موضوع «صادرات گاز ایران به اروپا» که چندی پیش توسط وزیر نفت و وزیر صنعت و معادن مطرح شد، کم کم رنگ و بوی جدی به خود گرفته و باعث شده است تا مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی، نظر کار‌شناسی خود را درباره این موضوع اعلام کند.
به گزارش «تابناک» اوایل امسال بود که نعمت‌زاده وزیر صنعت و معدن در در گفت‌و‌گو با یک روزنامه آلمانی از آمادگی ایران برای صادرات گاز به اروپا خبر داد. «محمدرضا نعمت‌زاده» در گفت‌و‌گو با روزنامه آلمانی «هاندلزبلات» گفت، ایران می‌کوشد تا نقش بیشتری در بازار گاز جهانی داشته باشد.
نعمت‌زاده همچنین گفت، ایران می‌تواند شریکی قابل اعتماد برای مدت زمانی طولانی باشد و گفت: «ما ذخایر گاز داریم و می‌خواهیم همکاری کنیم».
اما پس از نعمت‌زاده، بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت از تمایل و آمادگی ایران برای صادرات گاز به اروپا خبر داد و گفت: ایران همیشه مایل است به عنوان کشوری که قابلیت تأمین گاز در احجام بسیار بزرگ را دارد، در بازار اروپا چه به شکل خط لوله و چه به شکل LNG (گاز طبیعی مایع شده) حضور داشته باشد.
بیژن نامدار زنگنه در ادامه اظهار اشت: جدا از مسأله اوکراین، اروپایی‌ها مایل هستند منابع تأمین گاز و انرژی خود را متنوع کنند. اروپایی‌ها مذاکراتی را از حدود ٩ سال پیش در این زمینه با ایران آغاز کردند، ولی پس از آن خبر ندارم چه شده و تا آنجا که ظواهر نشان می‌دهد، این است که مذاکرات صادرات گاز به اروپا متوقف شده و عملا فرصتی برای ادامه این مذاکرات در سال‌های گذشته فراهم نشد.
این سخنان مقامات ایرانی که همزمان با تحولات اوکراین و طرح موضوع قطع صادرات گاز روسیه به این کشور و اروپا بود، نشان از موقعیت سنجی ایران داشت، چرا که موضوع صادرات گاز ایران به اروپا با توجه به تحولات منطقه‌ای بیش از گذشته برای طرف‌های اروپایی ارزش بررسی جدی و مهم خواهد داشت.
اما مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، با انتشار گزارشی، نظر کار‌شناسی خود را در مورد صادرات گاز ایران به اروپا اعلام کرد.
دفتر مطالعات انرژی صنعت و معدن این مرکز با بیان اینکه ایران در سال ۲۰۱۲ به عنوان یکی از کشورهای دارنده ذخایر گازی در جهان شناخته شده است، افزود: به رغم دارا بودن چنین ظرفیتی، سهم ایران از تجارب در بازار جهانی گاز بسیار ناچیز است.
این در حالی است که ایران با تدوین برنامه‌هایی تصمیم دارد تا از این فرصت خدادادی برای تأمین منافع کشور و پایداری در اقتصاد، بیشترین استفاده را بکند. از سال‌های پیش از انقلاب برای صادرات گاز ایران به برخی از نقاط دنیا برنامه ریزی‌هایی انجام گرفت و برای این منظور بسترهای زیرساختی نیز فراهم آمد؛ اما به دلیل تغییرات سیاسی و اقتصادی، موضوع مربوط به صادرات به سال‌های بعد موکول شده است، به صورتی که صادرات گاز ایران به ترکیه از سال ۱۳۸۱ در کشور آغاز شد و همچنان ادامه دارد.
افزون بر این، ایران به دنبال صادرات گاز به کشورهایی نظیر عمان، عراق، اروپا و… نیز بوده و تحقق این هدف نیاز به این دارد که پویایی‌های مربوط به دستیابی به آن مورد توجه قرار گیرند. اطلاعات مندرج در این نوشتار، گویای این واقعیت است که هم اکنون به رغم آنکه ایران به صادرات گاز اقدام می‌کند، برای تأمین مصرف داخلی کشور به واردات نیز نیازمند است، به گونه‌ای که باید بیشتر از صادرات، از کشورهای دیگر گاز وارد کند تا مصرف داخلی را تأمین سازد؛ بنابراین، یکی از مهم‌ترین موضوعات در تحقق هدف مربوط به صادرات گاز به بقیه دنیا تولید بیشتر از مصرف مورد نیاز در کشور است. در این می‌ان، در پیش گرفتن برخی سیاست‌هایی که بتوانند مصرف داخل را کاهش دهند نیز می‌تواند بسترهای مربوط به تحقق هدف را فراهم کند.
هم اکنون گاز صادراتی ایران به ترکیه از طریق خط لوله ۴۰ اینچ انجام می‌شود که اگر قرار باشد از این مسیر برای صادرات گاز به اروپا استفاده شود، باید قطر لوله موجود به ۵۶ اینچ افزایش یابد. اگر این بستر فراهم شود، باید اقدامات عملی لازم و مناسب برای تأمین گاز به منظور صادرات نیز فراهم شود. به نظر می‌آید با توجه به نگرانی‌های شرکت ملی گاز ایران در خصوص روند کنونی افزایش مصرف گاز در کشور و اصراری که در پیگیری گازرسانی به برخی از نقاطی که فاقد توجیه فنی و اقتصادی است، وجود دارد، استمرار تراز منفی گاز در کشور همچنان باقی است؛ بنابراین، پیگیری هدف صادراتی بدون تغییر برخی از رویکرد‌ها امکان پذیر نیست.
افزون بر این‌ها، مقوله تحقق صادرات گاز با راه اندازی و به بهره برداری رسیدن فازهای پارس جنوبی پیوند بسیار شدیدی دارد؛ بنابراین، تحقق این هدف بدون افزایش تولید گاز از این منطقه امکان پذیر نیست. به طور کلی با توجه به مطالب این گزارش، پویایی‌های صادرات گاز ایران به دنیا در عواملی نظیر میزان مصرف گاز در داخل، توسعه گازرسانی به شهر‌ها و روستا‌ها با هدف تأمین گاز خانوار‌ها، راه اندازی خطوط لوله‌های مربوطه، به بهره برداری رسیدن فازهای پارس جنوبی، سیاست خارجی کشور و وضعیت اقتصاد جهانی و… قابل بررسی‌اند