عاشق پیشگی با بریدن سرشاخه‌های درختان

دختران و پسران در روستاها و حتی شهرهای کوچک گیلان که اغلب دارای شغل کشاورزی و دامداری هستند و زن و مرد در جریان کار مشارکت دارند، یکدیگر را خوب می شناسند و اغلب، همسران خود را در جریان همین برخوردها و در مراسم عمومی همچون نوروز، محرم، عروسی ها و در بازارهای هفتگی انتخاب می‌کنند.

عروسی بزرگترین و پرهیجان ترین مراسمی است که در طول زندگی یک فرد برگزار می شود. مراسم عروسی در حقیقت جشن ورود یک زوج به مرحله ای از زندگی است که در آن عملاً صاحب مسئولیت های کامل اجتماعی می شوند.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)- منطقه گیلان، در روستاها و شهرهای کوچک معمولاً همه افراد در مراسم عروسی شرکت می کنند. در شهرهای بزرگ که شرایط و مقتضیات خاص، پیوندهای خویشاوندی، طایفه ای و محلی را نسبتاً سست کرده است، باز هم، عروسی در یک محدوده معین و کوچکتری نسبت به روستا همه را به خود می‌کشد و شور و شوقی برمی انگیزد.

مراسم عروسی قسمت های مختلفی را شامل می شود که ترتیب و کیفیت آن ممکن است در همه جا یکسان نباشد، همچنین در هر جا ممکن است آداب و رسوم های ویژه همان محل وجود داشته باشد، اما به هر حال مراحلی از مجموعه مراسم عروسی در شمار مشترکات یک حوزه فرهنگی است.

انتخاب همسر، نخستین و اساسی  ترین مرحله ازدواج است و پسر در انتخاب همسر نقش اساسی دارد. وی معمولاً دلبستگی به دختر موردنظرش را با مادر در میان می گذارد و از این طریق موضوع را به اطلاع پدر می رساند. ممکن است پدر و مادر، به دلایلی از جمله ناهماهنگی شأن و منزلت دو خانواده، اختلافات خانوادگی و طایفه ای، نامناسب تشخیص دادن دختر و یا به سبب اینکه دختر دیگری از خویشاوندان را برای فرزند خود در نظر گرفته اند با انتخاب او مخالفت کنند، اما کمتر اتفاق می افتد که پدر و مادر بتوانند نظرشان را بقبولانند، به خصوص طی یکی دو دهه اخیر به سبب تغییراتی که در وضع جامعه و خانواده ها پدید آمده است، از میزان وابستگی پسران به خانواده کاسته شده و استقلال رأی بیشتری در انتخاب همسر پیدا کرده اند.

در مورد دختران هم وضع تقریباً به همین منوال است و به هر حال پدر و مادر در انتخاب همسر برای فرزندانشان بیشتر نقش مشاور و تأییدکننده و نه تعیین کننده داشته و دارند. پیش از این در شهرهای بزرگتر، خانواده ها برای یگدیگر شناخته شده نبودند و پیشنهاد و شناسایی دختران غریبه معمولاً توسط واسطه ها انجام می شد و امروز هم کم و بیش با تفاوتهایی، به اقتضای روز، وضع به همین ترتیب است.

از نکات جالب مربوط به ازدواج در اکثر نقاط گیلان به ویژه در مناطق روستایی، آن است که پیوند دو خانواده اصولاً با یاری و همکاری در زندگی آغاز می‌شود. تأملی در قسمتهای مختلف این مراسم نشان می‌دهد که اگرچه از جهت مالی دادوستدهایی در قالب هدایای مختلف بین دو خانواده صورت می گیرد و بخش عمده آن جنبه کمک به عروس و داماد دارد، اما همکاری های مختلف بسیار چشمگیر است.

پسران در شالیکاری، دروی شالی، کلش ریختن بر بام خانه ها، دروی گندم و سایر کارهای کشاورزی شامل باغداری، دامداری و نوغان داری به کمک پدر نامزد خود به اصطلاح به- یاوری- می‌روند. دامادها معمولاً این کار را بعد از ازدواج نیز ادامه می دهند.

پسر در ماسال و روستاهای اطراف آن، هنگام دروی شالی، عده ای از دوستانش را جمع می کند و به یاوری پدر زنش می برد. برای دختران نیز رسم یاوری دادن به خانوادۀ داماد در برخی کارها از جمله شالیکاری و چای‌چینی معمول است که – گیشه یاوری- نامیده می شود.

دختری که نامزد دارد هنگام شالیکاری به اتفاق چند تن از دوستان و همسالانش به یاوری مادر نامزدش می رود، معمولاً مادرشوهر برای این روز هدیه ای هم تهیه می‌بیند که به عروسش می دهد. یاوری رفتن عروس اغلب با دایره زدن و ترانه خوانی و آوازهای دسته جمعی دختران همراه است. جوکول کشی نیز از کارهایی است که یاوری دختران را می طلبد.

جوکول کشی نوعروسان در روستاهای اطراف لاهیجان و شرق گیلان انجام می‌شود. در روستاهای بالامحله و پایین محله پاشاکی سیاهکل نیز جوکول کشی با یاوری زنان هر دو خانواده انجام می شود. به این ترتیب که کار چیدن خوشه ها با عروس و همراهانش است و برشته کردن و درست کردن آن با زنان خانواده داماد است. برای کار به خانۀ عروس می روند.

تهیه هیزم و به اصطلاح «هیمه بار» برای مجلس عروسی، از جمله مواردی است که در تمام مناطق روستایی گیلان با همکاری جمعی انجام می‌شود. معمولاً دوستان داماد و در بسیاری روستاها، همه جوانان محل، الاغ ها و قاطرهایشان را راه می اندازند و به اتفاق برای تهیۀ هیزم به جنگل می روند. بخشی از هیزم را به خانه عروس و بخشی را هم به خانۀ داماد می برند، در نقاط کوهستانی، جوانان همۀ روستاها و آبادی های نزدیک که با یکدیگر ارتباط دارند، برای هیمه بار عروسی به یاوری می روند.

زنگ های پر سروصدایی که برای هیمه بار به گردن حیوانات می بندند، ورود آنها را به آبادی با شور و شادی همراه می کند. کارهای زنانۀ مجلس عروسی مانند پاک کردن برنج نیز معمولاً با یاری دختران و زنان دو خانواده، خویشان و همسایه ها انجام می شود.

از جمله شنیدنی ترین رسم هایی که با یاوری ارتباط پیدا می‌کند رسمی است که در گوری محلۀ لیشک از روستاهای نزدیک سیاهکل معمول است، شغل مردم این روستا، کشاورزی و گاوداری است. در فصلی که درختان برگ دارند، کشاورزان، هر روز صبح، گاوهایشان را از خانه بیرون می کنند و برای خوراک آنها سر شاخه های درختان را با داس می زنند و به زمین می ریزند، این کار را در اصطلاح محل «ایجین زئن» می نامند.

تا سالهای پیش در این روستا رسم بود که اگر پسری دل به مهر دختری می بست، سحرگاه وقتی خانوادۀ دختر گاوهایشان را بیرون می فرستادند، بالای درختی می رفت و برای گاوها ایجین می زد. پدر دختر به سرکشی گاوهایش می رفت و با دیدن او پی به موضوع می برد. به خانه می رفت و به زنش می گفت که فلان پسر برای دخترمان پیش ایجین آمده است.

در صورت موافقت، زن خانه همان روز غذایی تهیه می دید و کسی را سراغ پسر می فرستاد و او را برای ناهار دعوت می کرد. دختر اگر گوشه چشمی به پسر داشت با بیرون رفتن از خانه موافقت خود را اعلام می کرد. پس از مرحلۀ انتخاب و تأیید، خواستگاری به طور رسمی انجام می شود.

انتهای پیام