طشت‌گذاری، سنتی کهن است، شاید تمثیلی از رفع تشنگی عزاداران امام حسین(ع) در مقابل تشنگی او باشد که سه روز مانده به محرم این مراسم شروع می‌شود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، مراسم طشت گذاری، مراسمی است سنتی که در عزاداری ایام عاشورا و عمدتاً در شهرستان اردبیل برگزار می‌شود و طشت‌های آب را که رمزی از فرات می‌باشد در مساجد و حسینیه‌ها می‌آورند و این سنت به پیروی از اقدام امام حسین و یادآور رفتار جوانمردانه او در مقابل سپاه حرّ می‌باشد که به روایتی آن حضرت، در روز ۲۷ ذیحجه، آب مشک‌ها را در طشت‌ها ریخته و تمام لشکر حرّ و اسبان آنها را سیراب کردند.
در ارتباط با علل برگزاری مراسم طشت گذاری نظرات و احتمالات مختلفی وجود دارد، اعتقاد بر این است که با انجام این مراسم، اهمیت آب و جایگاه آن در حادثه کربلا مورد توجه قرار می‌گیرد.
براساس روایت‌های تاریخی، در مسیر راه کاروان کربلا قبل از رسیدن به دشت نینوا، سربازان حرّ بن یزید ریاحی در منطقه‌ای به نام «زباله» راه بر کاروان بسته و حرکت آن را متوقف ساخته‌اند.
در این محل، امام حسین(ع) علیرغم کمبود آب دستور می‌دهند طشت‌ها توسط آب‌های موجود در مشک‌ها پر شود که هم یاران حسین (ع) و هم سربازان حرّ از آن استفاده کنند و نیز احشام موجود در هر دو کاروان نیز سیراب شوند.
مراسم طشت گذاری از دوران صفویه در اردبیل برگزار شده و قدمتی چندین ساله دارد
هرچند که مراسم طشت گذاری از دوران صفویه در اردبیل برگزار شده و قدمتی چندین ساله دارد اما در دو سه دهه اخیر برگزاری این مراسم در سایر شهرهای استان و برخی استان‌های همجوار همچون آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، آستارا، تالش و… نیز مورد توجه قرار گرفته است.
ورود طشت به مسجد با احترام بسیار زیادی انجام می‌شود
عزیزالله جابرصفار از ریش سفیدان محله مهدیه (عبدالله شاه سابق) اردبیل در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، با بیان اینکه طشت‌های استفاده شده معمولاً بسیار قدیمی و بیشتر موقوفه از جنس مس یا برنج و بعضی‌هایشان بسیار بزرگ هستند، افزود: حسینیان طشت‌ها را از چند روز قبل در محلی آماده می‌کنند و ریش‌سفیدان محل، طشت‌ها را به دوش می‌گیرند و علما و سالخوردگان و بزرگان در جلو و مردم در پشت سر سینه‌زنان یا زنجیرزنان به سمت مسجد حرکت می‌کنند.
وی تصریح کرد: ورود طشت به مسجد با احترام بسیار زیادی انجام می‌شود و دسته‌ی حامل، چندباری در داخل مسجد دور می‌زنند و نوحه‌خوانی می‌کنند و طشت‌ها را در قسمت مخصوصی که در ساختمان مسجد در نظر گرفته شده، قرار می‌دهند و پر از آب می‌کنند. روی طشت‌ها تخته‌ی تمیزی قرارداده و روی تخته‌ها شمعدان‌ها را می‌گذارند و هنگام غروب کنار طشت صف کشیده و فاتحه می‌خوانند.
جابرصفار خاطرنشان کرد: بعضی از مساجد فاتحه‌ی مخصوصی داشته‌اند و خانواده‌ی خاصی هم وارث اجرای آن فاتحه بوده. به طوریکه مثلاً فاتحه‌ی مسجد جامع، به ویژه در شب عاشورا، معروف بوده و توسط خانواده‌ی مرحوم سید احمد و پدرانش خوانده می‌شده است.
طشت‌های آب جلوه مظلومیت و معصومیت امام حسین(ع)
منصور انوار از حسینیان و عاشقان حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) نیز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، با اشاره به اینکه طشت‌های آب در نظر مردم، جلوه‌ی مظلومیت و معصومیت حضرت امام حسین (ع) بوده و برخی بر این عقیده‌اند که این طشت‌ها شفا دهنده‌اند و گاهی دخل می‌بندند و دعا می‌کنند و شمعی روشن می‌کنند، افزود: از گذشته نیز حکایات زیادی از شفایافتگان این زمان‌ها در بین مردم رواج دارد.
وی تصریح کرد: طشت‌گذاری به منزله‌ی اعلام رسمی سوگواری ماه محرم است و با آغاز این آئین، عروسی‌ها و جشن‌ها تعطیل می‌شود و تفریحات معمولی کمتر می‌شود، مغازه‌ها و به خصوص مغازه‌های داخل بازار سنتی سیاه پوش می‌شوند و مساجد و تکایا برای برگزاری مراسم آماده می‌شوند.
ریش سفید محله منصوریه اردبیل خاطرنشان کرد: بر اساس متن کامل و قدیمی دعای طشت گذاری که به صورت تلفیقی با استفاده از سه زبان فارسی، ترکی و عربی نوشته شده، می‌توان حدس زد آیین طشت گذاری ریشه در عصر صفویه که امرای آن ترک زبان و شیعه بودند داشته باشد.
انوار افزود: روزی که «حرّ بن ریاحی» با دو هزار نفر از سپاهیان خویش راه را بر امام حسین(ع) بست و به امام گفت که باید با یزید بیعت کند و امام امتناع کرد، ابا عبدالله الحسین (ع) وقتی خستگی و تشنگی را در چهره سپاهیان حرّ مشاهده کرد، دستور دادند که آنها را سیراب کنند و حتی دستور دادند به چهارپایان سپاه حرّ نیز آب دهند و چون این اتفاق در ۲۷ ذی‌الحجه روی داد، لذا مردم اردبیل در این روز مراسم طشت گذاری را انجام می‌دهند.
وی هدف از طشت‌گذاری را جوانمردی‌ها و فداکاری‌های حضرت ابوالفضل(ع) دانست و تصریح کرد: حضرت ابوالفضل(ع) همواره خود را به آب و آتش می‌زد تا با جرعه‌ای آب گلوی خشکیده کودکان خیمه‌های امام حسین (ع) را تر کند.
کربلا، فرهنگ مردم، آب
محمدعلی محراب‌بیگی در مقاله خود تحت عنوان «کربلا، فرهنگ مردم، آب» که در نخستین همایش محرم و فرهنگ مردم در سال 1379 ارائه نموده‌اند، با تاکید بر تاثیر واقعه کربلا بر فرهنگ عامه مردم ایران و از جمله ادبیات شفاهی و باورداشت‌های عامیانه می‌نویسد: «مردم ما معتقد به فراگیر و جهان شمول‌بودن قداست و اهمیت آب در واقعه کربلا می‌باشند که حتی تمام آب‌های جهان، شوری و شیرینی خود را به خاطر حب و علاقه به سیدالشهدا دارند، به این شکل که دوستی حسین(ع) را بر همه آب‌های عالم عرضه کردند، هر آب که قبول کرد، شیرین شد و هر آب که قبول نکرد شور شد و معتقدند حتی دریاها نیز به صدای شیون و ندبه مادر سیدالشهدا، خروشان و مواج می‌شوند چنان که اگر فرشتگان و ملائکه از طغیان آن جلوگیری ننمایند، عالم غرق خواهد شد.
و در فرهنگ عاشورا در توضیح بیشتر این سنت آمده: «مراسم طشت‌گذاری مراسمی است سنتی از 3 روزمانده به محرم در مسجد جامع، مسجد اعظم و سپس در مساجد دیگر اجرا می‌شود. طشت‌های آب را بالای سرها می‌گیرند و مسجد را دور می‌زنند. مردم آب طشت‌ها را در شیشههایی برای شفا و تبرک برمیدارند».
نخستین مراسم طشت گذاری رسمی اردبیل روز ۲۷ ذی‌الحجه در مسجد جامع
آئین طشت گذاری که از ۲۷ ذی‌الحجه تا اول ماه محرم، در فاصله سه روز در بیش از ۲۰۰ مسجد اردبیل برگزار می‌شود، رسمی دیرپاست که با همراهی هیئت امنای محلات شش‌گانه، به صورت باشکوه در مسجد جامع اردبیل از ساعاتی پیش شروع شده است.
نخستین مراسم طشت گذاری رسمی اردبیل روز ۲۷ ذی‌الحجه در مسجد جامع برگزار و در روزهای آینده این مراسم در محلات مختلف برگزار می‌شود.
مدیر‌کل تبیلغات اسلامی استان اردبیل با بیان اینکه این مراسم با نظم و انضباطی خاص و با مشارکت مداحان برگزیده محلات شش گانه انجام می‌شود، افزود: در این مراسم از هر محله یکی از مداحان انتخاب شده‌اند تا مراسم با شور و حال خاص برگزار شود.
مراسم طشت گذاری اردبیل بیش از نیم قرن سابقه دارد که، شش محله اصلی اردبیل به همراه شاخه‌های خود عزاداری ماه محرم را به صورت رسمی با این آئین آغاز کرده و در مدت شش روز، محلات شش گانه اردبیل با حضور در بازار تاریخی و سنتی به انجام مراسم سوگواری سیدالشهدا می پردازند.
گزارش از علی انوار، خبرنگار ایسنای اردبیل
انتهای پیام