود.
اقداماتی برای بعد از فصد خون
- دست خود را تا 8 ساعت بعد از فصد خم و راست نکنید.
- برای کاهش درد محل فصد از کمپرس گرم یا روغن میخک استفاده کنید.
- در صورت خونریزی یک قطعه گاز استریل یا پارچه تمیز روی محل قرار دهید و با دست دیگر 20 دقیقه محکم فشار دهید.
- تا 24 ساعت پانسمان را عوض نکنید ولی بعداز این زمان شستشو با آب مانعی ندارد.
- غذاهای سنگین و چرب بعد از فصد نخورید.
- بعد از رگ‌زنی پیاده‌روی نروید.
- غذاها، میوه و ادویه‌جات بسیار گرم یا بسیار سرد مضر است ولی غذاهای معتدل مانند خورشت قیمه، خورشت کرفس، سوپ جو، شیر برنج خوب است. همچنین میوه‌هایی مانند سیب و گلابی و مصرف سنکنجبین خوب است.
- تا 48 ساعت بعداز رگ‌زنی تخم‌مرغ نباید مصرف شود.
- غذاهای تند و تیز، شور و ترش تا 24 ساعت نباید مصرف کرد.
- در صورت عطش و خشکی دهان ماء الشعیر را هر 8 ساعت مصرف کنید.
- لبنیات و ماهی را تا 24 ساعت مصرف نکنید.
