علیرغم منسوخ بودن روش انبوه‌سازی اطلاعات در مغز دانش‌آموزان هنوز در اکثر مدارس ما از این شیوه برای تدریس استفاده می‌شود، در واقع به جای تمرکز بر کیفیت آموزشی و فضای آموزشی به کمیّت آموزشی توجه می‌شود.
محسن صفایی کارشناس ارشد روانشناسی و مشاور اداره کل آموزش و پرورش استان مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه مرکزی، گفت: محیط و فضای آموزشی در شکل‌گیری عادات و بروز رفتارها در دانش‌آموزان تأثیر بسیار چشمگیری دارد.
وی با اشاره به اینکه محیط آموزشی با همه ابعادی که دارد نقش مستقیمی در فرآیند یادگیری و آموزش دانش‌آموزان بویژه دانش‌آموزان دوره ابتدایی دارد، تصریح کرد: یک محیط می‌تواند باعث شکوفایی استعداد و شادابی کودک شود یا برعکس او را محدود کند و استعدادهای او را مورد توجه قرار ندهد.
صفایی افزود: در تحقیقاتی نیز که در این خصوص انجام شده بر اهمیت نقش محیط و فضای آموزشی بر فرآیند یادگیری دانش‌آموزان تأکید شده است، قرار دادن صندلی‌ها پشت سرهم تفکر و مشارکت جمعی و تبادل افکار را با مشکل مواجه می‌کند.
وی ادامه داد: با توجه به شیوه‌های مختلف تدریس، معلمان با توجه به اقتضای تدریس از محیط استفاده می‌کنند و چینش صندلی‌ها نیز در کلاس‌ها با توجه به الگوی تدریس معلم صورت می‌گیرد، در الگوی مشارکت‌محوری صندلی‌ها به صورت دایره‌ای و طوری چیده می‌شوند که بچه‌ها یکدیگر را ببینند و با هم مباحثه کنند.
وی اضافه کرد: در برخی از دروس نمی‌توان از شیوه چیدمان دایره‌ای استفاده کرد مثل درس ریاضی که نیاز به توجه و تمرکز حواس زیادی دارد.
این مشاور و روانشناس با بیان اینکه به طور کلی کلاس باید از نظر نور، امکانات و فضاسازی محیطی، متناسب با سن و روحیات دانش‌آموز باشد گفت: محیط مدرسه باید با کمک رنگ‌ها، نور و تصاویر برای نیازهای عاطفی، روحی و هیجانی کودک آماده‌سازی شده باشد.
صفایی افزود: در کلاس درس استاندارد باید فضا برای تحرک دانش‌آموز تعبیه شده باشد، چون ذات پرتحرک و پر جنب‌وجوش او ایجاب می‌کند که محیط اطراف او این امکان را داشته باشد و ابزار و تجهیزات نیز طوری باشد که خطر جانبی برای او به وجود نیاورد.
وی با اشاره به عواملی که باعث می‌شود فضای کلاس درس دلگیر و خسته‌کننده شود، بیان کرد: اندازه کلاس، رنگ دیوارها، متغیر حرارت و صدا و مزاحمت‌های بیرونی در بحث ایجاد محیطی گیرا و یادگیری تأثیر دارند که اگر رفع نشوند، کلاس به مکانی خسته‌کننده و فاقد نشاط و شادابی تبدیل خواهد شد.
دانش آموزان چگونه نقاد و خلاق می‌شوند
صفایی در توضیح اینکه چگونه دانش‌آموزان خلاق و نقاد می‌شوند، گفت: علاوه بر فضای کلاس درس، ابزارهای کمک‌آموزشی، روش تدریس معلم و محتوای اصلی آموزشی و عواملی که در بحث فعالیت‌های آموزشی نقش دارند، می‌توانند دانش‌آموزانی خلاق و نقدکننده بار آورند.
وی با توجه به اینکه در سیستم آموزشی جدید معلم نقش راهنما و تسهیلگر را در امر آموزش و پرورش دارد و بخش عمده‌ای از فعالیت‌ها بر عهده خود دانش‌آموز به صورت فعالانه است اظهار کرد: اگر تعامل بین معلم و دانش‌آموز یک‌طرفه باشد و معلم فقط از روش سخنرانی بدون ابزار کمک آموزشی درس بدهد، خلاقیت در دانش‌آموزان شکل نمی‌گیرد.
این روانشناس در ادامه افزود: از طرفی اگر محتوا متناسب با سن فرد نباشد و محیط کلاس خسته کننده باشد، شور و هیجان برای یادگیری و خلاقیت در دانش‌آموز از بین می‌رود.
کارشناس ارشد روانشناسی در بحث مدارس دانش‌آموزمحور که حدود پنج سال است، به طور جدی در مدارس مطرح و کار شده است، گفت: در این شیوه نقش دانش‌آموز پررنگ‌تر و برجسته‌تر از معلم بوده و این امر مستلزم مهیا بودن امکانات کلاسی و ابزار پژوهشی است.
وی علت خوب اجرا نشدن طرح دانش‌آموزمحوری در برخی از مدارس را نبود منابع دانست و گفت: نیاز دانش‌آموزان بسیار بالاست، البته یک نرم داریم که فعلاً در حد آن نرم هستیم، ولی با سطح توقعات فاصله داریم.
صفایی رشد ذهن تحلیلگر و نقاد دانش‌آموز و جرأت ابراز نظر مخالف از سوی دانش‌آموز را بسته به فعالیت و روش معلم دانست و اظهار کرد: خوشبختانه در حال حاضر علاوه بر تأمین تجهیزاتی مثل هوشمندسازی مدارس، برای همه معلمین کلاس‌های روانشناسی برگزار می‌شود و آنها احترام به نظرات مخالف دانش‌آموزان را در حیطه آموزشی خود قرار می‌دهند.
وی در زمینه رشد تفکر انتقادی دانش‌آموزان خاطرنشان کرد: در این خصوص به معلمین آموزش داده می‌شود و سعی بر این است بهترین برخورد برای رشد تفکر انتقادی و تفکر پژوهش‌محور با دانش‌آموز صورت گیرد.
وی با تأکید بر اینکه علاوه بر معلم، اولیاء و خانواده‌ها نیز باید شرایط و فضای مناسب آموزشی را فراهم کنند، گفت: آنها نیز با روش تربیتی و روش برخورد مناسب و فراهم کردن ابزارها و امکانات لازم در این امر به معلمین کمک کنند.
وی یکی از اولویت‌های جدید آموزش و پرورش را تعامل سه جانبه خانواده، جامعه و مدرسه عنوان کرد.
انتهای پیام