به گزارش حوزه ادبیات باشگاه خبرنگاران به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری عرفان نظرآهاری شاعر، نویسنده و پژوهشگر در ابتدای این نشست درباره تاثیرات مثبت و منفی برگزاری جشنواره های ادبی و هنری گفت: جشنواره ها هر كدام می توانند پاسخگوی بخشی از نیاز و سلیقه فرهنگی باشند و در كل می توان گفت كه جشنواره ها نتیجه مثبتی در فرهنگ جامعه دارند.
جشنواره ها برای برخی از اهالی ادبیات شغل دوم محسوب می شود
وی ادامه داد: البته تاثیر جشنواره ها بر فرهنگ و هنر كشور بستگی به این دارد كه با استعدادهای كشف شده در جشنواره چگونه برخورد كنیم. برای آموزش و بالا بردن سطح كاری شركت كنندگان در جشنواره ها و استعدادها باید تلاش شود و متاسفانه در اغلب جشنواره ها چنین اتفاقی رخ نمی دهد.
این شاعر كشورمان با تاكید بر این كه جشنواره ها گاهی برای برخی از اهالی ادبیات تبدیل به شغل دوم می شود و حرفه ای می شوند كه چگونه در جشنواره شركت كنند و این امكان فراهم شود كه افراد تازه تر در جشنواره ها شركت كنند.
سعید بیابانكی دبیر هنری دوازدهمین جشنواره شعر و داستان جوان سوره نیز با ذكر نقل قولی از مرحوم قیصر امین پور مبنی بر این كه «ذوق قابل داوری و قضاوت نیست» اظهار كرد: به عقیده من هم ذوق را زمان و روزگار و تاریخ باید قضاوت كند. بر همین اساس وقتی اثری را در جشنواره ای به قضاوت می گذاریم هر قدر تعداد داوران جشنواره بیشتر باشد میزان اشتباه كمتر می شود.
استفاده از فضای مجازی برای داوری جشنواره ها
بیابانكی افزود: داور جشنواره، یك اثر ادبی و هنری را با 3 فاكتور دانش و اطلاعات، تجربه و ذوق قضاوت می كند. در رابطه با شعر جوان كشور كسی می تواند قضاوت كند كه حداقل 30 سال شعر معاصر را بشناسد و جریان ها، صداها و طیف های مختلف رادرك كرده باشد. البته در چرخه قضاوت ذوق داور هم دخیل است و تنها چیزی كه می تواند باعث كم شدن اشتباه در داوری شود افزایش تعداد داوران است. این روش را می توان با استفاده از داوران در فضای مجازی محقق كرد.
شاعر مجموعه “نامه های كوفی” همچنین با تاكید بر این كه به سامانه سراسری در خصوص جشنواره های ادبی و هنری نیازمندیم، عنوان كرد: علاقه مندان و حتی پژوهشگران باید بتوانند با مراجعه به یك سامانه سراسری از چند و چون جشنواره های مختلف با خبر شوند.
وی با اشاره به آسیب هایی كه جشنواره ها ممكن است به نویسندگان و شاعران جوان وارد كنند، گفت: زمانی كه جوان تر بودم چیزی به نام جشنواره ادبی وجود نداشت و جشنواره ها در قالب كنگره برگزار می شد و به طور مثال 50 نفر انتخاب می شدند تا در یك روز آثارشان را ارائه و قرائت كنند. ما به شوق دیدن شخصیت هایی همچون قیصر امین پور تا اهواز با اتوبوس می رفتیم بدون این كه بحث جوایز مادی در میان باشد.
بیابانكی اظهار داشت: بعد از گذشت سال های جنگ تحمیلی، كنگره ها و همایش ها، كم كم، تبدیل به جشنواره شدند و شكل رقابتی به خود گرفتند و در حال حاضر بسیاری از كسانی كه در جشنواره ها شركت می كنند هیچ انگیزه دیگری به جزء انگیزه های مادی ندارند. متاسفانه جوایز معنوی و اعتباری وجود ندارد و باید فكری در این باره كرد.
وی همچنین با انتقاد از تعدد جشنواره های ادبی و هنری كشور گفت: تعدد بیش از اندازه جشنواره ها باعث شده است كه اكثر آن ها اعتباری نداشته باشند در حالی كه معتقدم وجود 2 یا 3 جشنواره خوب ادبی در كشور كفایت می كند كه البته این چند جشنواره باید با استانداردهای درجه یك و جوایز با اعتبار بالا برگزار شود.
نگاه ها به ادبیات و هنر دم دستی شده است
نظرآهاری داور بخش شعر كودك و نوجوان دوازدهمین جشنواره شعر و داستان جوان سوره نیز با بیان این كه نگاه ها به ادبیات و هنر دم دستی شده است، عنوان كرد: نوع تغذیه انسان امروز فست فودی شده و نوع اندیشه اش نیز به همان صورت تغییر كرده است. در چنین فضایی دیگر نمی توان گفت كه 30 سال پای صحبت استادی بنشینید تا شعری را درك كنید و این گونه صحبت ها در هیچ جای دنیای امروز خریداری ندارد.
این شاعر و نویسنده كودك و نوجوان با بیان این كه می توان نسل جوان ادبیات كشور را هدایت كرد، گفت: ما فضا را به گونه ای ایجاد می كنیم كه استعدادهای جوان به پاداش عینی و آنی برسند در حالی كه اگر به آن ها بگوییم هر برنده شدن نوعی مسوولیت به همراه دارد آن ها را وارد جریان ادبیات كرده ایم.
نظرآهاری فضای آموزشی را با خلاقیت بیگانه دانست و خاطرنشان كرد: در مقطع دكترای ادبیات، نویسنده و شاعر بودن هیچ امتیازی محسوب نمی شود و دانشجو باید مقاله ارائه دهد. جشنواره ها راه خود را ارائه می دهند و وزارت آموزش و پرورش نیز كار خود را می كند.
وی با ارائه این پیشنهاد كه جوایز نقدی می توانند به جوایز مسافرتی تبدیل شوند، عنوان كرد: شاعر و نویسنده بیش از آن كه پول احتیاج داشته باشند به بهتر زیستن نیاز دارند.
دانشگاهی با عنوان شعر و داستان تاسیس شود / در دور تسلسل باطل به دنبال راه نجات هستیم
در ادامه این نشست تخصصی سعید بیابانكی با اشاره به اینكه فقط وزارت ارشاد متولی فرهنگ در كشور نیست و دیگر ارگان ها همچون صدا و سیما نیز در این زمینه سهیم هستند، گفت: وظیفه وزارت ارشاد نظارت فرهنگی است اما در طول سالهای گذشته بیشتر وظایف اجرایی را به دوش داشته است. وزارت ارشاد باید بر فعالیت های فرهنگی نظارت داشته باشد اما بعد از پیروزی انقلاب تا به الان وظیفه نظارت و اجرا به طور همزمان انجام داده است.
وی افزود: وزارت ارشاد همواره از این نكته كه كارهای فرهنگی و هنری را به بخش خصوصی ارجا دهد و خود نقش ناظر و حامی را ایفا كند، غافل بوده است.
بیابانكی خاطر نشان كرد: در كشور ما كمبود دانشگاهی با عنوان شعر و داستان احساس می شود كه بدون كنكور و دانشجویانش را از میان افراد خلاق انتخاب و به آن دعوت كند. طرح تاسیس این دانشكده را سالها قبل نصراله مردانی در ذهن داشت كه جامه عمل نپوشید.
در ادامه این نشست عرفان نظر آهاری با بین اینكه ما در تخریب استعدادها در طول سالهای گذشته با ثبات بوده ایم، گفت: مشكل اینجاست كه ما وزارت ارشاد را سازنده فرهنگ می دانیم در حالیكه وزارت آموزش و پرورش، آموزش عالی، صدا و سیما و خانواده سازنده فرهنگ هستند. مجموعه این ارگان ها هستند كه در تخریب استعدادها و در محدود كردن اذهان ثبات فرهنگی دارند.
وی ادامه داد: اگر ما در پی تغییر سیاست گذاری فرهنگی هستیم باید تا به آنجا به عقب برگردیم كه ببینیم مادر باردار چگونه برای جنین خود شعر می خواند و یا قصه گویی در خانواده ها در چه وضعیتی قرار دارد.
نظرآهاری اضافه كرد: جشنواره ها میوه درخت هستند در صورتی كه ما باید به جای میوه به ریشه ها توجه كنیم و نگاه آسیب شناسانه ما تغییر كند. متاسفانه تلقی آموزش و پرورش و آموزش عالی از آموزش تقویت رقابت شدید ظالمانه، حافظه محوری و رسیدن به نتیجه در كوتاهترین زمان بدون تفكر و تجزیه و تحلیل است. ما در دور تسلسل باطل به دنبال راه نجات هستیم.
شاعران ما بدون داشتن مدارك عالی اجازه ورود به دانشگاه ها را ندارند
وی ادامه داد: باید 12 سال برای تغییر نظام آموزشی بگذرد و نگاه دیگری به تصویرگری در كتاب ها صورت گیرد و نوع آموزش به معلمان و كسانی كه به عنوان مربی در مراكز آموزشی فعالیت می كنند، تغییر یابد. در حال حاضر صدا و سیما شعر را فقط به صورت مشاعره ترویج می كند كه بازهم حافظه محوری را تقویت می كند زیرا هیچ شاعری را به تحلیل و تفكر درباره شعر وادار نمی كند.
این آسیب شناسی باید به صورت ریشه ای خانه تكانی فرهنگی شود و در كنار آن از نیروهای خلاق شاعر و نویسنده برای دمیدن روح دوباره به ادبیات دعوت شود.
از حضور ادبیات خلاق در دانشگاه نترسیم
نظرآهاری خاطر نشان كرد: شاعران ما بدون داشتن مدارك عالی اجازه ورود به دانشگاه ها را ندارند در حالیكه شاعران در دیگر كشورها بدون داشتن مدارك دانشگاهی كارگاه های آموزشی برگزار می كنند. اگر ما دانشگاه شعر و داستان نداریم به جای آن همه دانشگاه های ما می تواند به نوعی دانشگاه شعر و داستان شود.
وی بیان داشت: ای كاش از حضور ادبیات خلاق در دانشگاه نترسیم. ادبیات می تواند جامعه را به دور از شعار و ویترین و سیاست زدگی بسازد. ادبیات می تواند نهاد افراد را تغییر دهد و نگاه جامعه را تصحیح كند.
این شاعر كودك و نوجوان ادبیات را باعث ایجاد حس بهتر در زندگی دانست و گفت: باید سیاست مداران فرهنگی از شاعران مدد بگیرند تا باعث التیام زخم ها شود چراكه شاعران و نویسندگان می توانند مفاهیم معرفتی و آموزه های اخلاقی را به شكل غیرمستقیم به مردم انتقال دهند اما امروزه شاعری تبدیل به یك شغل شده در حالیكه شاعری و نویسندگی مسئولیت اجتماعی در برابر خود و دیگران است.
وی با اشاره به اشعار رسیده به جشنواره شعر و داستان جوان سوره گفت: آثار ارسال شده كمتر كودكانه و بیشتر شعر جوان و نوجوان بودند. قالب بیشتر آثار نیمایی و سپید بود در صورتی كه قالب شعر كودك چارپاره است. كودك و نوجوان دهه های 60 و 70 با كودك و نوجوان این دهه متفاوت است چراكه نوجوان این دهه به تنهایی یك رسانه است و با ابزارهای جدیدی آشناست. اشعاری كه به دست ما رسیده، نشاندهنده این تغییر بین نوجوانان این دهه با دهه های گذشته است.
جشنواره ها موضوعی برگزار نشوند
در ادامه این نشست تخصصی سعید بیابانكی با رد اینكه نباید جشنواره ها موضوعی برگزار شوند، بیان داشت: جشنواره ها محلی برای برداشت محصول است تا بهترین های ادبیات در طول یكسال معرفی شوند اما نباید به صورت موضوعی برگزار شوند. جشنواره باید فراخوان كلی اعلام كند تا با توجه به دسته بندی موضوعات و مفاهیمی كه به دبیرخانه جشنواره می رسند، مفاهیمی كه موضوع روز جامعه هستند، مشخص گردند.
بیابانكی معتقد است :جشنواره باید بهترین آثار را معرفی كند نه اینكه به صورت موضوعی برگزار شود.
تاثیر ادبیات لاك پشتی است.
دبیر جشنواره شعر و داستان جوان سوره ادامه داد: شعر و داستان را نباید با سینما مقایسه كرد چراكه قالب این دو با یكدیگر متفاوت است. سینما در مدت زمان كوتاهی تاثیر خود را می گذارد اما شعر داستان در مدت زمان كوتاهی تاثیر خود را نمایان نمی كنند و این حتی به گذشت سالها نیاز دارد زیرا تاثیر ادبیات لاك پشتی است.
وی با بیان اینكه جشنواره ها بایستی دارای تاثیرات درازمدت و موثر باشد، گفت: درحال حاضر جشنواره ها محلی برای كشف و خنثی سازی استعدادها هستند زیرا استعدادها شناخته می شوند اما به حال خود رها می شوند و جایی برای پرورش آنها مهیا نمی شود.