یک پژوهشگر آیینی در بندرعباس گفت: آیین‌های سنتی را خطر بزرگی تهدید می‌کند، در گذشته لباس متولی به تن هر کس نمی‌رفت و علم را به دست اهلش می‌سپردند اما امروزه هرکس برای خود کاری انجام می‌دهد و آفتها را هم کسی آسیب‌شناسی نمی‌کند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)منطقه خلیج‌فارس، هرمزگان سرزمینی آرمیده در کناره‌های خلیج‌فارس و دریای‌عمان، در تاریخ حضوری دیرینه دارد با مردمی که همواره سنت‌های با ارزش خویش را پاس می‌دارند.
مراسم ویژه ماه محرم یکی از سنت‌های ارزنده است که از دیرباز همواره مورد توجه مردم هرمزگان بوده و هرسال با شکوه فراوان برگزار می‌شود اما از آنجا که استان مهاجرپذیری است و درهم آمیختگی قوم‌ها و فرهنگ‌ها در آن زیاد است، شکوه برگزاری سنت‌ها و آیین‌هایش را خطراتی نیز تهدید می‌کند. خطر جایگزین‌شدن سنت‌های فاخر کهن با سبک‌های نوین کم مایه و درهم آمیختن فرهنگ‌ها به شیوه‌های نادرست به دلیل عدم شناخت و آگاهی متولیان از رسوم کهن.
علی رضایی پژوهشگر آیینی و رئیس حوزه هنری بندرعباس با بیان اینکه آیین‌های سوگواری ماه محرم در بخش‌های مختلف تعریف می‌شود به ایسنا گفت: تعزیه‌خوانی از شاخص‌ترین مراسم آیینی سوگ درهرمزگان است.
وی در ادامه بیان کرد: تقریباً در سراسر استان تعزیه متداول است، اما خاستگاه اصلی آن میناب و بندرعباس است و در آن از مجالس سروده شده مرحوم حسینعلی قضایی استفاده می‌شود. زمان تعزیه خوانی نیز از آغاز محرم تا پایان ماه و حتی تا ماه صفر ادامه دارد اما اوج تعزیه‌خوانی در 10 روز اول محرم است که از هجرت امام‌حسین (ع) از مدینه به مکه و از مکه به سمت کوفه و توقف در کربلا اتفاق می‌افتد. بعد از شهادت ایشان باز حرکت اسرا به کوفه و شام و بازگشت به کربلا و مدینه است که هر کدام از این اتفاقات یک مجلس تعزیه است.
این مدرس دانشگاه علم‌بندی یا علم‌گردانی را از دیگر آیین‌های محرم معرفی کرد و گفت: شروع آن در عاشورا و با شستشوی علم‌ها است، از جمله علم‌های شاخص دو علم ویژه است که یکی منصوب به پیغمبر است و دیگری به صاحب الزمان. این علم‌ها طی مراسم خاصی در روز پنجم محرم در دو نقطه مختلف برای علم‌گردانی آماده می‌شوند، عصر همان روز نیز مراسمی همراه با سینه‌زنی و نوحه خوانی صورت می‌گیرد.
وی ضمن معرفی علم دیگری به نام “علم شمشیری”، خاطر نشان کرد: این علم منصوب به حضرت علی (ع) است که در جزیره قشم و درروز هفت محرم و با آداب خاصی مراسم علم‌گردانی آن اجرا می‌شود.
رضایی تابوت گردانی و حجله گردانی را از دیگر مراسم سنتی هرمزگان دانست و گفت: به این مراسم نخل‌گردانی هم گفته می‌شود که در آن نخل کوچکی در ابعاد 2 در یک متر در هفتم محرم به عنوان تابوت آماده می‌کنند و اوج آن در شب تاسوعا و روز عاشورا است که آن را به گردش در می‌آورند.
وی در مورد حجله یاد آور شد: حجله شبیه تابوت است و منسوب به حجله حضرت قاسم است که در شب نهم محرم (تاسوعا) آماده شده و مانند تابوت گردانی دارای مراسم خاصی است، معمولاً در مراسم حنا بندان حضرت قاسم آن را به گردش در می‌آورند.
رئیس حوزه هنری بندرعباس سنگ‌زنی یا چک‌چکو را از دیگر آیین‌ها دانست و افزود: این مراسم در دیگر شهرهای ایران مثل گیلان و اراک با نام کرپ‌زنی معروف است که درآن دو تکه چوب را با ریتم و آهنگی خاص به هم می‌کوبند، اما در هرمزگان سنگ‌زنی نامیده می‌شود که با نوعی نخل صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: مراسم سنگ‌زنی در هرمزگان همراه با علم کوتاهی با نام جریده، علم حضرت عباس، در پنجم محرم انجام می‌شود و این آیین از دوران زندیه به جا مانده است.
این مدرس دانشگاه انواع مختلف سینه‌زنی در هرمزگان را معرفی کرد و گفت: این مراسم به طور نشسته و ایستاده صورت می‌گیرد و نوع ایستاده آن اغلب به شکل دایره است. به گونه‌ای که با دست چپ کمر یکدیگر را گرفته و با دست راست سینه می‌زنند. این شیوه ویژه مناطق جنوب است و اوج آن سینه‌زنی واحد است که در سکوت برگزار می‌شود، گاهی نیز فقط نوحه‌خوان می‌خواند.
وی اضافه کرد: روضه‌خوانی نیز در روزهای محرم رواج دارد و در عاشورا از هیجان بیشتری برخوردار است. در روز عاشورا دسته‌ها همه حرکت کرده، همه‌ی وقایع عاشورا را به نمایش می‌گذارند و با آتش‌زدن خیمه‌ها به کار خود پایان می‌دهند.
رضایی از برگزاری مراسم شام غریبان در شب یازدهم محرم گفت و اینکه در شب دوازدهم با آمدن قوم بنی‌اسد مراسم دفن شهدا انجام می‌گیرد و از این پس مراسم در هرمزگان تمام می‌شود اما روضه‌خوانی تا ماه صفر ادامه دارد.
این پژوهشگر آیینی در مورد رواج این مراسم در بندرعباس گفت: همه این آیین‌ها رواج دارد اما باید در نظر داشت بندرعباس شهری مهاجرنشین است و متاسفانه هر قومی با آداب خودش روی آیین هرمزگان تاثیر می‌گذارد، آیین‌های مختلف هم به گونه‌ای با هم تلفیق شده‌اند و جوان امروزی که اطلاعی از گذشته‌ی خود ندارد تحت تاثیر قرار می‌گیرد و این طبیعت مناطق مهاجرنشین است.
وی دورشدن تعزیه از اصالتش را خطر بزرگی دانست و اظهارکرد: آیین‌های ما همه این روزها تحت تاثیر سریال‌های تلویزیونی قرار گرفته‌اند. پوشش، حرکت، ابزار از جمله مواردیست که تحت تأثیرند. خوشبختانه رد آن در مراسم سوگواری کمتر است ولی خطری بزرگ آن را تهدید می‌کند، همان‌طور که می‌بینیم سینه‌زنی دیگر سنتی نیست و به تدریج با آمدن زرق و برق‌های بیشتر نسل جدید از این آیین دیرینه و ارزشمند دور می‌شوند.
رضایی تنها راهکار حفظ این آیین‌ها و مراسم ارزشمند را بهره‌گیری از تجربه‌ها و پیران قوم دانست و اضافه کرد: پژوهشگران باید مکتوب کنند، هر محقق باید سهمش را انجام دهد برای آن که جوانانمان بدانند هر چیزی که مربوط به سنتهاست نه تنها ننگ نیست بلکه باعث افتخار است. اینگونه از آن حمایت می‌کنند و طبق آن پیش می‌روند.
وی خاطرنشان کرد: همه‌ی ارگان‌ها باید در برگزاری این مراسم سهیم باشند و با همکاری هم به جوان‌ها فرصت بازنگری بدهند. درگذشته لباس متولی به تن هر کس نمی‌رفت و علم را به دست اهلش می‌سپردند، امروزه هر کس برای خود کاری انجام می‌دهد و آفتها را هم کسی آسیب‌شناسی نمی‌کند. اجرای این آیین‌ها به گونه‌ای دیگر خطر دارد، درهم آمیختگی قوم‌ها و فرهنگ‌های مختلف به آیین‌ها آسیب می‌زند به مرور این رسوم از چشم می‌افتند و به ریشخند گرفته می‌شوند.
انتهای پیام