بارش باران ، نعمت الهی یا نقمت بشری

به گزارش ایرنا ، استان گلستان یکی از نقاط سرسبز ایران زمین است که بوستان ملی گلستان ، نماد آن به شمار می رود و شاید نام این استان ، سرسبزی و نشاط را در ذهن شنونده متبادر می کند.

اما در چند سال اخیر نام این استان با بارش شدید باران و جاری شدن سیلاب در صدر اخبار قرار می گیرد.

از اولین سیلابی که در 19مرداد سال 80 در این استان روی داد و تلفات جانی و مالی بسیاری را بر جای گذاشت ، چگونگی جاری شدن سیلاب و راهها مقابله با آن در دستور کار مسوولان قرار گرفت .

وقوع هر چند یک بار این رویداد نا خوشایند، بیانگر اینست که نه مسوولان و نه مردم این خطه ، نمی خواهند عوامل ایجاد آن را برطرف کرده و از باران به عنوان یک نعمت الهی در جهت توسعه بهره برداری کنند.

13 سال از جاری شدن اولین سیلاب در این استان می گذرد، ودر این سالها نیز سیل های بزرگ و کوچکی جاری شده که آخرین مورد آن در 8 خرداد 93 بود که خسارات زیادی را بر جای گذاشت.

دست بردن بشر در طبیعت مانند قطع درختان جنگلی، استفاده بی رویه از مراتع ، عدم تبدیل اراضی شیبدار به باغ و نیز شخم در جهت شیب این اراضی از دلایل عمده جاری شدن سیلابها عنوان می شود.

همچنین استفاده از حاشیه رودخانه ها برای کشت و نیز کمبود تجهیزات مقابله با سیلاب و در برخی مواقع عدم اخطار سازمان هواشناسی از دیگر علل وارد شدن خسارات بیشتر از سوی مسوولان امر اعلام می شود.

در بررسی علل و عوامل آخرین سیل شرق گلستان در 8 خرداد 93 که درمناطق بالادست یعنی ˈرامیان، آزادشهر و علی آبادکتول ˈ و چند منطقه پایین دست چون ˈگنبدکاووس، مینودشت و گالیکش ˈ رخ داد، بالغ بر 175 میلیارد تومان خسارت دربخش های مختلف روی دست مردم و بیت المال گذاشت، 3 عامل اصلی تاثیر گذار بوده است.

تخریب منابع طبیعی و مراتع و بهره برداری بیش از حد از آن ، تغییر شرایط اقلیمی آب و هوایی کره زمین و کمبود امکانات و زیرساخت های پیشگیرانه کنترل سیلاب دلایل اصلی وقوع این سیلاب بوده اند.

ˈحسین سلطانعلیˈ رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان آزادشهر در گفت وگویی با ایرنا ، نخستین و اصلی ترین عامل وقوع سیل در یک منطقه را نابود شدن پوشش گیاهی آن توسط انسان و دام ذکر کرد.

وی افزود: پوشش گیاهی عامل مهم درحفط خاک و آب بعنوان دو عنصر بسیار با ارزش به شمار می روند.

نخستین پیامد تخریب پوشش گیاهی یک منطقه زمانی نمایان تر می شود که بارش نزولات آسمانی از شدت بیشتری برخوردار باشد، زیرا براه افتادن سیلاب های مخرب و وارد شدن خسارات ناشی از آن دور از انتظار نخواهد بود.

به گفته رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری آزادشهر هم اکنون 4 طرح بهره برداری از جنگل درسطح تقریبی 20 هزار هکتار از عرصه های جنگلی استان درحال انجام است اما تعادل در برداشت و رویش جنگل دراین طرح ها رعایت می شود.

ˈ سلطانعلیˈ می گوید: بر اجرای صحیح طرح های جنگل داری درحوزه این شهرستان نظارت های لازم صورت می گیرد.

وی برداشت اصولی چوب را در وقوع سیلاب کم اهمیت می داند و می گوید: در جریان سیلاب اخیر 300 قطعه چوب بزرگ که از تنه های درختان جنگلی بودند، در پائین دست جمع آوری شدند که مشخص شد هیچکدام از آنها تسط بهره برداران قطع نشده بودند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری آزادشهر بر مشارکت همگانی در حفاظت از منابع طبیعی تاکید کرده و می گوید: تجهیز و تامین نیروی لازم برای ادارات منابع طبیعی از دیگر راههای حفاظت و حراست از این منابع است.

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان رامیان نیز معتقد است، تغییر کاربری اراضی جنگلی به زراعی و عملیات کشاورزی خارج از قاعده در اراضی با شیب بالای 12 درصد و نیز تجاوز به حریم رودخانه ها از عوامل وقوع سیلاب اخیر در این منطقه بوده است.

ˈجلال عجمˈ می گوید: این عوامل سبب فرسایش خاک و ایجاد بار رسوبی درعرصه های تغییر کاربردی داده شده می شود که این امر به قدرت تخریبی سیلاب کمک دو چندان می کند.

وی ، تغییر اقلیم و گرم شدن چند درجه ای کره زمین را از دیگر عوامل بارش های شدید ذکر کرد و گفت: این عامل سبب تغییر نوع بارش ها از عادی به بارش های رگباری شدید درزمان اندک می شود که ثمره و پیامد آن نیز چیزی جز سیلاب های مخرب نیست و این سیلاب ها زمانی مخرب تر می شوند که تخریب پوشش گیاهی نیز دریک منطقه رخ داده باشد.

در جریان وقوع سیلاب اخیر ، درحدود دو ساعت 60 تا 100 میلی متر باران بارید که در شرایط طبیعی این میزان باران در حدود 4تا 5ماه باید انجام می شود.

این حجم زیاد باران که بسیار بیشتر از حجم و گنجایش دو رودخانه ˈخرمارود و قره چایˈ در آزادشهر و رامیان بود، موجب جاری شدن سیلاب شد.

بدون شک حاصل چنین بارش هایی، سیلاب های مخرب خواهد بود اما اگر پوشش گیاهی مناسب درمنطقه وجود داشته باشد ، یقینا خسارات این سیلاب به مراتب کمتر می شد.

البته تغییر اقلیم آب و هوایی کره زمین نیز بر اثر دخالت های بی حد و حصر انسان حاصل شده است که بایستی برای آن در سطح بین المللی چاره اندیشی شود.

کمبود زیرساخت های پیشگیرانه کنترل و مدیریت سیلاب و ماشین آلات سنگین مرتبط با مدیریت بحران یکی ازعوامل تشدید جریان سیلاب در این منطقه است.

با اینکه برخی اقدامات آبخیزداری در دو شهرستان آزادشهر و رامیان از جمله احداث سازه های کنترل سیلاب ˈسنگی ملاتی، دیواره سازی و سازه های گابیونیˈ درسال های گذشته، انجام شده ، به نظر می رسد این اقدامات ناکافی بوده و نیازمند

اقدامات بیشتر است.

فرماندارشهرستان رامیان نیز معتقد است، اگر در مناطق بالادست این شهرستان سازه های مستحکم کنترل سیلاب وجود داشت شاید خسارات 35 میلیارد تومانی سیل اخیر در رامیان کاهش می یافت.

ˈجواد صادقلوˈ با بیان اینکه نباید سدها تنها در مناطق پایین دست احداث شود، گفت: در صورت احداث چنین سازه هایی درمناطق بالادست، یقینا خسارات سیلاب ها کمتر خواهد شد.

وی ادامه داد: در همین راستا طرح مطالعات سد مخزنی رامیان نیز به پایان رسیده است و برای اجرایی شدن، نیاز به مساعدت مسوولان وزارت نیرو دارد.

صادقلو با وحشتناک خواندن تخریب منابع طبیعی و جنگل های حوزه این شهرستان در 8 سال گذشته، افزود: متاسفانه به بهانه احداث جاده درختان زیادی در بالادست رامیان قطع شد که سیلاب اخیر پیامد آن است.

صادقلو همچنین با اشاره به سیل سال 80 شرق گلستان، اضافه کرد: دولت وقت برای انجام طرح های پیشگیرانه درمنطقه مبلغ 135 میلیارد تومان تصویب کرد که در یک دوره 12ساله می بایست تخصیص می یافت اما تخصیص اعتبار فقط تا سال 84 ادامه داشت و با روی کار آمدن دولت بعدی اجرای این مصوبه خاتمه یافت.

وی تصریح کرد: در 8 سال گذشته نه تنها اعتبارات لازم درخصوص طرح های آبخیزداری و پیشگیری از سیلاب مصوب هیات وزیران درسال 80 به این منطقه تخصیص داده نشد بلکه با تخریب منابع طبیعی (جنگل ها) و واگذاری هزاران هکتار از مراتع ملی برای تبدیل به اراضی زراعی با هدف ایجاد اشتغال به مردم، خسارات جبران ناپذیری به طبیعت وارد شد.

فرماندار رامیان همچنین با ابراز گله مندی از نبود ماشین آلات سنگین مدیریت بحران در این شهرستان، گفت: به رغم اینکه حدود یک دهه از ارتقای رامیان به شهرستان می گذرد اما هنوز دو اداره راه و شهرسازی و هلال احمر که از ادارات پیشگام در مدیریت بحران هستند، دراین شهرستان استقرار نیافته اند.

صادقلو افزود: اگر در زمان بارش حداقل دو دستگاه ˈبیل مکانیکیˈ در اختیار این شهرستان بود و در دو منطقه پل ˈگل رامیانˈ و محدوده روستای ˈمحمدزمان خانˈ مستقر می شدند، نه تنها پل گل رامیان تخریب نمی شد بلکه از ورود سیلاب به اراضی کشاورزی منطقه جلوگیری می شد و در نهایت خسارات سیل به حداقل می رسید.

وی اضافه کرد: در ستاد مدیریت بحران استان گلستان که با حضور معاون رییس جمهوری برگزار شد، قول کمک 50 میلیارد تومانی اولیه برای جبران خسارات سیل به این استان داده شد که امید است با تخصیص آن بخشی از مشکلات و خسارات مردم جبران شود.

صرف نظر از علل و عوامل اصلی جاری شدن سیلاب ها درشرق گلستان که لازم است برای پیشگیری از آن اقدامات جدی و اصولی صورت گیرد، انجام برخی طرح ها و سرعت دادن به آن در منطقه ضروری است .

سرعت بخشیدن به اجرای طرح تغییر کاربری اراضی شیبدار به باغات مثمر که به گفته مدیر جهادکشاورزی رامیان از دو سال پیش تاکنون هیچ اعتباری به این بخش داده نشده است.

ˈحمزه مهاجر وطنˈ می گوید: از مجموع 3 هزارو 500 هکتار اراضی شیبدار این شهرستان تا کنون فقط 600 هکتار ان به باغات مثمر تغییر کاربری داده شده است و برای سرعت بخشیدن باید اعتبارات ویژه به این بخش تخصیص یابد زیرا احداث باغات مثمر علاوه بر افزایش درآمد کشاورزان، عامل مهمی درتقویت پوشش گیاهی و حفظ آب و خاک خواهد بود.

اجرای طرح خروج دام از جنگل و سرعت بخشیدن به آن نیز در جلوگیری از تخریب منابع طبیعی ضروری است ضمن اینکه باید راهکاری مناسب برای معیشت دامداران پس از خروج از جنگل اندیشیده شود.

آزادسازی حریم و بستر رودخانه ها از کشاورزانی که به دلائل مختلف در این حوزه اقدام به کشت محصول می کند.

کشاورزانی که به گفته ˈحسین قنبریˈ رییس اداره منابع آب آزادشهر و رامیان، از قبل از انقلاب در حریم رودخانه ها اقدام به کشت محصول می نمودند و خود را دارای نسق می دانند.

وی افزود: مقدار اراضی که این افراد در حریم و بعضا بستر رودخانه در دو شهرستان حوزه فعالیت این اداره اقدام به کشت می کنند، بالغ بر 500 هکتار است و این افراد به رغم اینکه در جریان سیل خسارت می بییند، مجدا اقدام به احیای اراضی کشاورزی خود می نمایند.

مبارزه جدی متولیان منابع طبیعی و دستگاه های نظارتی و قضایی با عوامل تخریب منابع طبیعی بویژه قاچاقچیان چوب و افزایش تعداد جنگل بانان براساس استانداردهای تعریف شده یعنی به ازای هر 2 هزار هکتار جنگل یک جنگل بان و به ازای هر 4 هزار هکتار مرتع نیز یک نگهبان تعیین شود.

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری آزادشهربدون ارائه آمار در این خصوص گفت: میزان نیروهای فعلی در صیانت از جنگل ها و مراتع حوزه این شهرستان بسیار کمتر از استاندارد تعریف شده است.

ترویج فرهنگ صیانت از منابع طبیعی در بین اقشار مختلف مردم که از بهترین و موثرترین راهکارها می باشد ضمن اینکه باید راهکارهای اصولی و البته روانشناسانه مناسبی نیز برای جلب مشارکت مردم دراین خصوص پیدا و تدوین کرد.

برای احیای جنگل ها ومراتع سبز و با نشاط استان گلستان راهکارهای اصولی و علمی و البته عملی باید تدوین و اجرا شود تا دیگر بار نام استان گلستان با خرمی و شادابی جنگلها و مراتعش بیاد ها آورده شود.

از مجموع مساحت استان گلستان حدود یک میلیون و126 هزار هکتار را مراتع و 430 هزار هکتار را جنگل ها تشکیل داده و در مجموع حدود 70 درصد از سطح استان را منابع طبیعی تشکیل می دهد.

/7479/ 600

انتهای پیام /*

: ارتباط با سردبير
newsroom@irna.ir