از جمله آياتي که به طور خاص درباره
امام علي(ع) نازل شده و به گفته مفسران شيعه حکم ولايت و سرپرستي
اميرمومنان علي(ع) را امضا کرده است، آيه ۵۵سوره مائده است. خداوند در اين
آيه مي فرمايد: «اِنَّما وَليَُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ والذين آمَنُوا
الَّذينَ يُقيموُن الصَّلاة وَ يُؤتوُن الزَّکوةَ وَ هُم راکِعوُنَ؛ سرپرست
و رهبر شما تنها خداست و پيامبر او و آن ها که ايمان آورده اند و نماز را
برپا مي دارند و در حال رکوع زکات مي دهند.».
اين آيه شريفه که با کلمه «انما» به معناي انحصار آغاز شده، ولايت و
سرپرستي مومنان را براي خدا، پيامبراکرم (ص) و کساني که ايمان آورده اند،
نماز را برپا مي دارند و در حال رکوع زکات مي دهند، منحصر کرده است.
بسياري از مفسران بر اساس روايات فراواني که نقل شده است، مقصود از «افرادي
که در حال رکوع زکات مي دهند»، را امام علي(ع) دانسته اند. در حقيقت اين
فراز آيه شريفه بيانگر شأن نزول و ماجرايي است که در روايات نقل شده است.
تفسير نمونه به نقل از «مجمع البيان» از ابوذر صحابي بزرگ پيامبر اکرم(ص)
اين ماجرا را اين گونه نقل مي کند: روزي از روزها در مسجد النبي(ص) نماز مي
خواندم. نيازمندي وارد مسجد شد و از مردم تقاضاي کمک کرد ولي کسي چيزي به
او نداد. او دست خود را به آسمان بلند کرد و گفت: خدايا تو شاهد باش که من
در مسجد رسول تو تقاضاي کمک کردم ولي کسي جواب مساعد به من نداد. در همين
حال علي(ع) که در حال رکوع بود با انگشت کوچک دست راست خود اشاره کرد. شخص
نيازمند نزديک آمد و انگشتري را از دست آن حضرت بيرون آورد. در اين جا بود
که آيه شريفه: «انما وليکم الله …» بر پيامبر اکرم(ص) نازل شد.
همين تفسير مي نويسد: در بسياري از کتاب هاي اسلامي و منابع اهل سنت،
روايات متعددي مبني بر اين که آيه ولايت در شأن امام علي(ع) نازل شده، نقل
شده است. منتها در بعضي از آن ها اشاره به مسئله بخشيدن انگشتر در حال رکوع
شده و در بعضي تنها به بيان نزول اين آيه در شأن علي بن ابي طالب(ع) اکتفا
شده است.
اين موضوع چنان در عصر پيامبراکرم(ص) آشکار و روشن بوده است که حسان بن
ثابت شاعر معروف عصر نبوي، به ماجراي بخشيدن انگشتر در حال رکوع از سوي
امام علي(ع) و نزول آيه ولايت درباره اين اتفاق، اشاره کرده و در دو بيت
شعر آن را باز گفته است.
علامه طباطبايي(ره) هم روايات وارد شده درباره شأن نزول آيه ولايت را
متواتر مي داند و مي نويسد: روايات متواتر از طريق شيعه و سني وارد شده است
که همه دلالت دارد بر اين که اين آيه و آيه بعد در شأن علي بن ابي طالب(ع)
آن وقتي که در نماز انگشتر خود را صدقه داد، نازل شده و متضمن حکم خاصي
(ولايت امام علي(ع)) است و شامل عموم مردم نيست. وي پس از توضيحات مفصلي که
درباره معناي ولايت در آيه شريفه مي دهد، تصريح مي کند: آيه شريفه در
حقيقت امضاي حکم ولايت و سرپرستي اميرمومنان(ع) از سوي خداست.