چگونگی تغییر رنگ و استتار آفتاب‌‌پرست‌ها موضوعی است که همواره برای خیلی ها بی پاسخ مانده است و در این میان نیز باید گفت که آفتاب پرست ها انصفا سلاطین استتار در کره زمین هستند. اما بر خلاف تصور مردم تغییر رنگ آنها به دلیل قرار گرفتن در محیطی با رنگ دیگر و تنها هدفشان استتار با طبیعت اطرافشان نیست. بلکه تغییر رنگ در آفتاب پرست ها در واقع یکی واکنش عصبی و نشانه وارد شدن استرس به آنها است. در ادامه با میهن پست همراه شوید.
به عبارتی یکی از جالبترین رفتارها در دنیای جانوران قابلیت تغییر رنگ خزندگان به خصوص آفتاب پرست ها باشد. خاصیتی که آنها را از بقیه موجودات متمایز کرده و جایگاه ویژه ای نیز به آنها نزد انسان ها بخشیده است.
بنابراین کریستوفرراکسورتی عضو موزه تاریخ طبیعی نیویورک درباره تغییر رنگ در جانوران می گوید: «رنگ آمیزی در حیوانات در واقع نوعی برقراری ارتباط و ارسال پیام است.» راکسورتی کاشف یکی از بزرگترین گونه های آفتاب پرست هاست . البته او گونه های جدید زیادی را تاکنون به ثبت رسانده است. او در حال حاضر، سخت مشغول حفاظت از زیستگاه آفتاب پرست ها در ماداگاسکار است.
حتی بخشی از تحقیقات راکسورتی اختصاصاً بر روی ارتباط خزندگان با یکدیگر از طریق رنگشان بوده است. رد طی این تحقیقات او فهمیده است که تغییر نرگ در خزندگان، اغلب برای حفظ قلمرو و جفت یابی به کار می رود.
مثلاً نرها با تغییر نرگ و درخشان کردن بدنشان سعی در جلب توجه ماده ها دارند. در واقع آنها با این کار خیلی بهتر و بیشتر به چشم می آیند و در نتیجه راحت تر می توانند ماده مورد نظرشان را جلب کنند.
ولی در میان این جانداران آفتاب پرست ها انصفاً سلطان های استتار در کره زمین هستند. اما بر خلاف تصور مردم تغییر رنگ آنها به دلیل قرار گرفتن در محیطی با رنگ دیگر و تنها هدفشان استتار با طبیعت اطرافشان نیست. بلکه تغییر رنگ در آفتاب پرست ها در واقع یکی واکنش عصبی و نشانه وارد شدن استرس به آنها است.
بد نیست بدانید که تغییر رنگ آفتاب پرست ها به وسیله سلول های خاصی انجام می شود که به آنها کروماتوفورس می گویند.
این سلول ها دقیقاً در قسمت زیرین لایه های پوستی آفتاب پرست ها قرار دارند. این سلول ها خود از بخشهای مختلفی با انواع پیگمان ها تشکیل شده اند. اما چرا لایه ها؛ خزندگان دارای سه لایه از کروماتوفرها هستند.لایه تحتانی ملانوفر نام دارد که حاوی پیگمان ها سیاه است. فضاهای بین سلولی به این پیگمن ها اجازه حرکت داده و آنها به راه می افتند.
این پیگمان ها با اثر بر لایه بالایی باعث تغییر رنگ آن می شوند. این لایه که در واقع همان لایه میانی است گرانوفورس نامیده می شد. این لایه رنگ آبی دارد. لایه بالایی هم به زانتوروفورس معروف است پیگمان های زرد و قرمز را در بر می گیرد.
شاید آگاهی از این نکته که آفتاب پرست ها برای ترکیب با پس زمینه محیطی که در آن قرار دارند، تغییر رنگ نمی دهند موجب شگفتی شما شود. این جانداران در واکنش به آشفتگی یا هیجان زده شدن تغییر رنگ می دهند. همچنین، هنگامی که آفتاب پرست ها تغییر رنگ می دهند در تلاش برای پنهان کردن خود نیستند و تلاش می کنند تا خلق و خوی خود را بیان می کنند. در حقیقت، آنها در حال برقراری ارتباط هستند.
در این میان آفتاب پرست ها یکی از پیچیده‌ترین و رنگارنگ‌ترین پوست ها در میان تمامی حیوانات را در اختیار دارند. دانشمندان اطلاعات بیشتری درباره چگونگی تغییر رنگ آفتاب پرست ها را کسب کرده اند و امیدوارند این فرآیند را در مواد مصنوعی تقلید کنند اما به واسطه پیچیدگی بالای پوست این حیوانات با وظیفه آسانی مواجه نیستند.
زیر پوست آفتاب پرست لایه ای از سلول ها به نام ایریدوفورز Iridophores قرار دارد. این سلول ها حاوی کریستال های نمکی میکروسکوپی هستند که در الگویی سه بعدی مرتب شده اند. هنگامی که نور به کریستال ها می تابد برخی طول موج ها جذب می شوند و برخی دیگر بازتاب داده می شوند. نتیجه این شرایط برای چشمان ما رنگین کمانی زیبا از رنگ ها روی پوست آفتاب پرست است. اما آن چه ما به واقع می بینیم نوری است که از کریستال ها باز می گردد.
به عنوان مثال، آن چه که به عنوان رنگ سبز مشاهده می کنیم طول موج های آبی نور است که کریستال ها از طریق لایه سلول های زانتوفور Xanthophore زرد در اپیدرم آفتاب پرست بازتاب داده اند. در نتیجه، رنگ سبز روشنی روی پوستی شکل می گیرد که حاوی هیچ رنگدانه سبز نیست.
همانند بسیاری از حیوانات، آفتاب پرست ها می توانند طیف وسیع‌تری از نور از جمله فرابنفش را نسبت به انسان مشاهده کنند. آفتاب پرست ها زبانی از رنگ را توسعه داده اند که فراتر از آن چیزی است که ما به عنوان انسان درک می کنیم.
البته پی بردن به این مسئله که آفتاب پرست ها چطور و چه موقع تغییر رنگ می دهند موضوعی است که محققان از دهه ۱۹۶۰ به نوعی در پی کشف آن هستند تغییر رنگ خزندگان به شکلی بسیار سریع که در زمان برخورد آن ها با یکدیگر در کمتر از ۲۰ ثانیه به وقوع می پیوندد بسیار شگفت انگیز است اگر چه این تغییرات، نقش بسیار مهم را در پنهان شدن یا آمیختن آنها با محیط اطرافشان ایفا می کند ولی این اتفاق بیشتر وقت ها به منظور شناسایی دشمن به وقوع می پیوندد.
جدای از خاصیت تغییر رنگ آفتاب پرست ها ، چشم آفتاب پرست نیز توانایی دید ۳۶۰ درجه را دارد و در یک‌زمان می‌تواند هر دو جهت را ببیند. چشمهای آفتاب پرست متمایز از هر خزنده دیگری است. آنها می‌توانند به طور جداگانه و همزمان بر روی دو جسم متفاوت تمرکز کنند، که به آنها اجازه می‌دهد تا چشمان خود را به طور مستقل از یکدیگر حرکت دهند.
هنگامی که آنها طعمه را ببینند، هر دو چشم آنها در همان جهت متمرکز می‌شود و دید آنها بسیار تیز و عمیق می‌شود. آفتاب پرست بینایی بسیار خوبی در میان خزندگان دارند که به آنها کمک می‌کند تا حشرات کوچک را از راه دور (۵-۱۰ متر) شکار کنند.
منبع treehugger
