بیش از 90 درصد واحدهای تولیدی ایران در گروه صنایع کوچک و متوسط قرار می گیرند اما نداشتن استراتژی توسعه مبتنی برساختارهای اقتصاد مولد و عدم توجه به ظرفیتهای واحدهای صنعتی کوچک زود بازده، سبب شده تا این واحدها نتوانند سهم قابل توجهی در تولید ناخالص ملی و ارزش افزوده داشته باشند.
استان مرکزی در سه دهه گذشته با راه اندازی طرح های صنعت نفت و پتروشیمی به یکی از مراکز صنایع استراتژیک کشور تبدیل شده است.
کانون اصلی صنعت استان مرکزی، به ترتیب در شهرهای اراک، ساوه، شازند، دلیجان و محلات است که محصولات آلومینیومی، ریخته گری فلزات سنگین، مخازن تحت فشار، بویلرهای نیروگاهی و صنعتی، ماشین آلات کشاورزی و راه سازی، محصولات پتروشیمی و پالایشگاهی، رنگ های صنعتی، منسوجات، شیشه وبلور، انواع لاستیک خودرو، سیم و کابل، شوینده ها، الیاف مصنوعی، انواع سنگهای ساختمانی، لوازم خانگی و کاشی، لوله و پروفیل فولادی و پی وی سی از مهمترین محصولات تولیدی این واحدهای صنعتی محسوب می شوند.
در 40 سال گذشته بیش از 84 هزار میلیارد ریال سرمایه گذاری به سمت صنعت استان مرکزی روانه شده که با توجه به شاخص های توسعه یافتگی و لزوم بازار رقابتی با نمونه های خارجی، فاصله بین صنعت این استان و افق متوازن توسعه صنعتی، کاملا محسوس است.
صاحبنظران و مسوولان حوزه اقتصاد استان مرکزی بر این باورند که شتاب توسعه کمی صنعت استان، روندی به نسبت مطلوب داشته اما قطار توسعه صادرات و رقابتی شدن صنایع کوچک و بزرگ استان به کندی حرکت می کند.
به گفته ˈعلیرضا زاوشیˈ رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی در سه ماهه نخست امسال،سه هزار و 938 میلیارد ریال سرمایه گذاری صنعتی در استان انجام شده که زمینه استقرار 15 واحد صنعتی جدید با اشتغال 216 نفر را فراهم کرده است.
همچنین در این مدت 184 جواز تاسیس با پیش بینی سرمایه گذاری هفت هزار و 843 میلیارد ریال صادر شده که چهار هزار و 307 شغل جدید را ایجاد خواهد کرد.
استان مرکزی به لحاظ میزان اشتغال مرتبط با صدور جوازهای تاسیس صنعتی در سال گذشته با ایجاد اشتغال 37 هزار و 452 نفر، رتبه دوم کشور واز نظر تعداد جوازهای صادره ( یک هزار و 460) رتبه سوم کشور را به خود اختصاص داده است.
*** افزایش سرمایه گذاریهای صنعتی گامی مهم در دستیابی به اشتغال پایدار
استان مرکزی هم اینک سه هزار و 68 واحد صنعتی فعال دارد که از این تعداد یک هزار و 36 واحد در اراک،649 واحد در ساوه،378 واحد در دلیجان،283 واحد زرندیه ،278 واحد محلات و 174 واحد در خمین و بقیه در دیگر شهرستانهای استان به امر تولید مشغولند.
حجم سرمایه گذ اریهای صنعتی در مرکز استان مرکزی دو هزار و 615 میلیارد و 302 میلیون ریال بوده است.
یکصد و بیست و هفت هزار و 486 نفر در مجموع واحدهای صنعتی فعال استان مرکزی مشغول به کار هستند که از این تعداد 115 هزار و 496 نفر در شش کانون اصلی تمرکز صنایع این استان در چرخه اشتغال روزگار می گذرانند.
تا پایان سال 92 تعداد واحد های موجود صنعتی دارای پروانه بهره برداری با اشتغال بالای 100 نفر استان مرکزی حدود 43 واحد با اشتغال 73 هزار و 403 نفر است که حجم مجموع سرمایه گذاری در این واحد ها به 98 هزار و 965 میلیارد ریال می رسد.
سرانه سرمایه گذاری بخش صنعت و معدن استان مرکزی نسبت به شاخص کشور حدود هشت درصد است که رتبه چهارم کشور را به خود اختصاص داده است.
مجموع سرمایه گذاری های انجام شده در حوزه صنعت و معدن کشور در سال گذشته بالغ بریک میلیون و 890 هزار و 884 میلیارد ریال بوده که سهم استان مرکزی از این سرمایه گذاری ها 151 هزار و 452 میلیارد ریال ارزیابی شده است.
همچنین، پارسال چهار هزارو 513 فقره جواز تاسیس و طرحهای توسعه صنعتی در استان صادر شده که شهرستانهای محلات،اراک و زرندیه به ترتیب با یک هزار و 106 ،993 و 728 جواز بیشترین آمار طرحهای توسعه صنعتی را به خود اختصاص دادند.
شهرهای اراک،زرندیه ،خمین و ساوه جزء چهار شهر نخست استان در حوزه سرمایه گذاری طرحهای توسعه صنعتی استان مرکزی محسوب می شوند.
پارسال 156 هزار و 723 اشتغال با استمرار طرحهای توسعه صنعتی در استان ایجاد شده که بیشترین اشتغال ایجاد در شهرستان زرندیه با 33 هزار و 971 نفر بوده است.
در سال گذشته 826 پروانه بهره برداری در بخشهای ریخته گری فلزات، کانی های غیر فلزی، شیمیایی ،عایق های رطوبتی، غذایی، قیر، فراورده های حاصل از تصفیه نفت در این استان صادر و به بهره برداران اعطا شده است.
***لزوم توسعه معادن
استان مرکزی دارای 421 معدن است که ذخیره قطعی آن بالغ بر 137 میلیارد و شش میلیون تن ارزیابی شده و ظرفیت استخراج اسمی آن نیز 21 میلیارد و 298 میلیون تن در سال است.
بر اساس آخرین آمارهای موجود،سه هزار و 427 معدن کار در استان مرکزی مشغول فعالیت هستند.
در سه ماهه نخست امسال 21 فقره پروانه بهره برداری معدنی با پیش بینی 111 نفر اشتغال جدید در استان مرکزی صادر شده که ظرفیت استخراج سالیانه آن دو هزار و 440 هزار تن است.
***شهرکهای صنعتی استان مرکزی کانون توسعه اشتغال و تولید
هم اینک 46 شهرک صنعتی دولتی، خصوصی، قطب و ناحیه صنعتی دراستان فعالیت دارد که تکمیل کننده توسعه صنعتی در این استان است.
در این شهرکها بیش ازدو هزارو464 واحد تولیدی کوچک وبزرگ راه اندازی شده که به دلیل برخورداری از ظرفیتهای لازم تسهیل گر توسعه صنعتی استان نسبت به سایر استانهای کشور است.
این استان دارای 16 ناحیه صنعتی است که 398 واحد تولیدی درآن مستقر و حجم سرمایه گذاریهای انجام شده در این حوزه دو هزار و 397 میلیارد و 736 میلیون ریال است .
اشتغال ایجاد شده در قطبهای صنعتی استان تا پایان سال گذشته چهارهزار و 38 نفر عنوان شده است.
مجموع قطبهای صنعتی استان مرکزی ، 10 قطب با مساحت 437 هکتار است که 498 واحد صنعتی در آن اشتغال دارند .
هم اینک 20 شهرک صنعتی نیز با مجموع یک هزار و 698 واحد صنعتی در سطح استان فعال که بیش از 19 هزار نفر در آنها اشتغال دارند.
به رغم وجود بسترهای مناسب برای سرمایه گذاری اقتصادی در شهرکهای صنعتی استان مرکزی ، بسیاری از صنعتگران شاغل در این شهرکها از مشکلات فراوانی رنج می برند.
عدم حمایت برخی دستگاههای خدماتی مثل آب ، برق، گاز؛ ساماندهی نامناسب به منظور نگهداری فیزیکی شهرکها، نبود شبکه فاضلاب و سیستم مناسب جمع آوری پسماندها بخشی از مشکلات این واحدهای تولیدی است.
***سهم ناچیز هشت خوشه صنعتی استان مرکزی در تولید ناخالص ملی
خوشه های صنعتی از الگوهای موفق سازماندهی صنعت محسوب می شود که نا بسامانی های صنایع کوچک و متوسط را رفع و مزیتهای مختلفی چون انعطاف پذیری و تنوع تولید را تقویت می کند.
بخش ریلی، صنایع خودرو، پروفیل آلومینیوم ،عایق های رطوبتی، سنگ محلات ، تجهیزات نفت، گاز و پتروشیمی و صنایع تریکو خوشه های صنعتی استان مرکزی محسوب می شوند.
استان مرکزی به عنوان چهارمین قطب صنعتی کشور تاکنون توانسته تنها هشت خوشه صنعتی را در صنعت خود تشکل دهد، اما سهم این خوشه ها در تولید ناخالص ملی، به دلیل برخی چالش ها ناچیز است.
چالش تهیه مواد اولیه مرغوب با نرخ مناسب، عدم دسترسی آسان به به منابع مالی به ویژه تسهیلات ارزان قیمت، روشهای کهنه تولید، نبود بازاریابی مناسب به ویژه در بازرگانی خارجی، نبود زیر ساختهای های تحقیق و توسعه در بخش صنعت از جمله دلایل عدم موفقیت نسبی خوشه های صنعتی استان مرکزی است.
***سهم اندک استان مرکزی از صادرات غیر نفتی کشور
استان مرکزی به لحاظ برخورداری از مزیتهای بالقوه اقتصادی در بخش صنعت، کشاورزی و خدمات و نیز بهره مندی از ظرفیتهای لازم برای جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی و از همه مهمتر وجود حمل و نقل ترکیبی ، سهم ناچیزی از صادرات غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است.
بر اساس آخرین ارزیابی های انجام شده، سهم استان مرکزی از صادرات غیر نفتی کشور 2.4 درصد است که با توجه به مزیتهای یاد شده از روند مطلوبی برخوردار نیست.
عمده کالاهای صادراتی فرآورده های پتروشیمی،مخزن و منبع، شمش آلومینیوم، ظروف شیشه ای ، کاشی و سرامیک، اسکلت و قطعات آن، لوله و پروفیل، پوشک، روغن موتور، عایق رطوبتی، بیل مکانیکی، سنگهای مرمر و تراورتن، سیمان، سنگ آهن و کنستانتره آن، گچ، شن و ماسه، انواع نمک، پودرسنگ، سنگ سرب، چیپس، گل و گیاه، آبمیوه، گوشت مرغ، ماهی زینتی، لبنیات، عسل، کشمش، انواع میوه، پسته و انواع سبزیجات است که عمدتا به کشورهای ترکیه ، افغانستان و عراق صادر می شود.
مجموع صادرات صنعتی استان در سال گذشته یک میلیارد و 150 میلیون دلار بوده است که 515 میلیون دلار آن در بخش پتروشیمی و 635 میلیون دلار آن نیز در بخش صنعت بوده است.
*** لزوم افزایش ظرفیتهای صادراتی برای واحدهای تولیدی استان مرکزی
توسعه صنعتی استان مرکزی در بخش صادرات کمرنگ است و بر اساس آمار موجود در سال 92 تنها 159 واحد صنعتی از مجموع سه هزار واحد فعال استان، به امر صادرات پرداخته اند.
به گفته معاون سازمان صنعت ،معدن و تجارت استان مرکزی 400 واحد تولیدی و صنعتی استان ظرفیتهای صادراتی دارند که دلایل مختلفی از جمله تحریم های سالهای اخیر، عدم نقدینگی و نداشتن توان رقابتی سبب شده تا نسبت صادرکنندگان به مجموع واحدهای صنعتی استان شاخص مطلوبی نداشته باشد.
به نظر می رسد رفع موانع صادرات با تکیه بر تسهیلات بانکی بلند مدت و افزایش توان رقابتی واحد های تولیدی استان مرکزی از اولویتهای مهم در شاخص های توسعه صنعتی این استان است.
***ساختار گمرک استان مرکزی جوابگوی نیازهای واحدهای صنعتی نیست
اکثر صنعتگران و تولیدکنندگان صنعتی که سابقه صادرات را در کارنامه خود دارند، ساختار گمرک استان مرکزی را کوچکتر از تامین نیارهای صادراتی می دانند.
آنان معتقدند: بهبود وضعیت گمرک، اعم از مکانیزه شدن و تسریع در انجام امور گمرکی، شبانه روزی شدن گمرک و فراگیری خدمات آن می تواند بسیاری از چالش های موجود بر سر راه صادرات استان را رفع کند.
صنعتگران استان مرکزی بر این باورند که گمرک اراک و ساوه نیازمند افزایش فضای فیزیکی و انبارها و ایجاد برنامه های زیربنایی و عمرانی است.
***فقدان مراکز تحقیقاتی صنعتی و عدم ارتباط صنعت و دانشگاه
استان مرکزی با استقرار بیش از سه هزار واحد صنعتی و چهارمین قطب صنعتی کشور، از نظر مجموع تعداد مراکز تحقیقاتی در وضعیت خوبی قرار ندارد.
برخی از از واحدهای تولیدی استان به دلیل افزایش هزینه های تولید و در نهایت قیمت بالای محصولات، قابلیت رقابت با کالاهای مشابه خارجی را ندارند و این امر به رکود اقتصادی منجر شده است .
محققان ،پژوهشگران و فرهیختگان دانشگاهی استان مرکزی باید تمام تلاش خود را جهت تعامل بیشتر با صنعت استان به کار گیرند و با حرکت در مسیر سیاست گذاری های کلان برنامه پنجم توسعه زمینه ساز رشد و شکوفایی صنعت در استان مرکزی باشند .
سالانه 120 هزار دانشجو در استان مرکزی دانش آموخته می شوند که در صورت ارتباط آنان با حوزه صنعت و افزایش تحقیق و پژوهش سهم پژوهش از تولید نا خالص کشور روند مطلوبتری پیدا خواهد کرد.
***عدم توسعه مناسبات صنعتی حلقه مفقوده اشتغال در استان مرکزی
به گفته استاندار استان مرکزی ، دولت با تمام تلاش خود قادر است تا تنها 5درصد کارجویان را در بخش دولتی استخدام کند و 95 درصد اشتغال باید در بخشهای کشاورزی ،صنعت و خدمات ایجاد شود.
ˈمحمد حسین مقیمی ˈ معتقد است:اگر سرمایه گذاری مطمئن با رویکرد بازار محور و کیفیت گرایی دنبال شود و از سویی با ایجاد مشوق های اقتصادی زمینه حضور سرمایه گذاران در بخشهای صنعت، کشاورزی و خدمات فراهم شود ، معضل بیکاری در استان مرکزی ریشه کن می شود.
به گفته وی، نخستین اولویتهای توسعه اشتغال در استان مرکزی ، احیای واحدهای صنعتی نیمه تعطیل و حمایت از سرمایه گذاری اقتصادی است که باجدیت در حال پیگیری است.
به نظر می رسد تسریع در تشریفات گمرکی، تامین تسهیلات و نقدینگی، حمایت از واحدهای تولیدی زود بازده، تعامل بیشتر بانکها باصنایع، اعطای بسته های حمایتی و مشوق های اقتصادی از سوی دولت ، افزایش راهکارهای جذب سرمایه سرمایه گذاران داخلی و خارجی و به کارگیری فناوریهای روز تولیدی از جمله شاخص هایی باشد که روند توسعه صنعتی در استان مرکزی را با شتاب بیشتری به پیش می برد.
برای تثبیت و تقویت حضورصنعت استان مرکزی در بازارهای جهانی باید افزایش میزهای تجاری با صنعتگران، تاسیس شرکتهای حمل و نقل بین المللی، شناسایی بازارهای هدف، رقابت پذیری و تولید محصولات باکیفیت در دستور کار جدی صنعت این استان قرار گیرد.ک/4
7112/559
از حسین مهدی زاده
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
newsroom@irna.ir
