شهرستان گناباد یکی از شهرهای کهن ایران است که به دلیل قرار گرفتن در منطقه‌ای سوق الجیشی همیشه مورد توجه حکمرانان هخامنشی بوده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه خراسان، جغرافیای تاریخی گناباد نشان دهنده پیشینه و اعتبار این شهر بوده است. در این میان روستای تاریخی “ریاب” به عنوان روستای مورد هدف گردشگری استان خراسان رضوی دارای هزار سال تاریخ مکتوب از جایگاه خاصی به لحاظ مطالعاتی برخوردار است و جزو قدیمی‌ترین روستاهای گلی کشور به حساب می‌آید.
جاذبه‌های گردشگری این روستا برای آنها که علاقه به گذشته و تاریخ گذشتگان دارند الگویی برای تحقیق و مطالعه است. این روستا دارای مجموعه‌ای از خانه‌های قدیمی بادگیردار، حوضخانه، قلعه، حمام، مسجد و آب انبار با معماری بسیار زیبا است و یکی از بافت‌های باقیمانده در شهرستان گناباد به شمار می‌رود که ارزش تاریخی خود را حفظ کرده است.
در اغلب کوچه‌ها، ساباط یا سقف‌هایی برای ایجاد سایه ساخته شده است و تمامی خانه‌ها دارای سرداب، حوضخانه و بادگیر هستند. جهت خانه‌ها نیز به گونه‌ای است که وزش بادهای کویری، ساکنان منازل را در گرمای طاقت فرسای روزهای بلند تابستان خنک می‌کند.
حضور خوانین و افراد متمول در این منطقه موجب شده است معماری و تزئینات منحصر به فردی در منطقه گناباد شکل بگیرد. معماری کویری خانه‌های بافت تاریخی ریاب به سبک معماری خانه‌های یزدی شباهت دارد.
کارشناسان برای نخستین‌بار در این منطقه با بادگیرهایی مواجه شدند که مانند بادگیرهای یزد با دریچه‌ای مستقیماً به سرداب متصل می‌شوند.
ریاب، غربی‌ترین و مرتفع‌ترین روستای گناباد است و بواسطه نزدیکی به کوه، آب و هوای آن لطیف‌تر و سردتر است و آب آن شیرین و گواراست. می‌گویند اصل نام این روستا«روی آب» بوده است. جمعیت آن طبق آمار سال 1309 در حدود 1200 نفر بوده است. کیوان قزوینی در کتاب بحیره می‌نویسد: “ریاب بر وزن کتاب یکی از قرای معموره گناباد است. در اواخر دشت و اوایل کوه قرار دارد و قرب 500 خانه تمام ساداتند.”
در این روستا نمونه‌های متنوعی از گچبری، نقاشی رنگ روغن و ازاره‌های آجرکاری شده مقابل چشم بیننده قرار می‌گیرد و ابتدا در ذهن تصور یک شهرک سینمایی شکل می‌گیرد که البته زنده است و در آن زندگی با مردمی صمیمی و میهمان‌نواز جریان دارد و به هر کوچه‌ای که قدم می‌گذاری گویا برگی از تاریخ روستا را ورق می‌زنی.
همچنین زیارتگاه امامزاده ابراهیم از فرزندان موسی بن جعفر(ع) نیز در این روستا قرار دارد.
دروازه بزرگ و زیبای ابتدای روستا که ورودی آن است انسان را جذب تماشای خود می‌کند، دروازه‌ای که با وجود جدید ساخته شدن ولی باز هم با تصاویر و نقش و نگارهای سنتی چشم را می‌نوازد. بناها و بادگیرهایی که بازسازی شده، نمایی جذاب و دیدنی به روستا داده است.
پای صحبت هر کدام از بزرگان و پیران این دیار که می‌نشینی به اندازه یک تاریخ صحبت دارند. هر کدام از آنها دوران خردسالی و کودکی خود را به یاد دارند و از برج‌های روستا، مسجد جامع و حمام قدیمی آن می‌گویند و نگهبانانی که در این برج‌ها دیده‌بانی می‌کردند.
مقبره ابومنصور ریابی در دوره اسلامی، بنای برج ریاب در دوره قاجار، منزل غلامیان در دوره قاجار، مقبره حاج میرزا محمود ریاب در دوره پهلوی اول، آب انبار ریاب در دوره قاجاریه، خانه قدیمی مختاری در اواخر قاجار، مسجد جامع ریاب در دوره قاجاریه، منزل علیپور و کوشک باغ گلشن ریاب در دوره قاجار، حمام ریاب در اواخر صفویه و قلعه ریاب در دوره قاجاریه ساخته شده است.
این روستا در سال 1387 هجری شمسی در زمره آثار ملی کشور به ثبت رسیده و بازسازی روستا نیز از چند سال قبل با نظارت میراث فرهنگی توسط بنیاد مسکن انجام شده است. با مرمت روستای ۱۰۰۰ ساله ریاب گناباد، این منطقه تاریخی در شرق ایران همانند بهشتی شده که تاریخی را در دل خود جای داده است و هر ساله گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند.
آنها که می‌خواهند عظمت تاریخ را ببینند باید به این روستا سفر کنند، زیرا در واقع یک بهشت تاریخی است. روستای ریاب در 5 کیلومتری جنوب غربی گناباد واقع شده است.
گزارش از مهدی محمدی نوقابی، خبرنگار ایسنای منطقه خراسان
انتهای پیام
