اظهارات فرزند شهید بهشتی درباره پدرش

خبرگزاری ایسنا: محمدرضا بهشتی تاکید کرد که شهید بهشتی با فکر، اندیشه و باور خود زندگی می کرد و با خدا، خود و جامعه صادق بود.

 محمدرضا بهشتی در نشست “بزرگداشت سالگرد شهادت شهید بهشتی با مروری بر دغدغه‌های آن شهید در حیطه دادرسی عادلانه” که در کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار شد، اظهار کرد: آنچه را که در باب حقوق و فقه از مرحوم شهید بهشتی در اندیشه و عمل سراغ دارم، بازگشت به مبانی نظری است و این مبانی نظری فراتر از رشته فقه و حقوق است.

این استاد فلسفه دانشگاه تهران با اشاره به کتاب حق و باطل از دیدگاه قرآن ماحصل گفتارهای مرحوم بهشتی در سال‌های دهه 50، اظهار کرد: در جمع انجمن اسلامی پزشکان و مهندسین وی مطالبی را در زمینه تلقی و فهم نظری و دینی از حق و باطل بیان کرده است. به طور کلی مساله بر سر خواستگاه‌های حق است.

وی با بیان این که شهید بهشتی به‌رغم این که یک عالم دینی است، قدم در عرصه علوم دینی بر می دارد، ادامه داد: شهید بهشتی زمانی که می‌خواهد وارد این مباحث شود و حتی زمانی که می‌خواهد از باب آیات و روایات به این بحث نگاه کند ابتدا طرح مبانی نظری در باب حق و باطل را دارد.

فرزند شهید بهشتی با یادآوری اینکه رشته تحصیلی‌اش فلسفه بوده است، خاطرنشان کرد: مرحوم بهشتی به طور عجیب به شیوه سقراطی وارد بحث شده و از جمع شروع به پرسیدن و تلاش کرده و در این گفت‌وگوی جمعی خودش را به یک فهمی که در باب حق و باطل به عنوان فهم قابل اتکا برای رجوع به متون است، می رساند.

فرزند شهید بهشتی افزود: فلسفه و نظرورزی فلسفی در زمانه‌ای در یونان باستان پا می گیرد که زمانه استیلای تفکر “سوفیستی” است و در این تفکر مهمترین چیزی که ملاحظه می کنیم، نظریه پردازی وضعیت فکری و اوضاع زمان‌هاست که در آن تزلزل ارزش ها دیده می شود. در مورد این موضوع که درست و نادرست چیست؟ خوب و بد چیست ؟ چه کاری را باید کرد و از چه کاری باید صرف نظر کرد؟ جامعه دچار تردیده شده است؛ زیرا این موضوع، مساله‌ای نیست که فقط به یونان باستان برگردد بلکه نظرورزی فلسفی هر جا که جدی می شود، مسبوق به یک دوره تردید و شک است.

این استاد فلسفه دانشگاه تهران ادامه داد: سوفیست‌ها سخنشان این بود که آنچه که معیار است،” انسان ” است که بستگی به شرایط و وضعیت افراد و وضعیت زمانه دارد و امکان رسیدن به مبانی ثابت در ارزش گذاری ها وجود ندارد. شهید بهشتی با توجه به آنچه که در این میدان مطرح شده به عنوان پرسشگر تلاش می کند که مجددا وارد این عرصه شود و به عنوان کسی که در حوزه دین می اندیشد ببیند که سخن دین در این عرصه چیست؟

فرزند شهید بهشتی گفت: در اندیشه مرحوم بهشتی چند خصوصیات دیده می شود. اول اینکه وی پا را از عرصه نگرش خرد و خردنگری به سمت کلان نگری بر می دارد. برای اینجانب دو سه بار پیش آمد که تفاوت نگاه خرد و کلان را ببینم که یکی در عرصه جنگ و دیگری در عرصه اقتصاد بود. شهید بهشتی در این عرصه وارد شد. به عنوان مثال اگر ما در عرصه حقوق سخن می‌گوییم باید بدانیم که ما با انسانی روبرو هستیم که یکی از عرصه هایی که در آن زندگی می کند عرصه حقوق است. تاثیر آنچه که در حقوق می گوییم بر عرصه اخلاق فردی، اجتماعی، اقتصادی و سیاست فوق العاده مهم و اثرگذار است.

بهشتی با اشاره به اینکه خردنگری در مقابل کلان نگری، چندجانبه نگری (همه جانبه نگری) و آینده نگری در اندیشه شهید بهشتی دیده می شود، گفت: شنیده ام که بعضی انسان ها معتقدند که شهید بهشتی تحت تاثیر سفر فرنگ قرار گرفت و بعد با ذهنیت فرنگی وارد عرصه موضوعات دینی شد در صورتی که اگر به آثار وی نگاه کنیم خواهیم دید بعضی از این مسایل زودتر از این سفرها پیش آمده است.

وی افزود: شهید بهشتی نزدیک به 20 کشور را دیده و سفر کرده و وی تلاش داشته که تجاربی را به دست آورد و به دلیل مسایلی همچون نهضت ملی شدن نفت و 15 خرداد به مسایل حساس شود.

این استاد دانشگاه با بیان این که یکی از مسایل جالب این است که معمولا انسان ها قبل از این که در مصادیق قدرت قرار گیرند مطالبات زیادی را در ارتباط با حقوق اشخاص و جامعه مطرح می کنند، گفت: یکی از چیزهای جالبی که در مورد حکومت امیرالمومنین علی(ع) به ذهنم رسیده این است که آن حضرت در دوره‌ای که زمامدار می شود تاکید بر حقوق افراد، نسبت آنها با حکومت و وظیفه زمامداران در قبال حقوق افراد را مطرح می کنند.

وی افزود: ما خصوصیات حضرت علی(ع) را نزد مرحوم شهید بهشتی می‌بینیم و سخنان قاطع و وظایف حکومت در قبال مردم و مسئولیت‌هایی که حکومت به عهده می گیرد را در همه عرصه ها از جمله عرصه قضا بیان کرده است. مانند مشروح مذاکرات تدوین قانون اساسی که از سوی مرحوم بهشتی مطالبه می شود.

فرزند شهید بهشتی یادآور شد: آیت‌الله شاهرودی می گفت که بسیار به جاست که نکات مرحوم شهید بهشتی که ذیل احکام است را در دادگستری جمع کنیم که متاسفانه این کار در قبل و بعد از آن دوران هم انجام نشد.

بهشتی با اشاره به مساله مهم توجه به ضابطین قوه قضاییه و پلیس قضایی گفت: یادداشت‌هایی از مرحوم بهشتی است که اولین قدم ها در جهت ضرورت قوه قضاییه به تاسیس پلیس قضایی است. این موضوع که چه ساز و کارهایی را می شود پیش بینی کرد تا عدم تداخل با قوه مجریه را داشته باشیم و از طرفی قوه قضاییه بتواند به نحو احسن به وظایف خود عمل کند نکته بسیار مهمی است.

وی با بیان این که مرحوم بهشتی اگر اعتقاد به قانونمداری و حق و حقمداری دارد فقط در عرصه نظر نیست، گفت: من به عنوان کسی که 23 سال با وی همراه شدم و از آنجا که بسیار مصر بود که از سنین خردسالی در جمع حاضر شوم؛ من هم شرکت می کردم می توانم بگویم که مرحوم بهشتی را شخصی دیدم که با فکر، اندیشه و باورش زندگی می کرد و این طور نبود که در یک ساحتی بیندیشد و در وضعیت دیگری زندگی کند.

بهشتی با بیان این که شهید بهشتی با خود، جامعه و خدای خود صاف و روراست بود، گفت: این موضوع در سطح زندگی فردی، اجتماعی و میدان پرفراز و نشیب و مبارزاتی مرحوم بهشتی نمایان است.

وی با ذکر خاطره‌ای از مرحوم بهشتی اظهار کرد: در جمع دانشجویان اتحادیه انجمن‌های اسلامی در سال‌های اقامت شهید بهشتی در آلمان دانشجویان سوالی کردند که با توجه به اینکه در کشوری زندگی می کنیم که جزو کشورهای صنعتی بزرگ است و همپای دیگر کشورها، کشور ما را در معرض تعدی قرار می دهد و جزو کشورهای امپریالیستی هست،به نظرمان می رسد که از راه های قانونمندی باید فرار کنیم و می خواهیم بلیط اتوبوس را ندهیم چطور آنها میلیاردها میلیارد نفت ما را می برند لذا ما هم این موضوع را حق خود می‌دانیم.

بهشتی افزود: مرحوم بهشتی پاسخ جالبی داشت و این بود که اولا آنها میلیاردها می برند و شما می خواهید به این صورت پس بگیرید ثانیا شما با این کارتان قانونمند فکر کردن و زندگی کردن را از دست می دهید و ضرر می کنید.